Tek Bir DeFi Projesi Her Şeyi Nasıl Değiştirir?

“Dünya’nın bankalara değil bankacılığa muhtaçlığı var” – Bill Gates

Merkeziyetsiz finans ya da kısaca DeFi yahut Açık Finans kavramı, bugün kullandığımız tüm klasik finansal hizmetlerine (mevduat, krediler, ticaret, sigorta ve daha fazla ürüne) dünya çapında internet kontağı, bilgisayarı yahut akıllı telefonu olan herkes tarafından erişilebilen, blok zincir ağları üzerine inşa edilmiş finansal uygulamalar ekosistemini söz eder.



Tarifi okuyunca kulağınıza gerçek olamayacak kadar hoş üzere gelse ve bunun bankacılığa alternatif bir ihtilal olduğunu düşündürse bile, Defi aslında bir ihtilal değil. DeFi, yeni dünya tertibinin getirdiği sonuçların bir evrimidir. Memleketler arası Bağlar üzerine aldığım lisans eğitimimde dünyaya hükmeden imparatorluklar, milletlerarası güç istikrarı ve çift kutuplu sistem ve doğu batı kutuplarında dünyanın ayrıştığı ve sonrasında duvarların yıkıldığı, çok uluslu şirketlerin devletlerin aktör rolünü aldığı ve süratli para süratli sermayesinin en süratli noktaya ulaştığı bir periyotta, 2014 yılında mezun olmuştum. 2014 yılından bu yana çok şey değişti ve tek kutuplu dünyaya evvel “Elveda” dedik, sonra ticaret savaşları ile her ülkenin ve birliklerin kendi duvarlarını tekrar inşa ettiği bir devir gördük ve son periyotta ABD, Çin ve Rusya ortasında da son derece tansiyonun rekabetin yaşandığı günleri görüyoruz.

Bugün ise yeni bir aydınlanma periyodunun başlangıcı olabilecek yeni ve kıymetli bir gelişme yaşıyoruz. Hem ferdi hem de toplumsal hayatlarımızın her alanında merkezi modellenen merkezsizleştirilmiş modellere geçiş var. Dünyanın bu çağında tüm istikametlere birebir anda gidiyoruz. Merkeziyetsizleşiyoruz. Bu merkeziyetsiz dünyada elbette ki merkeziyetsiz finansa gereksinim duyuyoruz.

Hala tabi olduğumuz klasik finans yapılarında, para üniteleri Merkez Bankaları tarafından denetim ediliyor. Bu sistemde paramızı kullanmak ismine bankalara ve finansal aracı kurumlara gereksinim duyuyoruz. Denetimin bizde olmamasının yanı sıra bir de hizmet için ekstra para ödemek durumunda kalıyoruz. Blok zincir teknolojisi ile DeFi projelerindeki tüm süreçler şeffaf, inançlı ve takip edilebilir haldedir. Paranın da sistemin de denetimi DeFi projesindedir.  Defi projeleri hudut ötesi para transferi, kredi tahlilleri ya da tokenlaştırma üzere pek çok alanda kullanılır. Sisteme herkesin entegre olmasıyla DeFi’ler bütünüyle dağıtılmış sistem üzerine kurulmuştur. Bütünüyle dağıtılmış bu sistemlerde hiyerarşi, lider, baba, idare şurası lideri yoktur. İştirakçilerin hepsi birebir pahada olunca ticaret, yaratıcılık ve toplum kuralları da değişir. Defi toplumsal durumun hem sonucu hem sebebi olarak rol oynar. DeFi, finans sistemlerine erişimi olmayan insanların yanı sıra banka ve finans kesimine güvenmeyen, 2008 Krizinde büyük kayba uğramış olan beşerler içinde bir alternatif oluyor.

Merkezî olmayan finans, finansal güvenliği ve şeffaflığı artırmak, likidite ve büyüme fırsatlarını ortaya çıkarmak ve entegre ve standart bir ekonomik sistemi desteklemeyi gayeler. Bu maksatları için Ethereum blok zincirinin temel unsurlarından yararlanır. Bu da Ethereum’un 233 milyar dolarlık piyasa kıymeti ile pek çok küresel şirket ortasında 42. sıraya yükselmesinin sebebini açıklar. 2020 yılının ikinci çeyreğinde DeFi projeleri için yapılan fonlama 1 milyar dolar düzeylerindeyken, şu anda 43,5 milyar dolara ulaşmış durumdadır. Bir yıl içerisinde bu kadar önemli bir yükseliş, DeFi projelerine ahenk sürecinin ve talebin ne kadar süratli ve kaçınılmaz olduğunu göstermektedir. Buradan anlıyoruz ki DeFi tabanlı kredi çekme/verme, teminat yatırma ve mevduat getirisi sağlamak için toplumun ilgisi her geçen gün artıyor.


Merkezi bir otorite olmaksızın süreçlerin gerçekleştirilmesini hedefleyen bu ekosistemin en temel maksadı, dijital cüzdan sahibi herkesin bu imkanlardan faydalanma hakkını sağlamaktır. Klasik finans ekosisteminde, muhakkak hizmetlerden yararlanabilmek için birçok bürokratik adımı aşmanız gerekir. İmzalar, formlar, taahhütler vb. Yeni jenerasyon finans ise dijital bir cüzdanı ve internet teması olan herkese açıktır. Her geçen gün daha da büyüyerek hizmetini sürdürmektedir.

Defi Pulsa’da listelendiği üzere şu anda en büyük DeFi uygulaması Rune Christensen tarafından kurulan MakerDAO projesidir. Esas öbür DeFi projeleri ve bariz özelliklerinden bahsetmek gerekirse;

Aave, Compound, Maker; Belirli faiz oranlarıyla varlıklarınızdan pasif gelir elde edilmesini ve varlıkları teminat göstererek borç alabilmeyi sağlar. Maker ve Compound, idare tokenleri ile sahiplerine oy hakkı tanımlamaktadır. Bu sayede platformda gerçekleştirilecek her değişiklik için, idare token-ına sahip herkesin oy verebileceği bir ortam ile bu durum denetim altına alınmıştır.

TokenSets, varlığın öteki birine emanet etmeden, akıllı kontratlar aracılığıyla al/sat yapılmasını aşikâr kurullar karşılığında sağlamaktadır.

Kyber, Uniswap, dYdX, Varlığınızı bir borsaya emanet etmeden direkt cüzdanınız ile bağlanarak blok zincir üzerinden takas süreçlerini gerçekleştirebilirsiniz.

Ulusal gururumuz Avalanche ise DeFi ekosisteminin kendisi üzerinde olması amacı ile ödemeler yahut varlık transferleri üzere kısmen sipariş edilmiş uygulamalar için uygundur. Avalanche’ın merkeziyetsiz borsası Pangolin 10 gün evvel açılmış olmasına karşın, 250 milyon dolar likit varlığa 36 milyon dolarlık günlük süreç hacmine ulaşmıştır.

Bütün bu süreçleri ve daha kaç finans süreçleri Defi uygulamaları üzerinden yapmak risksiz değildir. Uygulamaların açıklarını lakin yaşayarak görebileceğiz. Her yeni doğan projenin de emsal meseleler yaşayacağı da aşikârdır. DeFi, günbegün büyüyor ve birbirini tamamlayan kesimlerden oluşarak ilerliyor.

Blok zincir çalışmalarını, DeFi projelerini, kripto paraları araştırmak modülü olmak gerçek olanı bulmak demek değildir, zira o denli bir şey yoktur. Problem gayemize en düzgün hizmet eden önümüzdeki bağlamı, sahip olduğumuz bedelleri ve gayelerimizi yansıtan projeyi, seçmek ve yaratmaktır. İnsanlığın bağlamı, pahaları ve amaçları daima evirildiği için ekonomiyi ve projeleri de tahayyül etme biçimimiz de her geçen gün değişmek zorundadır.

Bugün yapabileceğimiz ve yapmak zorunda olduğumuz şey açığa çıkan fikirlerin en uygunlarını bir ortaya getirmek ve böylelikle asla nihayete ermeyen bilakis daima evrim geçiren yeni bir ekonomik zihniyet yaratmaktır. Ben tek bir Defi projesi ile değil, tek kripto para ünitesi ile değil, onlarca milyonlarca blok zincir teknolojisinin oluşması, rüştünü ispatlaması ve birlikte çalışabilirliklerinin ispatlanmasıyla istediğimiz yere ulaşacağımızı düşünüyorum. Gelin siz de bu mürettebata katılın!