Tarihi Ulu Camii Diyarbakır

Diyarbakır Yüce Cami,Diyarbakır Ulu Cami Tarihi,Diyarbakır Yüce Camiye nasıl gidilir,Diyarbakır Yüce Cami hakkında veri,Diyarbakır Ulu Cami resimleri,Diyarbakır Ulu Cami mimari yapısı


Ulu Cami (Diyarbakır)



iyarbakır Ulu Cami Mahallesi ’nde yer alan bu cami Anadolu ’nun en eski camilerinden birisidir Arap orduları 639 tarihinde Diyarbakır ’ı ele geçirdiği zaman buradaki büyük bir kiliseyi cami olarak kullanmıştır

Büyük Selçuklu hükümdarlığı zamanında Vali Amidüddevle 1090 yılında yıkılmaya yüz tutan bu yapıyı Sultan Melik Şah ’ın isteği ile yeniden onarmıştır Bununla ilgili 1091 tarihli küfi yazılmış bir kitabeyi camiye yerleştirmiştir Bu onarımdan daha sonra 1115 yılında bir yer sarsıntısı ve yangın sonucu inşa büyük zarar görmüştür Sonraki yıllarda Anadolu Selçuklu Sultanı Gıyaseddin Keyhüsrev, 1241 ’de Osmanlı Padişahı IVMehmed, Akkoyunlu Uzun Hasan bu camiyi onarmış ve bununla ilgili kitabelerini duvarlara yerleştirmiştir

Ulu Cami, dağıtılmış zamanlarda değişik dönemlerde tazelenmiş ve her onarımda yeni yapılar eklenerek bugünkü şeklini almıştır Caminin duvarlarında bir takım ustaların isimlerine de rastlanmakla beraber, bu ustaların caminin hangi bölümlerinde çalıştıkları katiyet kazanamamıştır Bunların arasında Melik Şah ’ın mimarı Urfalı Selami oğlu Mehmet ’in, Nisanoğulları ’ndan da Hibetullah el Gürgâni ’nin burada çalıştığını belirten yazıtlara rastlanmıştır

Ulu Cami ’nin büyük dikdörtgen bir avlusu vardır Bu avlu üç yanlamasına farklı alanlara yönlendirilmiş yapılarla çevrilmiştir Avlunun batısındaki iki katlı cepheyi Ebu Mansur İlaldı ’nın yaptırdığı üzerindeki kitabeden anlaşılmaktadır Bu birim antik çağın tiyatro cephelerini andırmaktadır Ancak bu cepheye eklenen kitabeler ve silmeler ile değişik bir cephe görünümü elde edilmiştir giderken ikinci katta birbirlerinden farklı kemerler kullanılmıştır Bu cephe doğu bölümünde 11631164 yıllarında İnaloğlu Mahmut ve veziri Nisanoğlu Ali vaktinde tekrarlanmıştır Bu birim de iki katlı olup, üst katı kütüphane olarak kullanılmıştır Burada, sütunların üzerine ve girişte karşılaşılan aslan ile boğa mücadeleleri kabartma olarak işlenmiştir Avlunun güneyinde ise, doğu cephesine bitişik olan Mesudiye Medresesi önüne de bugün tek katlı olarak görülen sütunlu, sivri kemerli bir revak sırası yerleştirilmiştir Böylece camiye bir bütünlük kazandırılmış, Mesudiye medresesine de cami ile benzer bir giriş mekanı oluşturulmuştur

Caminin avlusunun ortasında sekizgen sütunların taşıdığı şadırvan 1849 yılında yapılmıştır Bu avlunun bir kenarında üçer sütunlu bir namazgâh ile üstelik havuz bulunmaktadır Caminin avluya bakan cephesinin ortasına bir mihrap yerleştirilmiştir Bunun sağ ve solunda içeriye girişler, pencereler ve caminin tabi cephe ile birleştiği yerlere de tekrar birer kapı açılmıştır Bu duvarı ortasından kesen uzun bir yazı frizi dikkati çekmektedir Bu cephede üç sıra pencereler çözülmüş ve bunun üzeri eğimli bir çatı ile de örtülmüştür Böylece camiye giriş açıklanmış bir şekilde ortaya çıkarılmıştır

Caminin ibadet mekanı iki üçgenin taban olmayan kenarı sırası ile mihraba paralel üç nefe ayrılmış, bunun orta bölümünü de daha geniş bir mekân kesmiştir Bu ayaklar birbirlerine sivri kemerlerle bağlanmıştır Bu kemerlerin üzerine ikinci bir kemer dizisi daha yerleştirilmiştir İç mekanın solunda ve doğusuna rastlayan bölümde bir mihrap daha bulunmaktadır Caminin en önemli bölümü olan mihrap ve minber XIXyüzyılda yapılmıştır Caminin ilk yapılışındaki mihrap ve minberi konusunda tatmin edici data bulunmamaktadır İbadet mekanının üzerini örten tavan kalem işleri ile süslenmiştir Bu tavan ile duvar arasındaki bağlantıyı karşılayan yere bir yazı frizi yerleştirilmiştir

Caminin batısındaki bir kapıdan da minareye çıkılmaktadır Minare kare gövdeli, silindirik külahlıdır Üstünde yer yer kitabeler bulunmaktadır

Diyarbakır Yüce Camisi ibadet mekanını enine kesen üç nef ve orta mekanın diğerlerinden daha bambaşka yükseklikte oluşundan ötürü Şam Emeviye Camisi ’ni andırmaktadır *