Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Telos Ne Seslenmek Hakkında Veri
Erek
Telos düşüncesini felsefeye getiren birincil düşünür Anaksagoras ’tır Klazomenai ’li Anaksagoras (500428), evrenin bir telos ’a tarafından oluştuğunu düşünüyordu, bu yüzden de evreni yaratıcı ilkeye anlıksal bir iş gördüğünden ötürü nous (akıl) adını verdi Bu kavram daha sonra çeşitli Yunan düşünürlerince ve özellikle de Aristoteles göre geliştirilmiştir Aristoteles ’in kendi içinde bir ereğe sahip olan anlamındaki ünlü entelekheia kavramı, telos kökünden türetilmiştir Kavram Daha Sonra, bütün düşünceci (idealist) felsefenin başkavramı olmuştur yakın zamanlara değin bilim alanında bile nedensellik (niçinetki) ilişkisi yerine ereksellik (sebeperek) ilişkisi egemendi Bütün doğa olgu ve olayları arasındaki bağlılık ve yasalılık, Aristoteles ’in telos anlayışıyla açıklanmaya çalışılmıştır Bu anlayışa göre tüm doğal nesneler, erek ’lerini içlerinde taşırlar ve bu ereğe kadar biçim ‘lenirler; cansız doğada bu bir bilinçsiz erek ’tir ki bütün nesneleri belirlenmiş bir amaca dürüst geliştirir Örneğin Aquino ’lu Thomas, Leibniz, Hegel, Heidegger vb bu Aristotelesçi erekbilimsel anlayışı sürdürmüşlerdir
Özdekçi ve bilimsel nedensellik anlayışıyla idealist ve bilimdışı ereksellik anlayışı aralarında uçurumsal bir ayrım vardır: nedensellik bir nesnenin nasıl meydana geldiği sorusunu açıklar, ereksellikse neden (ne maksatla) meydana geldiği sorusunu açıklamaya çalışır ve bu yüzden de doğadaki amaçları belirleyen üstün bir usun (benzeşen deyişle tanrının) varlığını gerektirir Ancak doğadaki amaçlılığın objektif nedenleri bulunduğu ve bu amaçlılığın çevreye en elverişli biçimde uyma olayından ibaret olduğu Darwin kadar tanıtlanmıştır Hayvanlar ve bitki örtüsü dünyasındaki değişmeler, onların, yaşamın değişen koşullarıyla ortak etkileşimden oluşur Örgenliğe yararlı olan değişmeler (benzeşen deyişle, o örgenliğin çevreye uymasına ve yaşamını sürdürmesine yardımcı olan değişmeler) doğal ayıklama ’yla ayrılıp korunur, kalıtımla yerleşir, kuşaklardan kuşaklara geçer ve örgenliğin amaçlılığı denilen çevreye uyarlama olayını meydana getirir Ereksel anlayıştaki, evvelden tasarlanmış mucizevi amaçlara kadar oluşum, büsbütün bir düş ürünüdür Engels, erekbilimsel hoşgörüyle şöyle alay eder: ‘ ’Kediler fareleri yemek yemek için yaratılmıştır, fareler de kedilerin yemesi için Doğanın bütünü de, yaratıcının bu bilgeliğinin tanığı olsun diye yaratılmıştır ’ ’ *
Erek
Telos düşüncesini felsefeye getiren birincil düşünür Anaksagoras ’tır Klazomenai ’li Anaksagoras (500428), evrenin bir telos ’a tarafından oluştuğunu düşünüyordu, bu yüzden de evreni yaratıcı ilkeye anlıksal bir iş gördüğünden ötürü nous (akıl) adını verdi Bu kavram daha sonra çeşitli Yunan düşünürlerince ve özellikle de Aristoteles göre geliştirilmiştir Aristoteles ’in kendi içinde bir ereğe sahip olan anlamındaki ünlü entelekheia kavramı, telos kökünden türetilmiştir Kavram Daha Sonra, bütün düşünceci (idealist) felsefenin başkavramı olmuştur yakın zamanlara değin bilim alanında bile nedensellik (niçinetki) ilişkisi yerine ereksellik (sebeperek) ilişkisi egemendi Bütün doğa olgu ve olayları arasındaki bağlılık ve yasalılık, Aristoteles ’in telos anlayışıyla açıklanmaya çalışılmıştır Bu anlayışa göre tüm doğal nesneler, erek ’lerini içlerinde taşırlar ve bu ereğe kadar biçim ‘lenirler; cansız doğada bu bir bilinçsiz erek ’tir ki bütün nesneleri belirlenmiş bir amaca dürüst geliştirir Örneğin Aquino ’lu Thomas, Leibniz, Hegel, Heidegger vb bu Aristotelesçi erekbilimsel anlayışı sürdürmüşlerdir
Özdekçi ve bilimsel nedensellik anlayışıyla idealist ve bilimdışı ereksellik anlayışı aralarında uçurumsal bir ayrım vardır: nedensellik bir nesnenin nasıl meydana geldiği sorusunu açıklar, ereksellikse neden (ne maksatla) meydana geldiği sorusunu açıklamaya çalışır ve bu yüzden de doğadaki amaçları belirleyen üstün bir usun (benzeşen deyişle tanrının) varlığını gerektirir Ancak doğadaki amaçlılığın objektif nedenleri bulunduğu ve bu amaçlılığın çevreye en elverişli biçimde uyma olayından ibaret olduğu Darwin kadar tanıtlanmıştır Hayvanlar ve bitki örtüsü dünyasındaki değişmeler, onların, yaşamın değişen koşullarıyla ortak etkileşimden oluşur Örgenliğe yararlı olan değişmeler (benzeşen deyişle, o örgenliğin çevreye uymasına ve yaşamını sürdürmesine yardımcı olan değişmeler) doğal ayıklama ’yla ayrılıp korunur, kalıtımla yerleşir, kuşaklardan kuşaklara geçer ve örgenliğin amaçlılığı denilen çevreye uyarlama olayını meydana getirir Ereksel anlayıştaki, evvelden tasarlanmış mucizevi amaçlara kadar oluşum, büsbütün bir düş ürünüdür Engels, erekbilimsel hoşgörüyle şöyle alay eder: ‘ ’Kediler fareleri yemek yemek için yaratılmıştır, fareler de kedilerin yemesi için Doğanın bütünü de, yaratıcının bu bilgeliğinin tanığı olsun diye yaratılmıştır ’ ’ *
