Teşvikler ilçe bazına indi, Anadolu karıştı

Denizli Sanayi Odası Lideri Müjdat Keçeci, 2010 yılında uygulanmaya başlanan bölgesel teşvik sistemi ile 21 Ağustos’ta teşviklerin ilçe bazında verilmesi tarafındaki düzenlemeyi eleştirdi. Teşvik sisteminin yanlış parametreler üzerine kurulduğunu belirten Keçeci, “Yerel dinamikler dikkate alınmadan yapılan bu düzenleme ne yazık ki Denizli endüstrisini baltalayacak niteliktedir” dedi.

‘Yanlışları tekraren sunduk’

Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Yatırımlarda devlet yardımları hakkında kararda” kıymetli değişiklikler yapıldığını, 2012’de yürürlüğe giren mevcut teşvik sistemini değiştiren düzenlemede en değerli yeniliğin ilçe bazında teşvik sisteminin getirilmesi olduğunu söyleyen DSO Lideri Keçeci, “Yapılan son değişikliklerle yeniden 2. bölgede olan Denizli’de Babadağ, Kale, Beyağaç, Baklan, Güney ve Çameli ilçeleri bir alt bölge olan 3. bölgenin dayanaklarından faydalandırılacak. Yürürlüğe girdiği 2012 yılından bu yana bölgesel teşvik sisteminin yanlışlıkları üzerine tekraren basın açıklaması yapıp, kanun yapıcılara sayısız belge sunduk. Bölgesel teşvik sisteminin getirilme maksadı, bölgeler ortasındaki dengesizlikleri azaltarak az gelişmiş bölgelerde yatırım yapılmasının sağlanması idi. Fakat 2018 yılında yeniden TÜİK tarafından açıklanan bölgesel GSYH dataları, bölgesel teşvik sisteminin istenilen sonucu yaratmadığını sayılarla önümüze koydu” diye konuştu. 

Bölgeler ortası dengesizlik

Sayılara nazaran yatırım teşvik sisteminde 6. Bölge’nin sanayi ve inşaat yatırımları manasında öteki bölgelerin epeyce gerisinde kaldığını, tekrar sanayi ve inşaat dallarının bölgedeki gerçek büyüme suratının eksilerde olduğunu söz eden Keçeci, “Bu demektir ki; bölgeler ortası dengesizlik devam etmektedir ve bunu gidermek için kurulmuş olan sistem amacını gerçekleştirememiştir” formunda konuştu.



Bölgesel teşvik sisteminin istenilen sonuca ulaşmadığı halde ilçe bazında birebir parametrelerle uygulanmasını eleştiren Keçeci, “Sanayi kalkınmanın değerli bir ögesi olmakla birlikte tek ögesi değildir. Bölgelerin tarımla da turizmle de kalkınması mümkündür. TÜİK tarafında yapılan sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyelerine nazaran ilçelerin de vilayetlerin de ayrıştırılması bu nedenle yanlıştır” dedi.

Lokal üretim takviyesi

Denizli özelinde bir alt dayanaktan faydalanacak 6 ilçenin desteklenmeleri gereken alanın kırsal turizm yahut ziraî üretim olduğuna dikkat çeken Keçeci, “Özellikle ziraî üretimin desteklenmesinin ne kadar kıymetli olduğunu salgın sürecinde daha da âlâ anladık. Çiftçimizi, lokal üretimimizi desteklemek de en az bir sanayi kuruluşunu desteklemek kadar kıymetlidir. Öteki yandan halihazırda gelişmekte olan ilçelere bu takviyelerin verilmemesi, ayağa kalkmaya çalışan üretim alanlarının kösteklenmesi manasına gelmektedir. Lokal dinamikler dikkate alınmadan yapılan bu düzenleme ne yazık ki Denizli endüstrisini baltalayacak niteliktedir” diye konuştu.

İlçe bazlı teşvikler tekrar gözden geçirilsin

Kayseri iş dünyası temsilcileri, ilçe bazlı verilecek teşviklerle ilgili yine bir düzenlemeye gidilmesini bekliyor:



Kayseri Sanayi Odası (KAYSO) İdare Konseyi Lideri Mehmet Büyüksimitci: "Yeni düzenleme ile yatırımcılarımız, 10 ilçemizde 1 Ocak 2021 tarihinden sonra yapacakları yatırımlarda 3. bölge dayanaklarından, İncesu OSB'de yapacakları yatırımlarda ise 4. bölge takviyelerinden yararlanacaklar. Bu karar bizi memnun etse de aslında bizim talebimiz biraz daha farklıydı. Bu mevzuda yeni bir çalışma yapıyoruz. Kayseri'de ilçelerimiz bazında birtakım haksızlıklar var üzere geliyor. Develi ve Özvatan'a teşvik verilmemesi farklı bir külfet. Kendi ilçelerimiz ortasındaki gelişmişlik farkını da ayrıyeten göz önünde bulundurmalıyız. Üzerinde detaylı bir çalışma yaparak, bir ekip taleplerimizi tekrar gündeme getirmemiz gerektiğini düşünüyorum. Grubumuz etraf ilçelerimiz ile birlikte bir tahlil hazırlıyorlar. Sonuçlandırdığımızda daha net bir açıklamada bulunabileceğiz."

"Kararın gözden geçirilmesini istiyoruz"

Kayseri Ticaret Odası (KTO) İdare Konseyi Lideri Ömer Gülsoy: "İlçelerimizin gelişmesini ve uygun yatırımlarla istihdama katkı sağlayan yeni işletmelerimizin kurulmasını istiyoruz. İlçelerimizin gelişmesi ve istihdama katkı sağlaması ile hem etraf ilçelerden merkeze göçün önüne geçilmiş olacak hem de kentimiz daha istikrarlı bir büyüme sürecine başlayacaktır. Bu noktada ilçe bazlı ve proje bazlı teşvik sisteminin uygulanması bizim zati taleplerimiz ortasındaydı. Fakat, Kayseri'mizde merkez ilçeleri çıkardığımızda 10 ilçemiz teşvik kapsamına alınmış oldu. Özvatan ve Develi İlçelerimiz teşvik kapsamının dışında kaldı. Bu kararın tekrar gözden geçirilmesi gerekiyor. Ayrıyeten, verilen teşviklerin İlçeler ortasındaki gelişmişlik farkını da göz önünde bulundurarak şekillendirilmesi daha sağlıklı olacaktır."

"İlçe bazlı verilen teşvikler bölgenin yapısına uygun olmalı"



Kayseri Ticaret Borsası (KTB) İdare Heyeti Lideri Recep Bağlamış: "Kayseri'de merkez ilçelerimiz dışında kalan etraf ilçelerimizin tamamı teşvik kapsamına alınmışken Develi ve Özvatan ilçelerimiz teşviklerden faydalanamıyor. Bizim burada dikkat çekmek istediğimiz iki bahis var. Birincisi Develi ve Özvatan ilçelerimiz de teşvik kapsamına alınmalı. İkincisi ise bizim ilçelerimizle tıpkı pozisyonda olan başka vilayetlerdeki ilçelere 4., 5. ve 6. dereceden teşvik verilirken bizim ilçelerimizin 3. dereceden teşvik almasını da hakikat bulmuyoruz. Tüm ilçelerimizin en az 4. dereceden teşvik kapsamına alınmasını istiyoruz. Ayrıyeten, ilçe bazlı verilen teşvikler, bölgenin yapısına uygun değerli projelerin ortaya çıkarılması durumunda, proje bazlı olarak da desteklenmelidir." 

Daha homojen ve daha sağlıklı büyüme için adımlar atılıyor

Nevşehir Ticaret ve Sanayi Odası İdare Heyeti Lideri Arif Parmaksız, ilçe bazlı teşvik sisteminin önünü açan karara ait değerlendirmelerde bulundu. Parmaksız, "Daha homojen ve daha sağlıklı bir büyüme için kıymetli bir adım atılmış oldu" dedi. Alınan kararın yeni yatırımların önünü açarak, büyümeyi ivmelendireceğini kaydeden Parmaksız, "Daha evvel bölgesel bazlı olarak verilen yatırım teşvik ve takviyeleri, ilçelerin gelişmişlik seviyesi de göz önünde bulundurularak yine düzenlendi. Buna nazaran vilayet merkezlerinden daha az gelişmiş ve yatırımlarının desteklenmesi gereken ilçeler ekonomik gelişmişlik seviyelerine nazaran alt bölge teşviklerinden yararlanabilecek. Bu kararla daha küçük bölgelerimizde yatırımların önünün açılması, yatırımcıların işlerinin kolaylaştırılması sağlandı. Bölge bazlı teşvik sistemine nazaran Nevşehir 4. Bölge'de yer alıyordu. Son düzenleme ile Acıgöl ve Derinkuyu ilçelerimiz 5. Bölge teşviklerinden yararlanabilecek, vergi indirimi, yatırım yeri tahsisi, sigorta primi patron payı ve faiz dayanağı alanlarında kendileri için daha avantajlı olacak halde alt bölge takviye oranlarına alışılmış tutulacaklar. Daha homojen ve daha sağlıklı bir büyüme için kıymetli bir adım atılmış oldu" dedi. 

"Kaynaklarımızı otomobil alıp gezecek adama değil, makine alıp üretecek adama tahsis edelim"



Cumhurbaşkanlığı kararı sonrası yürürlüğe giren ve 53 vilayetteki kimi ilçeleri kapsayan "İlçe Bazlı Teşvik" uygulaması konusunda ikazlarda bulunan Güç Sanayicileri ve İş Adamları Derneği (ENSİA) Lideri Hüseyin Vatansever, "2005 yılında kişi başına ulusal gelir düzeyine nazaran belirlenen 36 ili kapsayan teşviklerde beklentiler gerçekleşmedi. Tıpkı yanılgının tekrar edilmemesini bekliyoruz. Şayet teşvik edilecek ya da desteklenecek biri varsa üreten şahıslar olmalıdır" dedi. Türkiye'nin iktisatta yaşadığı meselelerin; katma kıymeti yüksek, ihracata yönelen ve istihdam odaklı yatırımlarla çözülebileceğine dikkat çeken Vatansever, "Ülke olarak kaynaklarımızı mesken alıp yatacak, otomobil alıp gezecek adama değil; makine alıp üretecek adama tahsis edelim. OSB'lerde yapılmak kaydıyla devletimizin Yatırım Teşvik Belgesi'ni almış; katma kıymeti yüksek üretime, ihracata ve istihdama yönelen, her türlü faaliyeti kayıt altında olan tüm sanayi yatırımları sıfır faizli, iki yılı geri ödemesiz ve on yıl vadeli kredilerle desteklenmeli. Devlet, takviye verdiği yatırımı gün gün izlemeli. Şayet uygun niyeti istismar ediliyorsa, muhatabını en ağır biçimde cezalandırmak" dedi.

Osman Nuri Boyacı/Dünya