Tarihteki En Gizemli Toplu Ölüm Vakası: Dans Salgını

Bundan 500 yıl kadar evvel dünyanın en enteresan toplu vefat hadiselerinden biri gerçekleşti. Günümüzde Strazburg olarak anılan Fransa kentinde bir küme insan, ölümcül bir virüse yakalandı. Lakin sandığınız çeşitten bir virüs değil.

Bu virüs, insanların deli üzere dans etmesine sebep oluyordu. Yemeden, içmeden, uyumadan ve konuşmadan yalnızca meczuplar üzere dans eden beşerler ise en sonunda kestirim edebileceğiniz üzere ölüyordu. Pekala neden? Gelin bir göz atalım.

İnsanların ölesiye dans etmesi nasıl başladı?


Bütün olay Fransa’nın Strazburg kentinde, sıcak bir yaz gününde başladı. Bir avuç insan meydanlarda dans etmeye başladı. Bu bir avuç insanın kolları daima sallanıyor, bedenleri yerinde durmuyor ve kıyafetleri terden sırılsıklam oluyordu. Artık bu dans durmuyor ve ertesi güne kadar uzuyordu.

İlk başlarda yemeyi içmeyi bırakan insanların sayısı azdı ve bu insanların yorgunlukları ve acıları yüzlerinden okunuyordu lakin yeniden de dans etmeyi bırakmıyorlardı. Artık yönetici otoriteler devreye girdiğinde çok geçti çünkü dans edenler bir avuç insan değil, yüzlerce insandı.

1530 yılında fizikçi Paracelsus’un yazdığına nazaran Strazburg’daki bu dans virüsü, 1518 yılının Temmuz ayında yalnız bir bayanın konutundan çıkıp birkaç gün boyunca dans etmesiyle başladı ve olay 1 hafta içinde yüzlerce şahsa yayıldı.

O periyot hekimlerine nazaran beşerler neden ölesiye dans etmeye başladı?


1518 yılında kaydedilen bu olayda dans edenlerin sayısı binleri bulmuştu ve onları izlemek için toplanan kalabalık, dans edenlerin birkaçının pat diye yere düştüğünü gördü. Beşerler artık dans etmeyi bırakmadığı, yemek yemediği, su içmediği ve uyumadığı için ölmeye başlamıştı. Pekala neden?

Olayı görmek için kente gelen varlıklı ve soylular ise bu durumdan hiç zevk almıyordu. Hatta müellif Sebastian Brant, Ship of Fools (Aptallar Gemisi) şiirini bu olay üzerine yazmıştır. O ve onun yüksek mertebedeki dostları, mahallî hekimlere danıştılar ve hekimler, bu dansın sebebinin insanların beynindeki ‘aşırı ısınmış kan’ sonucu yapıldığı teşhisini koydular.

İnsanlar ölesiye dans ederken otoriteler ne karar verdi?


Yüksek mertebedeki beşerler ise sonuç olarak ‘daha fazla dans!’ kararına vardılar. Strazburg’ta bir açık hava pazarının boşaltılmasını emrettiler, lonca salonlarına el koydular ve at fuarının yanına bir sahne diktiler. Delirmişçesine dans eden insanları hastalıktan kurtulacaklarına inanarak bu yerlere yönlendirdiler. Hatta kavalcılar ve davulcular bile kiralandı ve beşerler bu yerlerde, sıcak yaz günlerinde dans etmeye devam ettiler.

Ancak işe yaramadı ve beşerler yeniden bayılana hatta ölene kadar dans ettiler. Otoriteler bir yanılgı yaptığını anladı ve halk ortasında müziği ve dans etmeyi yasakladılar. Dansçılar, merkezin yakınlarındaki Saverne kasabasının üstündeki doruklardaki küflü bir mağarada bulunan St Vitus'a adanmış bir tapınağa götürüldü. Arşivlere nazaran takip eden haftalarda dansçıların birçok yırtıcı hareketlerini durdurdu ve salgın sona erdi.

Gerçekten, çağdaş bilim beşerlerine nazaran bu beşerler neden ölesiye dans etti?


Çeşitli bilim insanlarının dediğine nazaran 1518 yılında Strazburg’da gerçekleşen bu gizemli ‘dans vebası’, nemli çavdarda yetişen LSD üslubu bir kimyasal üreten küf çeşidi ile kontamine edilmiş besinlerin fazla tüketilmesinden kaynaklanmış. Bu şekil besinler korkunç halüsinasyonlara ve şiddetli seğirmelere yol açıyor.

Ancak çoğunlukta olan öbür bilim beşerlerine göreyse bunun rastgele bir kimyasal ile alakası yok. Bu ‘dans vebası’nın en gerçek olabilecek sebebi, bir ruhsal hastalık olan ‘kitlesel histeri’. Pekala kitlesel histeri nedir?

Salgın histeri yahut kitlesel histeri, büyük insan kümelerinde yahut kurumlarda endişe şartları altında meydana gelen bulaşıcı dissosiyatif olaylara denir. Buna verilebilecek örneklerden biri çoklukla okullarda görülen toplu bayılma olayları yahut biri hasta olduktan sonra herkesin kendini hasta hissetmesi.

Strazburg’daki beşerler neden kendini telaşlı hissediyordu?


Peki o periyottaki beşerler neden kendilerini kaygılı şartlar altında hissediyordu? Zira din. İnsanların ortasında daha evvel tapınağından bahsettiğimiz St. Vitus’un günahkarları dans ederek cezalandıracağına dair bir toplumsal inanış vardı. Yani St. Vitus’un bir laneti vardı ve bu insanları endişelendiriyordu.

İnsanlar, günahkâr olduklarını düşünüp dans ederek günahlarının cezasını çekip telafi etmek ismine dans ediyorlardı lakin asla durmuyorlardı. 1500'lerin başında Strazburg'daki ömür, bu ruhsal hastalığın patlak vermesi için öteki bir temel şartı daha yerine getiriyordu: yaşam zorluğu.


Sosyal ve dini çatışmalar, dehşetli yeni hastalıklar, hasat başarısızlıkları ve buğday fiyatlarının artması yaygın sefalete neden oldu. 1517 yılı Strazburg için çok zordu, ondan sonraki yaz ayında yetimhaneler, hastaneler ve barınaklar çaresizlerle ve fakirlerle dolup taşıyordu. Bunlar, kentin birtakım sakinlerinin yaradanın onlara kızgın olduğunu ve St. Vitus'un kentin sokaklarını kolaçan ettiğini hayal etmeleri için ülkü şartlardı.

Neyse ki 1518 dans salgını, Avrupa'da türünün son örneğiydi ve bir daha buna emsal hiçbir olay yaşanmadı. Siz ne düşünüyorsunuz? Fikirlerinizi yorumlarda bizlerle paylaşmayı lütfen unutmayın.