Tarihte türklerin yaygın olarak oynadığı oyunlar nelerdir

Tarihte Türklerin yaygın olarak oynadığı oyunlardan günümüzde de devam edenlere örnek verir

Eskiden oynanan oyunlar

KöylüŞehirli:

3 Birey ile oynanan oyun bir röportaj oyunudur Bir Sunucu şehirli ve köylü kadına yaşamları hakkında sorular sorar, köylü ve şehirli kadınların taklidi yapan çocuklar abartılı cevaplar verir

Kuyu kazmanı:

en düşük 5 birey ile oynanan oyunda her çocuk ellerindeki sopa ile daireler çizer 1 sopa artı vardır ve o sopayla ebeyi yeğlemek için her çocuk sopayı sektirir asgari sektiren ebe olur Oyuncular kendileirne ait dairelerden taşmadan aralarında sopayı sektirmeye çalışır, sopa kendi çemberinden taşdığında ebe sopayı uzaklaştırmaya çalışır oyuncu da onu yakalamayı hedefler; diğer çocuklar hemencecik dairesine yönelip sopalarıyla sopayı oyun alanına getirene dek dairesini kazarlar Oyun bu şekilde devam eder Sonunda en çok kazılmış daire sahibi oyuncu oraya gömülür

Uçak

Bir ebeleme oyunudur, 7 kişi ile oynanır Ebe öteki çocukları yakalamaya çalışır Yakalanan çocuklar uçak gibi kollarını açarak dururlar Duran oyuncu ebe kadar yakalanmamış bir oyuncunun bacaklarının altından geçmesi ile çözülebilir Oyun ebenin herkesi yakalaması ile biter

Patlangaç:

1 kova balçık, minimum 2 kişilik bir oyun Çamurla toprak kap yapan çocuklar onu yere patlatır En enerjik kim patlatırsa o yüksek bir puan alır Sonuçta puanlar toplanır, kaybeden kazananı sırtında taşır

Üçgen Peynir dilimleri

2 kişilik bir oyundur Kalem, kağıt gereklidir öncelikle kağıdın üzerine noktalar konulur, daha sonra iki oyuncu noktaları karşılıklı olarak üçgen yapacak şekilde birleştirir en fazla üçgeni yapan kazanır Bunu çakmak için üçgen yapıldıkça içine isimin baş harfi yerleştirilir

Yattı Kalktı:

en düşük 6 kişi ile oynanan bu oyunda 1 cezacı vardır Çocukların hepsi birer birer bir meyva ismi alırlar ve bunu birbirlerine söylerler Dairede bağdaş kuran çocuklar diğer meyva isimli arkadaşının ismini söylerken yatıp kalkarlar bu şekilde çabuk olarak gelişen oyun ismi şaşıranın yanağının cezacı tarafından boyayla boyanması duraklar, sonunda en az boyanmış oyunu kazanır

Eski minder:

Gönüllü besbelli çömelir, çocuklar civarda el çırpıp tekerleme söyleyerek dönmeye başlarlar Ortadaki gönüllü bir konu seçer ve çocuklar o konu ile ilgili taklit duruşları yaparlarAynı konu iki defa seçilemez

Cırtcak:

2 kişilik bir oyundur Tebeşirle yere içi içe 3 kare, ve karelerin orta noktasından üst dış kare yüzeyine değecek 4 adet çizgi eklenir Çizgilerin kesiştiği noktalara taşlar yerleştirilir Taşlar birbirlerini damada olduğu gibi yemeye çalışırOyun 2 taş kalana değin devam eder

Sıçratan Top:

asgari 4 kişi ile oynanan bu oyunda ipin ucuna emrindeki bir top vardır, bu topu savuracak kişiyi seçmek için oyuncular aralarında tekerleme söyleyerek eleme yaparlar Ebe seçilir Ebe oyuncuların üçgenin taban olmayan kenarı altlarına içten topu sallayarak oyunculardan birini ebelemeyi çalışırlar

Alaylar:

minimum 6 kız ile oynanan bu oyunda, iki gruba bölünmüş kızlar alaylar adlı tekerlemeyi söyleyerek, karşısında karşıya yürüşürler Tekerlemeyi kim sonlandırır ise(tekerlemede en son kimin ismi söylenirse) o karşısında takımın el ele tutuşmuş zincirini kırmaya çalışır Son birey kalana dek aralıksız oyunda, kaybeden kişi göbek attırılarak cezalandırılır

41 çubuk:

en az 2 birey ile oynanan oyunda diğer çubukları kıpırdatmadan çubuk elde etmek esas amaçtır Bunu başaran ve en çok çubuk alan oyunu kazanır Çubuğu alırken kıpırdatan sırayı rakibine kaptırır

Bezirganbaşı:

Bezirganbaşı tekerlemesi ile ebe seçilir Oyuncular seçilen 2 ebe'nin kolları altından tekerleme eşliğinde geçerler Başta verilen isimleri bilemeyenler ebelerin arkalarına geçerler ve 2 bambaşka takım oluşturulur Peşinde ortaya bir çizgi çizilir ve 2 ekip çizinin gerisine ip ile kim düşecek çekişmesi yapar

Deli Kız:

7 kişi daire yaparak dönerler, ortada çılgın kız taklidi yapan bir kız vardır, dairede dönenlerin söylediği tekerlemeye yanıt verir ve akışa yön verir

Pembe Nine:

Çocuklar bir daire kurarlar, ortadaki tekerleme sonunda evleneceği kişinin ismini belirler Tekerleme eşliğinde “Pembe nine kızını almaya geliyoruz derler, o da evet ya da hayır ile oyunu yönlendirir

Mendil Kapmaca:

Besbelli mendili tutacak biri seçilir Sonradan çocuklar aldım verdim ben seni yendim oyunuyla iki gruba ayrılırlar Çizgilerden çıkış yapan çocuklar aralarında mendili yakalayan yakalayamayanı mendille ebelemeye çalışır

Hacı Yatmaz:

Ortaya bir sopa dikilir, çocuklar çevresinde daire olurlar Cümbür Cemaat bir numara alır ve sopayı diken bir numara söyler ve numarası söylenen sopayı havada tutmaya çalışır

Çarşıya gittim:

Çocuklar daire kurararak yere çömelirler,Ilk başlayan oyunca çarşıya gittim ile başlayarak neler satın aldığını söyler , diğerleride sırayla bir şeyler ekler ve benzer şeyleri sırası ile her yerde ederek akışın devam etmesini sağlarlar Sırada hayran eden ya da kelimeyi söylemeyi unutan kaybeder

Zanbur zumbur dayı:

Uzun eşek oyunun ayrı bir modelidir Yastık konumunda oturan zanbur zumbur dayı üstüne atlanan çocuk için bir iş seçer ve o meslek için gerekli olan bir cihazedevat seçer O iş için ne lazımsa çocukların tekerleme ile söylemesini bekler Seçtiği kelimeyi söyleyen çocuk yanar ve oyundan çıkarılır

Yedi Kremit:

Ortaya yedi kiremit konur, 2 gruba bölünen çocuklar bunu top atıp isabet ettirerek yıkmaya çalışırlar Ilk deviren öteki grubu topla dövme hakkını kazanır Topla en fazla birey vuran grup kazanır

Sek sek:

Cümbür Cemaat göre tanıdık sek sek oyunudur Birincil gidiş bitince sondan başa dönüş yapar Öncelikle çift ayak gidiş dönüşün arkasında tek etap gider ve tamamladığı karelerin içine ismini yazmaya başlar Başkasının kutusuna basmadan gidiş dönüşü tüketen oyunu kazanır




Türklerin yüzyıllardan beri oynadıkları bir cet oyunu: CİRİT

Türklerin yüzyıllardan beri oynadıkları savaş oyunu olarak da bilinen atlı spor cirit Anadolu ’da bilhassa Erzurum ve yöresinde canlılığını koruyor

Cirit öteki bir deyimle çavgan Türklerin yüzyıllardan beri oynadıkları bir soy oyunu Türkler Orta Asya ’dan Anadolu ’ya bu atlı oyunu da doymuş dizgin beraberlerinde getirdi

Türkler için at mukaddes ve vazgeçilmez bir unsur Cirit aynı zamanda Türklerin en büyük merasim ve sportif oyunu 16 yüzyılda Osmanlı Türkleri kadar bir savaş oyunu olarak kabul edildi 19 yüzyılda bütün Osmanlı ülkesi ve saraylarının en büyük misafir etme sporu ve oyunu oldu Cirit benzer zaman tehlikeli bir oyun olduğundan 1826 yılında II Mahmut tarafından yasaklanmış edildi Ama sonra yine Osmanlı ülkesinin öncelikle gelen meydan ve savaş oyunu olarak her tarafa yayıldı



Cirit oyunu daha 4050 yıl öncesine değin Anadolu ’da yaygın bir oyun olduğu halde son yıllarda sadece Balıkesir Söğüt Konya Uşak Kars Erzurum Erzincan ve Bayburt yörelerinde yaşatılmaya devam ediyor Halen Anadolu ’nun anında her köşesinde düğünlerde ve bayramlarda köy delikanlıları ve kasaba halkı Cirit oyununu oynuyor Ayrıca İran Afganistan ve Türkistan Türkleri ile Türklerle meskun diğer Asya yörelerinde de hala canlılığını ve geleneğini sürdürüyor


“SÖĞÜT ŞENLİKLERİNİN VAZGEÇİLMEZ SPORU

Her yıl Ertuğrul Gazi Törenleri dolayısıyla Eylül aylarının ikinci Pazar günleri Söğüt ’te çeşitli şenlikler ve festivaller vesilesiyle de Erzurum Erzincan Kars ve Bayburt illerinde oynanıyor Cirit ayrıca Geleneksel Spor Dalları Federasyonu kadar kurulan lig vasıtasıyla da müsabakalar ve şampiyonalarda da oynanıyor


ERZURUM ’DA CİRİT İÇİN ÖZEL SAHA BULUNUYOR

Beygir ile insanın birlikte mücadelesine dayanan ve erliğin bir göstergesi olarak kabul edilen cirit için Erzurum ’da özel saha bulunuyor


İlçe ve köylerde geniş çayırlık alanlarda özellikle hafta sonları düzenlenen karşılaşmalarda oyuncular değin izleyenler de büyük coşku duyuyor Günümüzde Orta Asya ’dan geldiği şekli ile nesillerden intikal ederek gelen bu cet yadigarı sporumuz yabancıların da büyük ilgisini çekiyor
Erzurum ’daki cirit sahasında yaz boyu oluşturulan cirit ligi müsabakaları yapılıyor Kışın ise kar üzerinde köyler arasında oynan cirit müsabakaları görülmeye layık


Her spor dalı gibi ciritin de kuralları var;
Oyunda iki takım bulunur Bu takımlar 70 ila 120 metre genişliğindeki bir alanda karşılıklı olarak alanın en peşinde 6'şar 8'er ya da 12'şer birey olarak dizilir Oyun süresi 35 dakikalık 2 devreden toplam 70 dakika Ciritçiler yöresel giyimleriyle atlarına biner Sağ ellerine atacakları ilk ciriti öteki ellerine de değiştirme ve yetecek miktarda cirit alırlar İki tarafın birinden çekilen kura sonucu bir atlı öne fırlar karşısında dizinin önüne 3040 metre kadar yaklaşır Karşı tarafın oyuncularından birisinin adını seslenerek meydana eğlence eder Sağ elindeki ciriti ona dürüst savurur sonra geri döner atını kendi dizisine dürüst mahmuzlar Karşı tarafın gösteri edilen oyuncusu şipşak onu takip eder elindeki ciriti geri dönüp kaçan karşı taraf elemanına fırlatır Bu kere birincil oyuncunun çıktığı sıradan diğer bir ciritçi onu karşılar İkinci diziden çıkan sırasındaki yerini elde etmek için çabucak yerine dönmeye çalışır Bu kere rakibi onu kovalar ve ciritini atar Oyun böylece sürer Cirit isabet ettiren ciritçi takımına bir sayı kazandırır Eğer ciritçi attığı çavganı rakibine yok de ata isabet ettirmişse bir sayı kaybeder

Ciritçi karşı taraf oyuncusundan kendisini sakınmak için değişik hareketler yapar atın sağına soluna karnının altına boynuna sığınır bu arada başına gözüne kulağına cirit isabet eden bazı oyuncuların yaralandığı olur Bu türlü isabetler neticesinde ölenlerin olduğu bile vakidir Bu durumda ölen er meydanında ölmüş sayılır yakınları davacı ve davacı olmaz Cirit oyununun federasyon sorumluluğunda oynatılmasıyla bir takım kurallarda da değişiklikler yapıldı


SEVERİM GIRATI

Hele bakın DADAŞ ’ın vakarına
Çekmiş ciritini binmiş atına
Fazla mudur oysa bu üç çekicilik ona
Severim gıratı doratı dahası DADAŞ'ı
Sıratın cihanda bulunmaz eşi
Bayıltıyor beni keklik sekişi
Onu da eğitmek DADAŞ ’ın işi
Severim Gıratı Doratı bundan başka DADAŞ'ı
Dorat oysa durmuş dağlara bakar
Her nara atışında fazla canlar yakar
Gece gündüz DADAŞ ’ım ona bakar
Severim Gıratı Doratı bundan başka DADAŞ'ı
Heyecandan pozitif dönüyor başım
Gırata yakışmış yiğit DADAŞ ’ım
Gırbaçı yalçıda dizgin ibrişi
Severim Gıratı Doratı diğer taraftan DADAŞ'ı
Ne güzel olur DADAŞ ’ımın diyarı
Şifalı suları billur pınarı
Dilde dolaşır Erzurum Kahraman'ı
Severim Gıratı Doratı bir de DADAŞ'ı *