Tarihte turklerin yaygın olarak oynadığı oyunlar nelerdir

Tarihte Turklerin yaygın olarak oynadığı oyunlardan gunumuzde de devam edenlere ornek verir

Eskiden oynanan oyunlar

KoyluŞehirli:

3 Kişi ile oynanan oyun bir roportaj oyunudur Bir Sunucu şehirli ve koylu kadına yaşamları hakkında sorular sorar, koylu ve şehirli kadınların taklidi yapan cocuklar abartılı cevaplar verir

Kuyu kazmanı:

En az 5 kişi ile oynanan oyunda her cocuk ellerindeki sopa ile daireler cizer 1 sopa fazla vardır ve o sopayla ebeyi secmek icin her cocuk sopayı sektirir En az sektiren ebe olur Oyuncular kendileirne ait dairelerden taşmadan aralarında sopayı sektirmeye calışır, sopa kendi cemberinden taşdığında ebe sopayı uzaklaştırmaya calışır oyuncu da onu yakalamayı hedefler; diğer cocuklar hemen dairesine yonelip sopalarıyla sopayı oyun alanına getirene kadar dairesini kazarlar Oyun bu şekilde devam eder Sonunda en cok kazılmış daire sahibi oyuncu oraya gomulur

Ucak

Bir ebeleme oyunudur, 7 kişi ile oynanır Ebe diğer cocukları yakalamaya calışır Yakalanan cocuklar ucak gibi kollarını acarak dururlar Duran oyuncu ebe tarafından yakalanmamış bir oyuncunun bacaklarının altından gecmesi ile cozulebilir Oyun ebenin herkesi yakalaması ile biter

Patlangac:

1 kova camur, en az 2 kişilik bir oyun Camurla toprak kap yapan cocuklar onu yere patlatır En guclu kim patlatırsa o yuksek bir puan alır Sonucta puanlar toplanır, kaybeden kazananı sırtında taşır

Ucgen Peynir dilimleri

2 kişilik bir oyundur Kalem, kağıt gereklidir İlk once kağıdın ustune noktalar konulur, sonra iki oyuncu noktaları karşılıklı olarak ucgen yapacak şekilde birleştirir En fazla ucgeni yapan kazanır Bunu anlamak icin ucgen yapıldıkca icine isimin baş harfi yerleştirilir

Yattı Kalktı:

En az 6 kişi ile oynanan bu oyunda 1 cezacı vardır Cocukların hepsi birer birer bir meyva ismi alırlar ve bunu birbirlerine soylerler Dairede bağdaş kuran cocuklar diğer meyva isimli arkadaşının ismini soylerken yatıp kalkarlar bu şekilde hızlı olarak gelişen oyun ismi şaşıranın yanağının cezacı tarafından boyayla boyanması duraklar, sonunda en az boyanmış oyunu kazanır

Eski minder:

Gonullu ortada comelir, cocuklar etrafında el cırpıp tekerleme soyleyerek donmeye başlarlar Ortadaki gonullu bir konu secer ve cocuklar o konu ile ilgili taklit duruşları yaparlarAynı konu iki kere secilemez

Cırtcak:

2 kişilik bir oyundur Tebeşirle yere ici ice 3 kare, ve karelerin orta noktasından ust dış kare yuzeyine değecek 4 adet cizgi eklenir Cizgilerin kesiştiği noktalara taşlar yerleştirilir Taşlar birbirlerini damada olduğu gibi yemeye calışırOyun 2 taş kalana kadar devam eder

Sıcratan Top:

En az 4 kişi ile oynanan bu oyunda ipin ucuna bağlı bir top vardır, bu topu savuracak kişiyi secmek icin oyuncular aralarında tekerleme soyleyerek eleme yaparlar Ebe secilir Ebe oyuncuların ayak altlarına doğru topu sallayarak oyunculardan birini ebelemeyi calışırlar

Alaylar:

En az 6 kız ile oynanan bu oyunda, iki gruba bolunmuş kızlar alaylar adlı tekerlemeyi soyleyerek, karşı karşıya yuruşurler Tekerlemeyi kim sonlandırır ise(tekerlemede en son kimin ismi soylenirse) o karşı takımın el ele tutuşmuş zincirini kırmaya calışır Son kişi kalana kadar devam eden oyunda, kaybeden kişi gobek attırılarak cezalandırılır

41 cubuk:

En az 2 kişi ile oynanan oyunda diğer cubukları kıpırdatmadan cubuk almak ana amactır Bunu başaran ve en cok cubuk alan oyunu kazanır Cubuğu alırken kıpırdatan sırayı rakibine kaptırır

Bezirganbaşı:

Bezirganbaşı tekerlemesi ile ebe secilir Oyuncular secilen 2 ebe'nin kolları altından tekerleme eşliğinde gecerler Başta verilen isimleri bilemeyenler ebelerin arkalarına gecerler ve 2 farklı takım oluşturulur Ardından ortaya bir cizgi cizilir ve 2 takım cizinin gerisine ip ile kim duşecek cekişmesi yapar

Deli Kız:

7 kişi daire yaparak donerler, ortada deli kız taklidi yapan bir kız vardır, dairede donenlerin soylediği tekerlemeye cevap verir ve akışa yon verir

Pembe Nine:

Cocuklar bir daire kurarlar, ortadaki tekerleme sonunda evleneceği kişinin ismini belirler Tekerleme eşliğinde “Pembe nine kızını almaya geliyoruz derler, o da evet ya da hayır ile oyunu yonlendirir

Mendil Kapmaca:

Ortada mendili tutacak biri secilir Sonra cocuklar aldım verdim ben seni yendim oyunuyla iki gruba ayrılırlar Cizgilerden cıkış yapan cocuklar arasında mendili yakalayan yakalayamayanı mendille ebelemeye calışır

Hacı Yatmaz:

Ortaya bir sopa dikilir, cocuklar cevresinde daire olurlar Herkes bir numara alır ve sopayı diken bir numara soyler ve numarası soylenen sopayı havada tutmaya calışır

Carşıya gittim:

Cocuklar daire kurararak yere comelirler,İlk başlayan oyunca carşıya gittim ile başlayarak neler satın aldığını soyler , diğerleride sırayla bir şeyler ekler ve aynı şeyleri sırası ile tekrar ederek akışın devam etmesini sağlarlar Sırada şaşıran veya kelimeyi soylemeyi unutan kaybeder

Zanbur zumbur dayı:

Uzun eşek oyunun farklı bir modelidir Yastık konumunda oturan zanbur zumbur dayı ustune atlanan cocuk icin bir meslek secer ve o meslek icin gerekli olan bir aletedevat secer O meslek icin ne lazımsa cocukların tekerleme ile soylemesini bekler Sectiği kelimeyi soyleyen cocuk yanar ve oyundan cıkarılır

Yedi Kremit:

Ortaya yedi kiremit konur, 2 gruba bolunen cocuklar bunu top atıp isabet ettirerek yıkmaya calışırlar İlk deviren diğer grubu topla vurma hakkını kazanır Topla en cok kişi vuran grup kazanır

Sek sek:

Herkes tarafından bilinen sek sek oyunudur İlk gidiş bitince sondan başa donuş yapar Başta cift ayak gidiş donuşun ardından tek ayak gider ve tamamladığı karelerin icine ismini yazmaya başlar Başkasının kutusuna basmadan gidiş donuşu bitiren oyunu kazanır




Turklerin yuzyıllardan beri oynadıkları bir ata oyunu: CİRİT

Turklerin yuzyıllardan beri oynadıkları savaş oyunu olarak da bilinen atlı spor cirit Anadolu ’da ozellikle Erzurum ve yoresinde canlılığını koruyor

Cirit diğer bir deyimle cavgan Turklerin yuzyıllardan beri oynadıkları bir ata oyunu Turkler Orta Asya ’dan Anadolu ’ya bu atlı oyunu da dolu dizgin beraberlerinde getirdi

Turkler icin at mukaddes ve vazgecilmez bir unsur Cirit aynı zamanda Turklerin en buyuk toren ve sportif oyunu 16 yuzyılda Osmanlı Turkleri tarafından bir savaş oyunu olarak kabul edildi 19 yuzyılda butun Osmanlı ulkesi ve saraylarının en buyuk gosteri sporu ve oyunu oldu Cirit aynı zaman tehlikeli bir oyun olduğundan 1826 yılında II Mahmut tarafından yasak edildi Fakat daha sonra yine Osmanlı ulkesinin başta gelen meydan ve savaş oyunu olarak her tarafa yayıldı



Cirit oyunu daha 4050 yıl oncesine kadar Anadolu ’da yaygın bir oyun olduğu halde son yıllarda sadece Balıkesir Soğut Konya Uşak Kars Erzurum Erzincan ve Bayburt yorelerinde yaşatılmaya devam ediyor Halen Anadolu ’nun hemen her koşesinde duğunlerde ve bayramlarda koy delikanlıları ve kasaba halkı Cirit oyununu oynuyor Ayrıca İran Afganistan ve Turkistan Turkleri ile Turklerle meskun diğer Asya yorelerinde de hala canlılığını ve geleneğini surduruyor


“SOĞUT ŞENLİKLERİNİN VAZGECİLMEZ SPORU

Her yıl Ertuğrul Gazi Torenleri dolayısıyla Eylul aylarının ikinci Pazar gunleri Soğut ’te ceşitli şenlikler ve festivaller vesilesiyle de Erzurum Erzincan Kars ve Bayburt illerinde oynanıyor Cirit ayrıca Geleneksel Spor Dalları Federasyonu tarafından kurulan lig vasıtasıyla da musabakalar ve şampiyonalarda da oynanıyor


ERZURUM ’DA CİRİT İCİN OZEL SAHA BULUNUYOR

At ile insanın birlikte mucadelesine dayanan ve erliğin bir gostergesi olarak kabul edilen cirit icin Erzurum ’da ozel saha bulunuyor


İlce ve koylerde geniş cayırlık alanlarda ozellikle hafta sonları duzenlenen karşılaşmalarda oyuncular kadar izleyenler de buyuk heyecan duyuyor Gunumuzde Orta Asya ’dan geldiği şekli ile nesillerden intikal ederek gelen bu ata yadigarı sporumuz yabancıların da buyuk ilgisini cekiyor
Erzurum ’daki cirit sahasında yaz boyu oluşturulan cirit ligi musabakaları yapılıyor Kışın ise kar uzerinde koyler arasında oynan cirit musabakaları gorulmeye değer


Her spor dalı gibi ciritin de kuralları var;
Oyunda iki takım bulunur Bu takımlar 70 ila 120 metre genişliğindeki bir alanda karşılıklı olarak alanın en gerisinde 6'şar 8'er veya 12'şer kişi olarak dizilir Oyun suresi 35 dakikalık 2 devreden toplam 70 dakika Ciritciler bolgesel giyimleriyle atlarına biner Sağ ellerine atacakları ilk ciriti diğer ellerine de yedek ve yetecek miktarda cirit alırlar İki tarafın birinden cekilen kura sonucu bir atlı one fırlar karşı dizinin onune 3040 metre kadar yaklaşır Karşı tarafın oyuncularından birisinin adını seslenerek meydana davet eder Sağ elindeki ciriti ona doğru savurur sonra geri doner atını kendi dizisine doğru mahmuzlar Karşı tarafın davet edilen oyuncusu hızla onu takip eder elindeki ciriti geri donup kacan karşı taraf elemanına fırlatır Bu kez ilk oyuncunun cıktığı sıradan diğer bir ciritci onu karşılar İkinci diziden cıkan sırasındaki yerini almak icin suratle yerine donmeye calışır Bu defa rakibi onu kovalar ve ciritini atar Oyun boylece surer Cirit isabet ettiren ciritci takımına bir sayı kazandırır Eğer ciritci attığı cavganı rakibine değil de ata isabet ettirmişse bir sayı kaybeder

Ciritci karşı taraf oyuncusundan kendisini sakınmak icin ceşitli hareketler yapar atın sağına soluna karnının altına boynuna sığınır Bu arada başına gozune kulağına cirit isabet eden bazı oyuncuların yaralandığı olur Bu turlu isabetler neticesinde olenlerin olduğu bile vakidir Bu durumda olen er meydanında olmuş sayılır yakınları şikayetci ve davacı olmaz Cirit oyununun federasyon sorumluluğunda oynatılmasıyla bir takım kurallarda da değişiklikler yapıldı


SEVERİM GIRATI

Hele bakın DADAŞ ’ın vakarına
Cekmiş ciritini binmiş atına
Cok mudur ki bu uc guzellik ona
Severim gıratı doratı bir de DADAŞ'ı
Sıratın cihanda bulunmaz eşi
Bayıltıyor beni keklik sekişi
Onu da eğitmek DADAŞ ’ın işi
Severim Gıratı Doratı bir de DADAŞ'ı
Dorat ki durmuş dağlara bakar
Her nara atışında cok canlar yakar
Gece gunduz DADAŞ ’ım ona bakar
Severim Gıratı Doratı bir de DADAŞ'ı
Heyecandan fazla donuyor başım
Gırata yakışmış yiğit DADAŞ ’ım
Gırbacı yalcıda dizgin ibrişi
Severim Gıratı Doratı bir de DADAŞ'ı
Ne hoş olur DADAŞ ’ımın diyarı
Şifalı suları billur pınarı
Dilde dolaşır Erzurum Kahraman'ı
Severim Gıratı Doratı bir de DADAŞ'ı