Tibet notları

Tibet notları Mel 1549066833 1549066833 tibetnotlari5c54e256d5869tibetnotlari5c54e256d5869 http:wwwuzaklarcomimagesstories2008tibet1 Dünya kültür, din, gelenek farkliliklarini tatma sevdalilari ve dagci gezginlerinin, daima gitmek istedikleri bir ulke vardir fakat bu ulke cografik olarak dunyanin iklim ve bitki cesitliliginden en magrum olanlarindan biri, kislari verimsiz ve sert ruzgarlariyla, yazlari fazla dusmeyen yagmurlariyla bu ulke insanlari,Dunyanin en yuksek dag ve platolarinda kendilerine yurt edinmis ozgun mu ozgun, etnik cesitliligle tibetliler ve ulkeleri tibet akla kazanç Yuzyillar boyunca dis dunyaya kendini kapatmayi becermis bu esrarengiz, ama bir o kadarda basit zor hayat sartlari ve ekolojik yasamlariyla, bu yanik guleryuzlu cekik gozlu orgulu sacli ırk yasdiklari ortamda gipta edilecek adaptasyonlariyla, benim icin hep merak konusu olmustur Bu ulkeye gitme nedenlerimden biri yuzlerce yuksek dagin ve gollerin esigindeki izole sayilabilinecek yasamlari , digeride budist inanislariyla ozgun etnik cesitliliginden bir parcasini gorebilmek tadabilmek birazcık olsun anlayabilmekti 1549066833 1549066833 tibetnotlari5c54e25b1805ctibetnotlari5c54e25b1805c http:wwwuzaklarcomimagesstories2008tibet2 Kislari hep parlayan gunesi ve soguk sert ruzgarlariyla, ocak ayinda, bu topraklarda cok kisa olan, bu birincil gezimde, karayolu ile Katmandu ile Lhasa arasindaki hac yolunda gectigimiz yuksek platolar 7 binlere varan daglar buz tutmus goller ve 5500m gecitlerden gecerken bircok manastir ve koylerde durakladik degisen kasaba ve kentlesmeyide gorduk, yol guzergahimiz 3 jeep ile katmandudan baslayip Nyalam lhatse shigatse gyantse ve lhasa ya varistiBu bir turistik rotaydi fakat kis doneminde pek az turist buralari ziyarete gitmekte boyle olmasi benim icin buyuk bir sansti cunku turist yerine kislari yuksek platolardan, koylerden sehirlere inen alis veris ve manastirlarda ibadet yapmaya gelmis renkli tibet halkinin cesitliligi ile doluydu tum sokaklar Gectigimiz koylerdeki evlerin catilarinda calilara , agaclara, yuksek tepelere asilmis renkli dua bayraklari dalgalandikca dualarin ruzgarla ucusup yasamlarina rahat ve sans getirdiklerine inanirlar Kurak ve corak gozuken bu yuksek daglarin ancak en yukseklerindekilerin 6 ,7 binin uzeri karla kaplidir alcaklardaki kar sert ruzgarla savrulur zaten kis ayinda buralara öyle yagis dusmezmis 1949 yilindan itibaren Cin baskisi ve isgalinden beri ulke insanlari ' Cinlilerin soyledikleri gibi ve bu sozlerin kullanilmasini istedikleri kultur devrimi yasamislar, bunun hic kulak arkasi edilemeyecek uzun aci bir hikayesi var oyleki binlerce insanin cektigi acilar degisimler , zorlamalar , yuzyillar boyu geleneklerine dinlerine cok bagli ırk, yasamlarinin bu iki oncelikli ogesinden tam anlamiyla vazgecilmeye zorlanmis, bu degisen sisteme buyuk kayiplar vermis ve acili yillar sonrasi boyun egmek zorunda kalmislar, Gelen sistemin tabiki faydalari su gun gorulebilinir, yollar, okullar hastaneler ve batinin renkleri hatta mcdonald in kokusu bile!!! ama goturdukleri cok daha fazla olmus tek bir ornek lhasa sokaklarinda 1949 martinda 3 gunde 15 bin tibetlinin cesetleri gibi 1549066833 1549066833 tibetnotlari5c54e25dd5dc0tibetnotlari5c54e25dd5dc0 http:wwwuzaklarcomimagesstories2008tibet3 1960 larda Cin hukumeti, tibetli ciftci halkin yuzyillardir başlıca gıda kaynagi olarak topraklarina ektigi arpa yerine bugday ve princ ekilmesi sartini koymus ancak tabiat sartlarinda bu hic verim vermemis ve yillarca sefillik ve acliktan olenler olmustur, binlerce can kaybindan daha sonra bu politikadan vazgecilmis ve yeniden arpa yetistirilmesine müsade verilmistir Buna ragmen bugun orada gorebildigim dek,gecmise ve yasananlara ait ne kin ne de dehşet vardi, bu budizmin verdigi bir akıllılık olsa lüzum diye dusunuyorum, Bugun tibet halki uzun yillar sonrasi harabeye donmus manastirlarinin ve 80 li yillarda kalkan ibadet yasagindan sonradan, 90 li yillarin basinda tadil edilip, acilan manastirlarinda inanis ve ibadetlerini, yineden sukunet ile devam etmenin mutlulugunda ve huzurundalar Her tibetli gununun bir zamanini mutlaka ibadete ayirir,bu gunluk yasamin bir parcasidir ister dagda, ister sehirde olsun buna zaman ve ozen gosterirlerBircogu aydinlamaya yani nirvanaya ulasmanin yolu olduguna inanirlar, inanislarina gore uc esas yolu vardir : Hinayana yani, kisinin aydinlanmaya giden yolun, arzularin otesine gecmeyle olusuna inanmadir Mahayana: bu daha yuksek bir nirvanadir cunku sadece kisi degildir tolera ve comertlik vermesi gereken, tum yasayan canlilardir,,Tantrayana: bir ust yoldur bu, başlıca inanis, herkese karsi bagislayici olmak ve enerjinin dogaya yoneltilmesini amac gutmektedir Manastirlarin az kalsın hepsi yamac ve tepelere kurulmus, Uzakta baktiginizda beyaz ve kiremit kirmizisi binalariyla pak temiz birer koy gibi duruyor, sıcacık tas sokaklar turuncu giyimli rahip ve rahibelerin calistigi mekanlar, kaldigi evler, egitimlerini aldiklari mekanlar, buyuk mutfaklar, ibadet yerleri, tapinaklar, rengarenk tanri figurleri ile donanmis tutsu ve yak yagi mumlariyla, tavanlarindan sarkan islemeli ipekleriyle, dantel gibi boyanmis renkli tavanlariyla, isli puslu serin ic mekanlar ziyaretcilerle dolup tasiyor,, herkes bir sükunet halinde saat yonunde ana dualari olan, om mani pad me hum sozlerini mirldanarak koca manastirlarda hafif bir ugultuyla, güya o rengarenk tanri figurleriyle karsilikli konusuyormuscasina girer cikar bu manastirlara Kirsal bolge insanlari coluk cocuk yetiskin bir araya gelerek cay, bira icerek saatlerce gunluk yasamlarini konusmayi, toplu picnikler yapmayi cok seviyorlar Bildigimiz caylardan degildir ictikleri oradaki zor sartlarda en iyi yetisen ve ana beslenme kaynaklari olan kavrulmus arpa unu sicak su tuzlu ve yak tereyagindan yapilma cayi gunde ortalama kisi basi 30 40 kadeh tuketmekte, bu hava sartlarinda alinan sicak sivi ve başlıca gida olmakla beraber bir araya gelme merasimidir de Termoslara konmus, baştan,,, meydanlarda, sokaklarda, dukkan onlerinde kis gunesi altinda yere cokmus obek obek cay icen tibetliyi gormek sasirtici degil Daglardaki gocebe halkin esas yemegi guttukleri hayvanlar ve sampadir Sampa kavrulmus arpa unu tereyag ve sicak sudan yapilan bulamac gibi bir yiyecektir, icine seker de koyarsaniz oldukca guzel 1549066833 1549066833 tibetnotlari5c54e260c0eedtibetnotlari5c54e260c0eed http:wwwuzaklarcomimagesstories2008tibet4 Kirsal kesimlerde yasayan kucuk ciftcilerin ve yoruklerin bir diger yasam kaynagi ve besini bu soguk ve eksik sayili bitki ortusu olan daglara dayanikli olan Yak hayvani,, bu hayvanin eti sutu yagi derisi yunu degildir yalnızca kullanilan cok saglam olan kemikleriyle de makine, taki yaparlar kendilerine, Taki takmayi kadin erkek tum halki severhatta geleneksel motifleri ve dini simge islemeli veya oymali bir cok taki hazirlar ve bunlari kis doneminde sehirlere indirip yerli yabanci turistlere satarlarYak hayvaninin yununden derisinden kiyafet ayakkabi cadir tekstil , diskisindanda yakit ureten bu gocebe ırk bütün anlamiyla ekolijik yasamlarindan hic mi hic yakinir gorunmuyorlar Orman ve agactan yoksun bir memlekettir sadece bir bolge ormanlik, bu yuzden tum kirsal kesim isinmalarini yak tezegiyle saglarlar Bir Tibet linin hangi etnik gruptan oldugunu hatta ne is veya nasil bir yasama sahip olduklarini giydikleri kiyafet, taki ve sac orgu bicimiyle anlarsiniz, Her yorenin geleneksel kiyafet cesitliligi inanilmaz guzel, Fakat batinin ve cinin getirdigi degisimler sehirlerdeki tibetli halki fazlasiyla degistirmis ozgunluklerinden koparmis onlari, lhasa gibi sehirlerde turistlere cile cektiren dilenciler ve her seyi 4 misline satmaya calisan saticilar bunun en acik ornegi Baskent Lhasa da Tibetliden cok Cinli nufusu gorduk, Devrimden daha sonra Cin halkina vergi ve is kolaylikari sunularak Cinden buraya goc hizlandirilmis, Su gun devlet ve ust duzey calisanlarin buyuk cogunlugu Cinli halktan Tibetli ise daha aşağı duzey islerinde, Cince ogrenmek sart Tibet dilinide konusmak serbest, Oysa gecmisten ya da cin siyasetinden konusmak, yayin gerçekleştirmek ve Dali Lama hakkinda soz ve fotoğraf hala yasak Manastir rehberimiz bize girmeden once manastir cevresinde politik ve gecmis ile ilgili sualler sormamamizi rica etmisti, Ancak bu sahis daha iyi bir egitim almak amaciyla kacak yollardan daglari asarak hindistandaki Tibet multeci okullarinda okumak icin yillarca ailesinden uzak kalmis ve her yerde Tibete donup kılavuz olmus, ulke halki o kadar basit kolay yurt disina cikamiyor böylece az sayida kisi bunu yapma sansina sahip hala su gun bile Dali lama nin memleket edindigi Hindistan Dramsala ya yuksek daglardan eksik yiyecek içecek ve mahrum kiyafetlerle soguk hava sartlarinda haftalarca suren kacis yolunda eziyetlerle asilan bu yolda hala kacis mucadelesi yapanlar var Tibete gidisimin devami olacak ulkenin ozellikle kirsal ve etnic ozgunlugun degismedigi yoruk hayatini daha içten gormek icin her tarafta gidecegimi aklima koydu kaynak:uzaklarcom