THY'de maaş krizi çözülemedi: Taksiciliğe başlayan pilot ve kabin memuru var

Bu süreçte meskenini, otomobilini satan, baba konutuna dönen çok sayıda işçi var. Hatta taksiciliğe başlayan pilot ve bayan kabin memuru dahi olduğu belirtiliyor.

Türk Hava Yolları'nda pilotundan, kabin grubuna, yer hizmetlerinden teknik işçiye kadar iştiraklerle birlikte yaklaşık 65 bin işçi, pandemi nedeniyle önemli oranda düşen maaşları nedeniyle sıkıntı günler geçiriyor.

Dünyada birçok değerli havayolu şirketi pandemi periyodunda işçi siyasetini belirledi. Son olarak British Airways, sendikayla maaşlardan yüzde 8 indirim konusunda anlaştı. Lakin geçtiğimiz ay Eurocontrol datalarına nazaran Avrupa'da en çok uçuş yapan THY'de durum hala belirsizliğini koruyor.

THY idaresi, Lufthansa ile ortak olduğu ve yüklü olarak Almanların idaresindeki SunExpress Havayolu'nda çalışanlara ne kadar maaş vereceğini çok kısa müddette tespit etti. Fakat 65 bin çalışanın maaş ve çalışma şartlarıyla ilgili durumu 5 aydır netleştiremedi. 



Sözcü'den Yusuf Demir'in haberine nazaran yetkili sendika Hava-İş'le nisan ayında başlayan görüşmeler bir türlü sonuçlandırılamadı. En son bayramdan iki gün evvel THY İdare Konseyi Lideri İlker Aycı ve Hava-İş Lideri Ali Kemal Tatlıbal gece yarısı bir ortaya geldi.

THY, maaşlarda kokpit için yüzde 50, kabin çalışanı için yüzde 35, yer işçisi için ise yüzde 30 kesinti teklif etti. Hava-İş toplu iş mukavelesi (TİS) hususlarının uygulanmasını istedi. Mutabakat sağlandığı duyuruldu fakat sonraki gün tekrar olmadığı açıklandı. THY İdaresi, “Sendika, 2021 yılında olağana dönme garantisi istedi, biz bu garantiyi veremeyiz” diyerek kendini savundu.

HAVASEN: THY, KÇÖ ile işi bitirmeye çalışıyor

Belirsizliğin Ağustos ayına kadar ortadan kaybolan yetkili sendika Hava-İş'ten kaynaklandığını kaydeden HAVASEN Lideri Kaptan Pilot Seçim Seçkin Koçak, “Süreç büsbütün THY yöneticilerinin denetiminde gidiyor. Hava-İş, bugüne kadar bağlı olduğu Türk-İş'i devreye sokarak bir muahede yapmalıydı. THY, kolay bir hesap yaptı. ‘Kısa Çalışma Ödeneği’ ile işi götürmeye çalışıyor. Zira bu sayede en yeterli kaidelerde yapacağı muahedenin bile en fazla dörtte birini ödüyor. Temel sorun budur. Oldu-olmadı oyunu ile bu süreci Aralık ayına kadar yahut “Kısa Çalışma Ödeneği (KÇÖ) bitene kadar götürecekler” diye konuştu.

Sendikaya giden pilotlara uçuş kesme cezası

Yaklaşık 100 kişilik bir küme pilot, bayram öncesi muahedeye varıldı haberlerinin duyulmasının çabucak akabinde Hava-İş Sendikası'na giderek Lider Tatlıbal'ı uyardı. Çünkü Lider, “Sizin kabul etmediğiniz hiçbir mutabakata imza atmayacağım” diyerek bir taahhütte bulunmuştu. 



THY idaresi,bu ziyarete öncülük eden 10'un üzerinde kıdemli kaptan pilota gönderdiği maille “Uçuş Durdurma Cezası” verdi. HAVASEN bunu, tüm çalışanlara gözdağı olarak kıymetlendirdi. Hava-İş ise, “Üyelerimize en makûs bayramı yaşatan, kendi yanlışlarını çalışanın cebindeki paraya göz dikerek düzeltmeye çalışan patronu, hukuksuz uygulamalarına son vermeye davet ediyoruz” dedi.

AKP iktidarı 2012 yılında havacılıkta grevi yasakladı. THY'de çalışanlar sesini çıkarmaktan korkuyor. İsim vermeden Sözcü'ye konuşan THY çalışanları şunları söyledi:

"Dünyada neler olduğunun farkındayız. Maaşı 2016 düzeyine çekiyorsun tamam ancak, olağana dönene kadar 15 gün uçur, 15 gün blok olarak boş planla, 15 günlük para ver. İkramiyeleri kaldırma onun da yarısını ver. Böylelikle kazanılmış haklarımı işler olağana döndüğünde tekrar alabileceğimi bileyim.

Bugünkü kaideler üzerinden maaşı yarıya böl. Böylelikle kaptan maaşı 50 bin TL iken 25 bine düşecek. Bu 3 bin Euro bile etmiyor. Dünya üzerinde 3 bin Euro'ya çalışacak kaptan değil ikinci pilot bile bulamazsınız.

"Pandemi bizim yüzümüzden olmadı ki. Çoluğumuz çocuğumuz var. Konut borcu, otomobil borcu olan var. Ayda 17 bin TL kredi ödeyenler var. Çocuklarının okul taksitler var. Çocuklarını özel okuldan alan çok pilot var. Babasının meskenine dönen bekar arkadaşlar var. Korsan taksicilik yapan bayan kabin memuru arkadaşımız var. Hatta yeni ikinci kaptan bir arkadaşımız da borçları yüzünden taksiciliğe başladı. 



"Tüm operasyon pilotların, tekniğin, kabinin, yer hizmetlerinin özverisiyle ilerliyor. Her şey kitabına uygun yapılsa işçi sayısının iki katına çıkması gerekir. Örneğin uçağa emniyet hudutları içinde asgarî yakıt konulur, zira yakıtı taşımak için de yakıt harcanır. Her kaptan 3 ton daha fazla yakıt istese bu masrafın yanında işçi maaşları çok cüzi kalır.

Bir kaptanın yetişmesi 10 yıl

THY pilotları işten çıkaramayacağının farkında. Zira bir kaptanın yetişmesi 10 yıl, ikinci kaptan 2 yıl. TL paha kaybedince nitelikli yabancılar da gelmiyor artık. Kabinde yapabilir zira 2 ayda yetişir."

Akademideki 900 pilot adayı sıkıntı durumda

THY Akademi'deki 900 pilot aday şu an 3900 TL KÇÖ alıyor. Bu adaylar 140 bin Euro borca imza attı. İşe başladıktan sonra 10 yıl boyunca ayda 800-900 Euro borç ödeyecekler. İnsan Kaynakları bu 900 kişiyi fiyatsız müsaadeye çıkartacaklarını lakin 2024'te mezun olabileceklerini, bunun da garantisi olmadığını açıkladı.

Kim ne kadar maaş alıyor? 



THY'de Kısa Çalışma Ödeneği uygulaması devam ediyor. Bilhassa maaşı düşük işçi büyük ıstırap yaşıyor. Pilotlarda 4 ay boyunca evvel 2-3 gün daha sonra 6-7 gün uçuş yazıldı ve maaşlar 10-12 bin TL civarında gerçekleşti. Geçen ay işler biraz daha düzeldi. Gün sayısı 15'e çıktı, yani aşağı üst yarım maaş yattı. Kaptan maaşları ortalama 20-22 bin TL, ikinci kaptan 10-12 bin TL oldu. Kabin memurları ise kıdemine nazaran 5-7 bin TL maaş aldı.

Sayılarla THY

65 BİN: İştiraklerle toplam çalışan
29 BİN 491: İştirakler hariç çalışan 
yüzde54: Erkek
yüzde46: Kadın
34: Ortalama yaş
6.7 YIL: Ortalama Kıdem
yüzde38: Yer Çalışanı
yüzde20: Pilot
yüzde41: Kabin grubu
Pay: yüzde49.12 Türkiye Varlık Fonu yüzde50.88 halka açık

*2019 yılı raporu dataları.