TBMM'nin Acılışı , Amacı ve Calışmaları

İlk TBMM ' nin Acılışı Amacları ve Alınan Kararlar
TBMM'nin Acılışı
TBMM'nin Amacı nedir
TBMM'nin calışmaları

TBMM'nin Acılışı , Amacı ve Calışmaları
Birinci Donem Buyuk Millet Meclisi ya da kısaca Birinci Meclis, 23 Nisan 1920'de Ankara'da toplanmış, 1 Nisan 1923'te yeni secim kararı alarak 15 Nisan 1923'te son oturumunu yapmıştır Yeni Turk devletinin kurucu meclisi olarak kabul edilir Meclis'in acılış gunu olan 23 Nisan, halen Turkiye'de ulusal bayram olarak kutlanmaktadır

Meclisin acılış aşamasında Osmanlı Devleti hala İstanbul'da hukum surmekteydi Meclis, acılış gununde sultan ve halife VI Mehmet'e bağlılık yemini etmiş, ancak uygulamada İstanbul'daki iktidardan tamamen bağımsız olmuş ve 1 Kasım 1922'de aldığı kararla Osmanlı Devleti'ne son vermiştir Yeni devletin nihai bicimi olan Cumhuriyet, 29 Ekim 1923'te İkinci Meclis tarafından ilan edilecektir Bu iki tarih arasında TBMM, yasama, yurutme ve yargı yetkilerini tek elde toplayan bir ihtilal meclisi gorunumu sergilemiştir


Meclis'in Kuruluşu

411 Eylul 1919 tarihlerinde toplanan Sivas Kongresi'nden sonra, Mustafa Kemal yonetimindeki Heyeti Temsiliye Anadolu'da idareyi fiilen ele almıştı 30 Eylul'de Osmanlı hukumeti, Heyeti Temsiliye'nin talebi doğrultusunda, Mebusan Meclisi secimlerini yapma kararı aldı Heyeti Temsiliye'de Mustafa Kemal'in dahil olduğu coğunluk, meclisin Anadolu'da toplanmasından yana idi Ancak 28 Kasım 1919'da yapılan toplantıda, Kazım Karabekir'in ısrarı ve Rauf (Orbay)'in desteğiyle meclisin İstanbul'da toplanması kararlaştırıldı Secilen mebuslar Anadolu'ya cağrılarak kendilerine Heyeti Temsiliye'nin goruşleri tebliğ edildi


Mebusan Meclisi 12 Ocak 1920'de İstanbul'da toplandı Ancak 140 kusur mebusun ucte bir kadarı, ceşitli nedenlerle Meclis'e katılmadılar Buyuk coğunluğu ile Milli MucadeleMisakı Milli beyannamesini kabul etti Mart ayında ana hatları belli olan Sevr Antlaşması'na karşı keskin bir muhalefet tavrını benimsedi 16 Mart 1920'de bir İngiliz askeri birliği Meclis'i basarak, Rauf başta olmak uzere bazı mebusları tutukladı Bunun uzerine 18 Mart'ta toplanan mebuslar, yasama dokunulmazlığının ortadan kalktığı gerekcesiyle meclisi suresiz tatil etme ve Ankara'da toplanma kararı verdi yandaşlarından oluşan meclis,


İstanbul meclisinin tum uyeleri otomatik olarak Ankara'daki meclise katılma hakkına sahipti Bunlardan Ankara'ya gelmek istemeyen birkacı istifa etmiş sayıldı Sonucta (gecikenlerle birlikte) Mebusan Meclisi uyelerinden 92'si yeni meclise katıldı


19 Mart 1920'de Mustafa Kemal vilayetlere, mustakil livalara ve kolordu kumandanlarına gonderdiği bir tebliğ ile her livadan Meclis'e beş temsilci secilmesini istedi Secim liva merkezi ve kazalardaki ikinci secmenler, vilayet idare meclisleri, belediye meclisleri ve Mudafaayı Hukuk Cemiyeti yonetim kurulu uyelerinden oluşan bir heyet tarafından yapılacaktı Vakit darlığından oturu birinci secmenlere muracaat edilmedi Uygulamada, tum livalarda Mudafaayı Hukuk cemiyetlerinin onerdiği veya kabul ettiği adaylar secildi İstanbul Meclisi uyeleriyle birlikte 66 secim bolgesinden toplam 337 temsilci Meclis'e katıldı Bu sayıya, 1922'de Malta Surgunu donuşu Meclis'e katılan 14 kişi dahildir


Meclisin adı ilk once Millet Meclisi iken, İstanbul Meclisi uyelerine ek olarak secilen temsilciler nedeniyle (genişletilmiş meclisanlamında) Buyuk Millet Meclisi adı benimsendi 1921'de Turkiye sozcuğu eklenerek Turkiye Buyuk Millet Meclisi adı resmileştirildi


Onemli Kararlar

TBMM 1 Donem'in ozellikleri arasında olağanustu şartlarda faaliyete gecmiş olması, ihtilal meclisi olması, kuvvetler birliği esasına dayanması (yasama, yurutme ve yargıyı şahsında toplaması), bakanları ayrı ayrı ataması ve azletmesi en başta sayılabilir Meclis Başkanı (Mustafa Kemal) aynı zamanda yurutmenin başıdır


Meclis uyeleri zamanla, kişisel ve fikri konumlarına gore, kabaca 3 temel gruba ayrılmıştır Kalpaklılar, yeni bir devlet ve hukumet kurma duşuncesi icinde olanlar; Sarıklılar, ŞeriatFesliler, Osmanlı hukukunun korunması duşuncesi icinde olanlar bu gruplaşmalara verilen tanımlardır hukumlerinin idareye hakim olması duşuncesi icinde olanlar;


1 donem milletvekillerinin 288'i yuksek oğrenim gormuş, 94'u orta oğrenim mezunu kişilerden oluşmaktaydı Meslek dağılımı şu şekildeydi: 162 serbest meslek, 133 devlet memuru, 54 asker, 32 din adamı, 30 aşiret reisi, 7 teknik eleman, 16 sağlık gorevlisi, 2 Reji gorevlisi Toplam 378 milletvekilinin 162'si birden fazla dil bilgisine sahipti

Ustlendiği misyonun yanı sıra, 1 Donem meclisi, demokratik ve parlamenter hasletlerinin derinliği ile de dikkat cekmektedir Oncesinde 2 ayrı tarih kesitinde Meşrutiyete dayalı parlamenter sistem tecrubesi olduğu, hatta Tanzimat'tan itibaren Danışma Meclisi tarzı yapılanmaların Osmanlı devlet kulturune girdiği dikkate alınırsa, 1920'lerde Turk insanının meclis yolu ile yonetme ve yonetilme birikiminin mevcut olduğu da burada belirtilmelidir

İlk TBMM'nin calışma esasları

TBMM ’nin ustunde bir kuvvet yoktur
Hukumet kurmak gereklidir
Gecici kaydıyla bir başkanı ve padişah vekili atamak uygun değildir(hukumet devamlılığı)
TBMM yasama ve yurutme yetkilerine sahiptir(gucler birliği ilkesi)
Padişah ve halife bulunduğu baskıdan kurtulduktan sonra meclis tarafından belirlenecektir(saltanat ve halifeliğin kaldırılmasının yasal dayanağı)

TBMM'nin Onemi ve Ozellikleri

Bu onerge 20 Ocak 1921 anayasası kabul edilinceye kadar meclisin calışma esaslarını belirlemiştir
TBMM ‘ ’Kurucu Meclis ’ ’ ozelliğindedirOlağanustu yetkilere sahip bir ihtilal meclisidir
Meclis hukumeti sistemi esas alınmıştır
Gucler birliği ilkesi esas alınmıştır
M Kemal meclisin, hukumetin ve yeni devletin başkanıdır
TBMM ustunde guc yok denilerek İstanbul Hukumeti yok sayılmıştır
Meclis inkılapcı değildir Yaptığı tek inkılap saltanatın kaldırılmasıdır

TBMM Doneminde Gercekleştirilen Başlıca Faaliyetler

Hıyaneti Vataniye Kanunu
İstiklal Mahkemeleri kuruldu
İsyanlar bastırıldı
Batı Anadolu ’da duzenli ordu kuruldu
Doğu,Guney ve Batı cephelerindeki zaferlerle Anadolu işgalden kurtuldu
1921 Anayasası ile İstiklal Marşı kabul edildi
Saltanat kaldırıldı
Mudanya Ateşkes Antlaşması imzalandı
Lozan goruşmelerine başladı