tefsir nedir?

Tefsir nedir?


TEFSİR

Bir şeyi en ince ayrıntısına kadar açıklamak, keşfetmek anlamında elFesrmasdarından tef'il babında bir kelime Istılâhta beşerî takat oranında, Allah Teâla'nın muradına delâlet etmesi yönünden Kur'anı Kerim'i inceleyen bir ilimdir

Konusu, Kur'an ayetleridir

Gayesi, iki cihanda selamete ve mutluluğa ulaşmak için Allah Teâla'nın kitabını yeniden O'nun murâdına uygun bir şekilde iyi anlamak, açıklamak ve yardımsever hükümler çıkarmaya kudret kazanmaktır

Tefsir ilminin şerefi: Bu ilmin şerefi, tanıdık bir gerçektir Allah Teâlâ; Dilediğine hikmeti verir, hikmet bahşedilen kimseye fazla şeyler verilmiştir(Bakara, 269) buyurmuştur İbn Abbas (ra)'dan gelen bir rivâyete tarafından ayeti kerimede geçen hikmetkelimesi, Kur'an'ın nasihini, mensuhunu, muhkem ve müteşabihini, birincil ve son inen ayetlerini, helâl ve haramını, mesellerini anlamak anlamındadır Alimlerin İcma'ına tarafından Tefsir ilmini öğrenmek farzı kifayedir Bu itibarla Tefsir ilmi Şer'i ilimlerin en yücelerindendir Mevzu, gâye ve kendisine duyulan gereksinim yönünden de ilimlerin en şereflisidir (Menna'elKattan, MebahisUlumi'lKur'an, Beyrut, 14081987, s 327)

Tefsire olan gereksinim: Kur'anı Kerîm'in tefsirine büyük bir gereklilik vardır Vakıa, Kur'anı Kerîm bir belâğat mucizesidir, çoğu meseleleri, hükümleri böylece açık lafızlarla demeç buyurmuştur Lakin ilmî, edebî, ahlâkî, hukukî, sosyal hakikatlerine kadar açık bir tarzda yazılı olurlarsa olsunlar; yeniden bunları cümbür cemaat gereği gibi anlayamaz; bu hususta şerhlere, izahlara gereksinim görülür Bunun içindir fakat, en beliğ ediplerin, en kuvvetli yazarların eserleri hakkında çoğu şerhler, haşiyeler yazılmıştır

aynı zamanda, herhangi bir mesele, çoğu meselelerle ilgili olabilir Mütehassıs olmayanlar bu ilgiyi göremezler Bu meseleleri bir arada düşünmeye ve mütalâaya muktedir olamazlar Müfessirler ise, her meseleyi izah eder ve o mesele ile ilgili olan diğer meseleleri de ortaya koyar Bundan Böyle bu hususta bilinmesi gereken maddeler bir tablo halinde gözler önüne serilir Bu Nedenle mütalâa sahipleri pozitif araştırmalardan kurtulmuş olur; eksik zamanda çok veri sahibi olurlar

dahası herkes, Kur'an lafızlarının, ibarelerinin inceliklerini anlayamaz ve en ibret verici noktasına muhabere edilen bir kıssanın, bir olayın teferruatına vakıf olamaz Müfessirler ise, lafızlara ait incelemeleri yaparlar, kelimelerin ve terkiplerin gerçek, mecazî ve kinayeli manalarını, işaretlerini, delâletlerini gösterirler, Kıssalara, olaylara dair yeterli derecede veri verirler Böylece Kur'an'ın hakikatları, güzellikleri büyük bir açıklıkla ortaya çıkarmış olur

Tefsirler başlıca iki kısma ayrılır:

1 Rivâyet tefsirleri: Bu tefsir, selefden nakledilegelen eserlere dayanan tefsiri naklîdir oysa, buna etTefsir bi'lme'sur veya BiTariki'rRivâye Tefsir de denir Bu tefsirlerde ayetlerin manaları, nüzûl sebepleri, nâsıh ve mensuh olanları gösterilir Böylece rivâyet yolu ile yapılan tefsirlerin esas kaynakları, Hadisi Şerif kitapları ile Siyer ve Tarih kitaplarıdır Bunlara karşı taraf, aklın hükmüne tutarsız olan rivâyetlere itimat edilmez

2 Dirayet Tefsirleri: Buna rey ile tefsir de denir Bu tefsirde müfessir, ayet hakkında açıklayıcı bir nakil bulamayınca reye başvurur Yani ictihad eder, ve Lugat, Belâğat gibi lisan ilimlerinden yararlanır Müfessir bunu yaparken, müfessirde aranan bazı şartları taşıması tabiidir

Lüzum rivâyet ve gerekse dirayet sahasında oldukça yardımcı birçok tefsir te'lif edilmiştir (Menn'a elKattan, age, s 347367; (Ömer Nasuhi Bilmen, Büyük Tefsir Tarihi, I, 105107)

*