Thomas Alva Edison Kimdir? Ampulün İcadı

Thomas Alva Edison, yedi yaşındayken ailesiyle birlikte Michigan ’daki Port Huron ’a yerleşti İlköğrenimine burada başladıysa da takriben üç ay daha sonra algılamasının yavaşlığı sebebiyle okuldan uzaklaştırıldı Bundan sonraki üç yıl baştan başa özel bir öğretmen kadar eğitildi Son derece meraklı ve yaratıcı bir kişiliğe sahip olan Edison, 10 yaşına geldiğinde kendisini fizik ve kimya kitaplarına verdi
giderken evlerinin kilerinde bir kimya laboratuvarı kurdu Bilhassa kimya deneylerine ve Volta kaplarından elektrik akımı elde etmeye karşın araştırmalara ilgi duydu; bir zaman sonra kendi başına bir telgraf aleti yaptı ve Mors alfabesini öğrendi O günlerde geçirdiği ağır bir hastalık sonucu kulakları ağır işitmeye başladı
Oniki yaşına geldiğinde ailesine yardımcı olmak için Port Huron ile Detroit arasında çalışan trende gazete satmaya başlayan Edison, evlerindeki Laboratuvarını trenin önem vagonuna taşıyarak, çalışmalarını burada sürdürdü Bu dönemde Edison, Michael Faraday ’ın Experimental Research in Electricity adlı yapıtını okudu ve derinden etkilendi Bunun üstüne bir yana Faraday ’ın deneylerini tekrarladı bir yana da kendi deneylerine yük vererek daha uyumlu çalışmaya ve notlar tutmaya başladı 1868?de kendine atölye kurdu Aynı yıl geliştirdiği elektrikli bir oy tescil makinasının patentini aldı Aygıt oldukça alaka topladı fakat kimse tarafından satın alınmadı Bütün parasını yitiren Edison Borç içinde Boston ’dan ayrılarak New York ’a yerleşti Edison ’un şansı altın borsasının düzenlenmesinde kullanılan telgrafın bozulması üzerine döndü Borsa yetkililerinin isteği üzerine aygıtı ustaca tamir eden Edison, Western Union Telegraph company ’den geliştirilmekte olan telgraflı kayıt aygıtları üzerinde yetkinleştirme çalışması yapma önerisi aldı Bunun üstüne bir arkadaşı ile birlikte Edison Universal Stock Yazıcı mühendislik şirketini kurdu Sattığı patentlerle kısa sürede manâlı miktarda para kazandı Bu parayla New Jersey ’deki Newark ’ta bir imalathane kurarak telgraf ve telem aygıtları üretmeye başladı Bir zaman sonra imalathanesini kapatarak New Jersey ’deki Menlo Park‘ta bir araştırma laboratuvarı kurdu ve bütün zamanını yeni buluşlar yapmaya karşın çalışmalara ayırdı
1876?da Graham Bell ’in geliştirdiği konuşan telgraf(telefon) üzerinde çalışmaya başladı Aygıta karbondan bir iletici ekleyerek telefonu yetkinleştirdi Ses dalgalarının dinamiği üzerine yaptığı bu çalışmalardan yararlanarak 1877?de sesi kaydedip yineleyebilen gramafonu ilerletti Geniş yankı uyandıran bu buluşu ününün uluslar arası düzeyde yayılmasına niçin oldu
1878?de William Wallace ’in yaptığı 500 mum güçündeki ark lambasından etkilenen Edison, bundan daha tehlikesiz olan ve daha ucuz bir yöntemle çalışan yeni bir elektrik lambasını geliştirme çalışmasına girişti Bu amaçla açtığı bir kampanyanın yardımıyla önde gelen işadamlarının parasal desteğini sağladı ve Edison Electric Light Company ’yi kurdu Oksijenle yanan elektrik arkı yerine havası boşaltılmış bir ortamda(vakum) ışık yayan ve düşük akımla çalışan bir ampul yapmayı tasarlıyordu Bu amaçla flaman olarak kullanabileceği bir metal tel yapmaya uğraştı Sonunda 21 Ekim 1879?da özel yüksek voltajlı elektrik üreteçlerinden elde ettiği akımla çalışan karbon flamanlı elektrik ampulünü halka tanıttı Üç sene sonra New York sokakları bu lambalarla aydınlanacaktı
1887?de Menlo Park ’tan New Jersey ’deki West Orange ’a taşınan Edison burada önceki laboratuvarlarının on katı büyüklüğünde Edison Laboratuvarını açtı 1890?lara doğru uzun erimli iletime daha yerinde olan alternatif eğilim geliştirildi Içten akımın üstünlüğüne inanan Edison, bir kampanya başlatarak kamuoyunu, yüksek gerilimli alternatif akım sistemlerinin son derece tehlikeli olduğu yolunda uyarmaya çalıştı 1892?de ise Edison General Electric Company ’nin denetimini yitirdiVe şirketi General Electric Company ile birleşti İki kez evlenen Edison ’un altı çocuğu oldu Yaşamının sonuna kadar yeni buluşlar yapmak için mücadele verdi
Ampulün İcadı
Edison bir dinleme gezisi sırasında metal fabrikatörü ve Amerika dinamo makinesinin imalatçısı Willam Wallace ’ın yaptığı yeni elektrik lambasını gözden geçirmeye gösteri edildi Edison tahta çerçeveyle hareket eden iki koldan ibaret kolay cihazın karşısına grafit plaka iliştirilmişti Her iki plakayı birleştiren elektrik akımı ve mavi ışık yayı gibi görünüyordu Gözleri kamaştıran bu alev, grafit plakaları çabuk eritiveriyordu
Edison ’un 4050 meslek arkadaşıyla işe koyulma tarzı, bilim araştırmaları tarihinde eşsizdir Ara vermeden çalışıyorlardı Atölyede yapılan minik cam ampullerin içerisindeki hava, elektrik akımının dargın ülkü getireceği maddenin yanmasına engel olmak için boşaltıyordu Lakin başlıca mesele bu maddenin ne olacağı konusundaydı Kimi maddeler fazla eksik dayanabiliyor, kimileri fazla pahalıya mülk oluyordu Halbuki Edison öylesine ucuz bir lamba yerine getirmek istiyordu ki, herkes alıp evine takabilsinKömürleştirme işleminden geçmiş mukavva, hindistan cevizi kabuğu, mantar, hatta laboratuarı gezmeye gelen bir misafirin kızıl sakalından bir iki tel bile denendi Tekrar Tekrar kastetmek yüzünden Edison ’un gözleri yanıyor, dayanılmaz sancılar veriyordu Ama o bunları kimseye söylemiyor, yalnızca hatıra defterine kaydediyordu Peşpeşe deneylerin sürdüğü bir gün asistanı “Bundan Böyle bu işten vazgeçsek, çünkü şu ana değin bine yakın deney yaptık ve hiçbirinden netice alamadık! dedi Edison hemencecik itiraz etti ve: “Bu içten yok! Evet, amacımıza ulaşamadık fakat hiçbir sonuç elde edemediğimiz dürüst değildir Çünkü aradığımız şeyin bin öbür yapılamama şeklini öğrenmiş olduk dedi Bu Edison ’un tarihe geçmiş en önemli sözüdür
1879 Kasım ’ında Edison bir gece yazı masasının başına yerleşik, sönük bir puroyu emerek ne yapacağını düşünüyordu Dalgın düşünceli ceketinin düğmelerinden birini çevirirken düğme koptu Üstünden bir iplik parçası sarkıyordu Aniden yerinden fırladı, laboratuvara geçti ve teknisyenlerine iplik parçasını gösterdi Bir yumak ip alıp, küçük parçalar halinde bölmelerini ve kömürleştirip lambaya takmalarını söyledi Asistanları sonuç ummamakla beraber hemencecik söylenileni yaptılar Edison ’un bu fikri, çalışmalarından vazgeçmeden önce başvurulacak son tedavi gibi görülüyordu
Kömürleştirilen iplikler her seferinde kırılmasına karşın bir tanesine kırılmadan lambaya takılabildi Lambanın havası hemen boşaltıldı Lambaya elektrik verildiğinde iplik kızdı ve tatlı sarı bir ışık meydana geldi Edison ve arkadaşları ışığa büyülenmiş gibi bakıp, acaba ne dek sürecek diye kara kara düşünüyorlardı
Ampul saatlerce sönmedi Süren araştırmalar sonunda elektrik santrali gerçekleştirmek, 900 binada elektrik şebekesi düzenlemek, binlerce sayaç oturtmak,duylarıyla beraber 14000 ampul gerçekleştirmek gerekti 4 eylül 1882 ’de meşhur mucidin bir işareti üstüne akım verildiği süre, tüm mahallenin yüzlerce binasında binlerce elektrik hallenin yüzlerce binasında binlerce elektrik ampulü yandı ve etrafa parlak, tatlı ışıklar saçılmaya başladı
Edison devrinin en büyük meraklısı duyuru edildi Cümbür Cemaat yalnızca lambaları yok, onu da görebilmek için akın etti Edison ’u tanımayan kimse kalmadı Edison ’un en kayda değer yeri Menlo Park, New Jersey ’deki ilk endüstriyel araştırma laboratuarıydı durmadan teknolojik keşifler ve geliştirmeleriyileştirmeler yerine getirmek gibi özel bir maksat için kurulmuş ilk kurumdu Edison çoğu icadını resmi olarak bu laboratuarda üretmiş, çoğu çalışanı onun direktifleri doğrultusunda icatların araştırma ve geliştirmesinde görev almıştır
Elektrik mühendisi William Joseph Hammer, 1879 Aralık ’ında Edison ’un laboratuar asistanı olarak görevine başlamıştır Telefon, fonograf, elektrikli tren, demir madeni ayıracı, elektrikli yakma ve diğer çoğu icatta büyük katkılarda bulunmuştur Hammer ’ı özel kılansa elektrik ampulünün icadındaki ve bu aletin geliştirme ve testleri sırasındaki çalışmalarıdır Hammer 1880 ’de Edison ’un lamba çalışmalarının şef mühendisi olmuş, bu mevkiideki birincil yılında Francis Robbins Upton ’ın genel müdürlüğünü yaptığı fabrika 50000 ampul üretmiştir Edison ’a kadar Hammer elektrik ampulünün bir öncüsüdür
Kaynak