Terbiye Kuralları

Nezaket Kuralları Nelerdir,
Nezaket Kuralları hakkında,
Nezaket Kuralları

Aile içi Edep kurallarının yanına toplumsal edep kuralları da vardır Çocukları edep etmek nezaket ve adap kurallarını izah etmek ile onları iyi bireyler yapabiliriz

Yetiştirme, kabiliyetlerini geliştirme, eğitim; bilgi, hürmet ve edep öğretme; iyi etik, nezâket, görgü, hafif cinayet verme, egzersiz, talim, eğitim ilmi, pedagoji ve bazı yemeklere konulan bir değişiklik salça gibi manalar için kullanılır

Eğitimle uğraşan eğitimci, pedagog ve mürebbilere de terbiyeci denir

Terbiye arapça bir kelimedir ve rabbafiilinin masdarıdır Edep'ye benzeşen değişik kelimeler de aynı şekilde rabbefiilinden türemişlerdir

Terbiye ile benzer kökten gelen ve Kur'an'da yüze yakın yerde geçen Rabbkelimesi, Allah'ın sıfatıdır Sahib, malik ve idâreci gibi manalar için kullanılır aynı zamanda edep manasına da gelir Edep ile aynı anlamda olan bu Rabbkelimesinin bulunduğu ayetlerden birinin manası Şöyledir:

Alemlerin Rabb 'ı (edep edip yetiştiricisi) Allah'a hamd olsun(elFatiha, 11)

Nezaket, bir nevi herhangi bir şeyi kademe aşama, tedric ile kemâline eriştirmektir Kainattaki bütün varlıkların terbiye görme ve kemâle erme kanunları vardır Bu kanunların sahibi, hakimi, idâreci ve yöneticisi de, hiç şüphesiz Ulu Allah'tır (elİsfahânî, elMüfredât, İstanbul, 1986, s 269 vd; Elmalılı Hamdi Yazır, Adalet Dini Kur'an Dili, İstanbul, 1971, I, 62 vd)

İslâm dini, insan terbiyesine son derece yük vermiştir Kur'an ve sünnet ölçüleri içinde nezaket edilen, ona göre hareket eden insan, meleklerden daha üstün olan bir makama yükselmiş kabul edilir İslâm terbiyesinden yoksun olan, nefsine, şehevi duygularına ve maddesel menfaatına göre hareket edenler de, hayvanlardan alt olan bir dereceye düşmüş olurlar Onun için ilk peygamber Âdem (birli)'dan son peygamber Hz Muhammed (sav)'e kadar, bütün peygamberlerin belli başlı gayesi, insanları tevhid inancı ile terbiye etmektir Bu, defalarca insanları iyi ve güzel şeylere götürür Kasıt, insanları iyi ve yardımsever olan şeylerle eğitip edep etmektir (Muhammed Kutup, Menhecu'tTerbiyeti'lİslâmiyye, Beyrut 1982, s II vd)

Günümüzde nezaket yerine eğitim kelimesi kullanılmaktadır Bu iki kelime bir bakıma benzer anlamlıdır Eğitimle ilgili değişik kitap ve incelemeler yazılmıştır

Yukarıda belirtildiği gibi, tüm peygamberler, insanları eğitmek, terbiye etmek için gönderilmişlerdir Peygamberler insanları eğitirken, en hoş metodları takib etmişlerdir İnsan eğitiminde en hoş usul, peygamberlerin metodudur Onlar bu yolda tahammül, doğruluk, dürüstlük, adalet ve sözde bütün hususlarda örnek insanlar olarak hareket etmişlerdir Ulu Allah Kur'an'da, peygamberlerin insanları eğitip nezaket etmeleri hakkında şöyle buyurmuştur:

Nitekim kendi içinizden, size ayetlerimizi okuyan, sizi temizleyen, size kitap ve hikmeti ve size bilmediklerinizi öğreten bir resul gönderdik(elBakara, 2151 )

Bu ayette geçen tezkiye, ta'lim, hikmet ve bilmediklerini öğretme kelimeleri, alimler tarafından dağıtılmış şekillerde yorumlanmışlardır; genellikle eğitim ve nezaket manasında kabul edilmişlerdir (elMaverdi, enNuketu ve'lUyûnu, Beyrut 1992, I, 208)

Nezaket denince, daha çok çocuklar akla kazanç Eğitim ve terbiye çoğunlukla onları ilgilendirir Onun için Ulu Allah, inanan insanları bu hususta uyarmış, aile fertlerini fena şeylerden koruma ve iyi şeyleri işleme hususunda eğitmelerini istemiştir

Ey inananlar, kendinizi ve aile fertlerinizi bir ateşten koruyun ama, onun yakıtı millet ve taşlardır (etTahrim, 666)

Hz Muhammed (iddia) çocuk terbiyesi üzerinde önemle durmuştur

Hiç bir baba çocuğuna güzel terbiyeden daha iyi bir hediye veremez (Ali Nasıf, etTac, Beyrut 1961, V, 8)

Bir adamın çocuğunu eğitip nezaket etmesi bedensel (içerikli) sadakalar dağıtmasından daha hayırlıdır(Ali Nasif, etTac, V, 8)

Diğer bir hadiste de, Resulullah (iddia): Hepiniz çobansınız ve hepiniz çobanlığınızdan mes'ulsunuz (Muhammed b Allan, Delilu'lFalihin, Mısır 1871, II, 132) diyerek, her annebabanın çocuğunu eğitip terbiye etmesine işâret etmiştir

Terbiyeye bu derece tartma veren İslam dini, insanların ruh zihin ve cisminin eğitim ve terbiyesi için, bir fazla dikte ve yasaklar koymuş ve bunlara uyulması için de, dağıtılmış müeyyideler tespit etmiştir islâmın koyduğu terbiye kurallarına yerinde hareket eden ahali, dünya ve ahirette rahat ve saâdete ererler

Nureddin TURGAY *