Tarih Fışkırıyor! Haydarpaşa Kazılarında Helenistik Döneme Ait Kiremit Mezar Bulundu

Kadıköy'ün tarihine ışık tutan ve dört yıldır devam eden Haydarpaşa kazılarında, Helenistik periyoda (MÖ 330-MÖ 30) ilişkin kiremit mezar bulundu.





Haydarpaşa ve etrafında, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığınca 2018'den beri 475 bin metrekarelik alanın 75 bin metrekaresinde arkeolojik hafriyat yapılıyor. Peronların kaldırılmasının akabinde Helenistik periyoda ilişkin mezar ile çoklu mezar, döküm atölyesi, peron alanı dışında da Osmanlı periyoduna ilişkin çeşme, Bizans devrinde yapılan ayazma ve İkinci Dünya Savaşı vaktinde kurulan sığınak bulundu.

Alanda hafriyat çalışmalarını sürdüren arkeologlar, son olarak Helenistik periyoda ilişkin kiremit mezar tespit etti. Mezar, hafriyat alanında, Helenistik periyoda ilişkin platformun dışında ortaya çıkan o vakte ilişkin tek örnek olması nedeniyle kıymetli bir buluntu özelliğini taşıyor.


Hellenistik periyot kremasyon mezarları açısından uygun bir örnek



İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürü Rahmi Asal, hafriyatlarda gün yüzüne çıkan kiremit mezara ait AA muhabirine yaptığı açıklamada, mezarın yanları ve üzerinin kapatılmış olduğunu söyledi. Mezarı farklı kılan özelliğin yakılma yani kremasyon yapılması olduğunu aktaran Asal, şöyle devam etti:

'Etrafında öteki rastgele bir yanık izi de olmadığı için katmanda oluşan bir yangından ötürü iskeletin yanmadığını anlıyoruz. Bu mezarda kremasyon yapılarak gömü olmuş. Daha yeni açıldı, iskelet ve kalıntılar yeni yeni ortaya çıkarılıyor. Çok kıymetli bir şey. Bu bölgede Helenistik periyoda ilişkin platformun dışında çıkan tek Helenistik periyot buluntusu. Onun için çok değerli. Bu alandaki en erken buluntulardan biri. Mezarın içinde iki meyyit armağanı tespit ettik. Onlar da maalesef yangından ötürü tahrip olmuş. Pişmiş topraktan bir kadeh, bir de koku şişesi bulundu. Arkeologlar çalışmalara devam ediyor. Burada Helenistik devir mezarı çıkması çok değerli kronolojisi açısından, ikincisi de kremasyon olması. Helenistik devir bu tip kremasyon mezarları ben hiç görmedim. Bu, güzel bir örnek. Önümüzdeki süreçte tahminen bizlere çok daha değerli bulgular verecek.'

18 bin sikkenin 2400'ü envantere alındı



Alandan atölyeye taşıdıkları 70 bin kasa buluntunun tasniflerinin sürdüğünü anlatan Asal, 18 bin sikkenin tespit edildiğini, bunların 2400'ünün envantere alındığını, şimdi paklığı yapılmayan 10 bin civarında sikke olduğunu söyledi. Toplu mezarların büyük bir kısmını kazdıklarını, şu an iki noktada ağırlaştıklarını lisana getiren Asal, 'Önümüzdeki ay geriye kalanlar üzerinde çalışacağız. Bu alanlarda üst üste çoklu gömülmeler olduğu için antropologlar, arkeologlar nezaretinde hafriyat çalışması yapılıyor.' diye konuştu.

Alan arkeolojik kalıntı ve buluntular içeriyor



Asal, hafriyat alanında, Helenistik periyottan, erken Cumhuriyet'e kadar kalıntı kümelerinin yer aldığını belirterek 'Alan çok girift bir arkeolojik kalıntı ve buluntu kümesi içeriyor. Her kalıntıya, kendi içinde yaşadığı periyotta bile devir periyot bir diğer gereksinime yönelik dokunulmuş. Evreler oluşmuş. Bunları tespit etmek de kolay değil. Tren raylarının buradan geçmesi nedeniyle de baya bir müdahale olmuş. Kalıntıları tanımlamak biraz sıkıntı duruma gelmiş ne yazık ki.' değerlendirmesinde bulundu.

Bölgenin, antik kaynaklarda Kalkedon'un batı limanı olarak bilindiğini, bunun da kazılardaki somut evraklarla de tespit edildiğini vurgulayan Asal, şöyle devam etti:

'Ayrıca liman ve ticaret hayatı, özel hayat, alışveriş sistemleri, Osmanlı devrinde burası askeri bir geçiş noktası ve konaklama alanı. Onların konakladığı periyoda ilişkin izler, çanak, çömlekle, sikkeler yani bu bölgenin hayatına dair çok değerli datalar elde ettik. İslamiyet'in birinci periyotların İstanbul'a erken devirlerde yapılan akınlar var. Bir umut onlarla ilgili bir şeyler bulabiliriz dedik, ne yazık ki o denli bir dataya şimdi ulaşamadık lakin ulaşmayacağız manasına da gelmiyor. En büyük beklentilerimizden biri biraz o.'

Rahmi Asal, araştırmacıların antik kaynaklardan belirlediği iki kıymetli bulgudan birinin Azize Efemya Kilisesi, oburunun Azize Bassa Kilise olduğunu lisana getirdi.

Toplu mezar bulunan noktalardan birinde Azize Bassa Kilisesi'ne ilişkin kalıntı olduğunu düşündüklerini anlatan Asal, yeniden kaynaklarda da bahsedilen ayazmanın da ortaya çıkarıldığını, bunların tamiratıyla ilgili çalışmaların başladığını aktardı. Asal, bu buluntuların Türkiye ve İstanbul arkeolojisi için değerli çalışmalar olduğunu vurguladı.