Tavuk, Güvercin Gibi Kuşlar Neden Kafa Sallayarak Yürür?

Aslında tavuklar ve güvercinler, biz insanlar üzere, başlarını hareket ettirdiklerinde görüş açıları sabit kalmaz. Yani onlar başlarını salladıklarında, gözlerini bir yere sabitleyemezler. Bu baş sallama hareketi, bıldırcınlar ve turnalar da dahil olmak üzere 27 kuş ailesinin 8'inde görülebiliyor. 

İnsanlar, bir şeyi görmek istediklerinde bir ileri bir geri gitseler dahi göz kasları, vestibulo-oküler refleks isimli bir hareketi yapacaktır. Bu hareket, bir şeyi görmeye çalıştığımızda odak noktamızı ayarlıyor. Pekala madem tavuklar ve güvercinler bizlerden farklı, madem başlarını hoplatıp zıplattıklarında görüş açıları tıpkı kalmıyor, o vakit ne diye başlarını sallayıp duruyorlar?

Güvercinler ve tavuklar, başlarını zıplata zıplata nereye yürüyorlarsa odak noktaları da orasıdır.





Yani bu hayvanlar, başlarını bu formda yaparak aslında görmek istedikleri yöne gitmeye çalışıyor. Böylece görüş açılarının dışında kalan yerleri göremiyorlar. Hareketin sebebi de büsbütün bu.

Yaptıkları bu hareketin gerisindeki asıl neden:





Kimilerimiz için baktıkça tebessüm ettiren bu hareketin gerisindeki neden; 1978 yılında Kanada’da bulunan, Queen’s Üniversitesindeki araştırmacıların yaptığı koşu bandı isimli deney aracılığıyla tespit edildi. Yapılan bu deney sonrasında, güvercinlerin esasen başlarını sallamadığı, yalnızca öne hakikat götürmeye çalıştığı ortaya çıktı.





Bu canlıların yaptığı baş hareketi iki kademeden oluşuyor; itme ve tutma. Bu hareketlerden itme esnasında, hayvanların başları 5 cm öne gidiyor. Sonra tutma hareketi başlıyor ve baş sabit kalıyor. Hal bu türlü olunca da baş, ileri giden bedene göre sanki geri gidiyormuş üzere görünüyor.





Mesela bir güvercin, itme ve tutma hareketini saniyede 5 ila 8 sefer yapabiliyor ve biz insanların gözleri için bu biraz fazla süratli gerçekleşiyor. İşte bu hayvanların, başlarını salladıkları kanısı de böylece bir yanılsamadan ibaret oluyor.

Bu hareket, aslında bu canlılar için görme hareketini gerçekleştirebilmeleri adına fizyolojik bir mecburilik.





Mesela şayet bu hayvanların başları, yalnızca tutma basamağında sabit kalırsa bu, onların bulanık görmelerine yol açar. İşte bu nedenle, itme ve tutma hareketini istikrarlı biçimde yapmaları gerekiyor. Tavuklar ve güvercinler, başlarını daima sallasalardı etrafı hiç net göremezlerdi. En nihayetinde bu sempatik dostlarımız, başlarını aslında sallamıyor, yaptıkları bu hareket nedeniyle bize sallıyorlarmış gibi geliyor. 

Aslında bu baş sallama hareketini yalnızca bu hayvanlar yapmıyor. Biz beşerler da yapabiliyoruz. Nasıl mı? Beşerler, boşlukta hareket ederken görüşünü düzeltmek için başını değil, göz küresini süratle hareket ettirir. Yani, insanların gözleri kesintisiz ve düzgün biçimde hareket etmiyor, bir noktadan ötekine atlıyor. Bu, hareketin ismi ise sakkad.

Göz, bir sakkadın son noktasında gelince kısa müddetliğine durarak beynin retinadaki imgeyi işlemesi için retinayı bekler, bizler de retinamızı bu süreç için sabitlemiş oluruz. Beşerler bu sabitleme hareketini en çok süratli hareket ettikleri vakit yaparlar. Yani güvercinlerin gözleri 10-20 dereceye kadar hareket edebiliyor lakin başları daha süratli hareket ediyor. Yani baş hareketini kullanarak görüş açılarını sabitlemeleri bu nedenle olağan diyebiliriz.

Kaynaklar: Wired, Evrim Ağacı, Ungo