TBMM'nin Açılışı , Amacı ve Çalışmaları

Ilk TBMM ' nin Açılışı Amaçları ve Alınan Kararlar
TBMM'nin Açılışı
TBMM'nin Amacı nedir
TBMM'nin çalışmaları

TBMM'nin Açılışı , Amacı ve Çalışmaları
Birinci Dönem Büyük Irk Meclisi ya da özetle Birinci Meclis, 23 Nisan 1920'de Ankara'da toplanmış, 1 Nisan 1923'te yeni seçim kararı alarak 15 Nisan 1923'te son oturumunu yapmıştır Yeni Türk devletinin kurucu meclisi olarak kabul edilir Meclis'in başlangıç günü olan 23 Nisan, halen Türkiye'de ulusal bayram olarak kutlanmaktadır

Meclisin açılış aşamasında Osmanlı Devleti hala İstanbul'da hüküm sürmekteydi Meclis, açılış gününde sultan ve halife VI Mehmet'e bağlılık yemini etmiş, fakat gerçekte İstanbul'daki iktidardan tamamen egemen olmuş ve 1 Kasım 1922'de aldığı kararla Osmanlı Devleti'ne son vermiştir Yeni devletin nihai biçimi olan Cumhuriyet, 29 Ekim 1923'te İkinci Meclis tarafından ilan edilecektir Bu iki tarih aralarında TBMM, yasama, yürütme ve yargı yetkilerini tek elde toplayan bir köklü değişiklik meclisi görünümü sergilemiştir


Meclis'in Kuruluşu

411 Eylül 1919 tarihlerinde toplanan Sivas Kongresi'nden sonradan, Mustafa Kemal yönetimindeki Heyeti Temsiliye Anadolu'da idareyi sahiden ele almıştı 30 Eylül'de Osmanlı hükümeti, Heyeti Temsiliye'nin talebi doğrultusunda, Mebusan Meclisi seçimlerini yapma kararı aldı Heyeti Temsiliye'de Mustafa Kemal'in dahil olduğu ekseriyet, meclisin Anadolu'da toplanmasından yanlamasına idi Fakat 28 Kasım 1919'da yapılan toplantıda, Kâzım Karabekir'in ısrarı ve Rauf (Orbay)'in desteğiyle meclisin İstanbul'da toplanması kararlaştırıldı Seçilen mebuslar Anadolu'ya çağrılarak kendilerine Heyeti Temsiliye'nin görüşleri beyanname edildi


Mebusan Meclisi 12 Ocak 1920'de İstanbul'da toplandı Oysa 140 küsur mebusun üçte bir kadarı, dağıtılmış nedenlerle Meclis'e katılmadılar Büyük çoğunluğu ile Milli MücadeleMisakı Ulusal beyannamesini kabul etti Mart ayında belli başlı hatları emin olan Sevr Antlaşması'na karşısında keskin bir muhalefet tavrını benimsedi 16 Mart 1920'de bir İngiliz askeri birliği Meclis'i basarak, Rauf ilk kez elde etmek üzere bazı mebusları tutukladı Bunun üzerine 18 Mart'ta toplanan mebuslar, yasama dokunulmazlığının ortadan kalktığı gerekçesiyle meclisi süresiz tatil etme ve Ankara'da toplanma kararı verdi yandaşlarından oluşan meclis,


İstanbul meclisinin bütün üyeleri otomatik olarak Ankara'daki meclise katılma hakkına sahipti Bunlardan Ankara'ya ulaşmak istemeyen birkaçı istifa etmiş sayıldı Sonuçta (gecikenlerle birlikte) Mebusan Meclisi üyelerinden 92'si yeni meclise katıldı


19 Mart 1920'de Mustafa Kemal vilayetlere, müstakil livalara ve kolordu kumandanlarına gönderdiği bir beyanname ile her livadan Meclis'e beş delege seçilmesini istedi Tercih liva merkezi ve kazalardaki ikinci seçmenler, vilayet yöneticilik meclisleri, belediye meclisleri ve Müdafaayı Hukuk Cemiyeti yönetim kurulu üyelerinden oluşan bir heyet kadar yapılacaktı Vakit darlığından ötürü birinci seçmenlere müracaat edilmedi Uygulamada, tüm livalarda Müdafaayı Hukuk cemiyetlerinin önerdiği ya da kabul ettiği adaylar seçildi İstanbul Meclisi üyeleriyle birlikte 66 seçim bölgesinden toplam 337 temsilci Meclis'e katıldı Bu sayıya, 1922'de Malta Sürgünü dönüşü Meclis'e katılan 14 birey dahildir


Meclisin adı öncelikle Halk Meclisi iken, İstanbul Meclisi üyelerine ek olarak seçilen temsilciler sebebiyle (genişletilmiş meclisanlamında) Büyük Insanlar Meclisi adı benimsendi 1921'de Türkiye sözcüğü eklenerek Türkiye Büyük Halk Meclisi adı resmileştirildi


Önemli Kararlar

TBMM 1 Dönem'in özellikleri aralarında doğaüstü şartlarda faaliyete geçmiş olması, ihtilal meclisi olması, kuvvetler birliği esasına dayanması (yasama, yürütme ve yargıyı şahsında toplaması), bakanları ayrı ayrı ataması ve azletmesi en ilk olarak sayılabilir Meclis Başkanı (Mustafa Kemal) aynı zamanda yürütmenin başıdır


Meclis üyeleri zamanla, kişisel ve fikri konumlarına kadar, terbiyesizce 3 esas gruba ayrılmıştır Kalpaklılar, yeni bir devlet ve hükümet kurma düşüncesi içinde olanlar; Sarıklılar, ŞeriatFesliler, Osmanlı hukukunun korunması düşüncesi içinde olanlar bu gruplaşmalara bahşedilen tanımlardır hükümlerinin idareye baskın olması düşüncesi içinde olanlar;


1 dönem milletvekillerinin 288'i yüksek öğrenim görmüş, 94'ü orta öğrenim mezunu kişilerden oluşmaktaydı Iş dağılımı şu şekildeydi: 162 bağımsızlık meslek, 133 devlet memuru, 54 asker, 32 din adamı, 30 aşiret reisi, 7 teknik eleman, 16 sağlık durumu görevlisi, 2 Reji görevlisi Toplam 378 milletvekilinin 162'si aniden pozitif dil bilgisine sahipti

Üstlendiği misyonun yanı sıra, 1 Dönem meclisi, demokratik ve parlamenter hasletlerinin derinliği ile de dikkat çekmektedir Öncesinde 2 öbür tarih kesitinde Meşrutiyete dayalı parlamenter sistem tecrübesi olduğu, hatta Tanzimat'tan itibaren Danışma Meclisi tarzı yapılanmaların Osmanlı devlet kültürüne girdiği dikkate alınırsa, 1920'lerde Türk insanının meclis yolu ile yönetme ve yönetilme birikiminin mevcut olduğu da burada belirtilmelidir

Birincil TBMM'nin egzersiz esasları

TBMM ’nin üstünde bir şiddet yoktur
Hükümet belirlemek gereklidir
Geçici kaydıyla bir başkanı ve padişah vekili tahsis etmek uygun değildir(hükümet devamlılığı)
TBMM yasama ve yürütme yetkilerine sahiptir(güçler birliği ilkesi)
Padişah ve halife bulunduğu baskıdan kurtulduktan daha sonra meclis tarafından belirlenecektir(saltanat ve halifeliğin kaldırılmasının hukuki dayanağı)

TBMM'nin Önemi ve Özellikleri

Bu önerge 20 Ocak 1921 anayasası kabul edilinceye değin meclisin çalışma esaslarını belirlemiştir
TBMM ‘ ’Kurucu Meclis ’ ’ özelliğindedirOlağanüstü yetkilere sahip bir ihtilal meclisidir
Meclis hükümeti sistemi başlıca alınmıştır
Güçler birliği ilkesi başlıca alınmıştır
M Kemal meclisin, hükümetin ve yeni devletin başkanıdır
TBMM üzerinde şiddet yok denilerek İstanbul Hükümeti değil sayılmıştır
Meclis inkılapçı değildir Yaptığı tek inkılap saltanatın kaldırılmasıdır

TBMM Döneminde Gerçekleştirilen Etkinlikler

Hıyaneti Vataniye Kanunu
İstiklal Mahkemeleri kuruldu
İsyanlar bastırıldı
Batı Anadolu ’da düzenli ordu kuruldu
Doğu,Güney ve Batı cephelerindeki zaferlerle Anadolu işgalden kurtuldu
1921 Anayasası ile İstiklâl Marşı kabul edildi
Saltanat kaldırıldı
Mudanya Ateşkes Antlaşması imzalandı
Lozan görüşmelerine başladı *