Ticari Defter Tasdiki - Ticari Defter Tasdik İşlemi - Ticari Defter

Ticari Defter Tasdiki,
Ticari Defter Onay İşlemi,
Ticari Defterler ve belgeler

Ticari defterleri tutma yükümlülüğü tacir sıfatının kazanıldığı andan itibaren başlamaktadır Ücret mükelleflerinin gelir ve giderlerini ödenti kanunlarında belirtilen şekilde kanuni defterlere usulüne uygun bir şekilde ve belirlenen süre içinde kaydetmeleri kanuni bir zorunluluk olmakla beraber tacirlerin işletmeleri hakkında veri edinmesi doneler oluşturması süre içinde geleceğe dönük kararlara esas teşkil edecek şekilde işletme ile ilgili her türlü konuda bir veri bankası oluşturması açısından da önemlidir Dolayısıyla ticari defterler sadece “ücret için muhasebe yok “bilgi için muhasebe amacı açısından da siklet taşımaktadır

Öteki yandan ticari defterlerin yasal bir layık taşıması için de tasdik ettirilmeleri gerekmektedir Bu yazıda laf konusu tasdiki gereken defterler ve onay zamanları “hatırlatma mahiyetinde ele alınmaya çalışılacaktır

TÜCCARLARIN TUTMASI GEREKEN DEFTERLER

Birinci derslik tüccarların tutacakları defterler yevmiye defteri (günlük defter) defteri kebir (büyük defter) envanter defteri olarak düzenlenmiştir İkinci sınıf tüccarlar ise işletme hesabı defteri tutmakla yükümlüdürler Bu defterler bununla birlikte onaylama ettirilmek zorundadırlar

İşletme hesabı esasına kadar defter tutan mükellefler envanter ve amortisman kayıtlarıyla ilgili olarak bambaşka bir envanter defteri ve amortisman defteri tutuyorlarsa bunlardan envanter defterini de işletme hesabı defterinde olduğu gibi tasdik ettirmek durumundadırlar


Zirai kazançlar gerçek usulde işletme ve bilânço esasına tarafından saptama olunur Çiftlik Sahibi işletme defteri çiftçilerin zirai kazançlarının işletme hesabı esasına göre belirlenmesinde tutulur

ÖZGÜR IŞ ERBABININ TUTACAĞI DEFTERLER

Aidat Yöntem Kanununa kadar özgür meslek erbapları “özgür iş gelir defteri tutmakla mesul bulunmaktadırlar Noterlerle noterlik görevini ifa edenler ve borsa acentelerinin resmi defterleri bağimsizlik iş kazanç defteri yerine geçer Bunların devlete ait defterleri haricen keza defter tutmalarına lüzum yoktur Ödenti Usul Kanununa göre doktorların tuttukları protokol defterinde Kanun ’da öngörülen bilgiler sergilemek şartıyla ayrıca bağimsizlik iş gelir defteri tutmayabilecekleri belirtilmiştir Laf konusu defterlerin bununla birlikte noterlere onay ettirilmeleri gereklidir

İMALAT İŞLETMELERİNİN TUTACAKLARI ÖZEL DEFTERLER

İmalat işletmeleri imalat defteri ve bitim işleri defteri tutmak zorundadırlar İmalat defterine kaydolunan bilgileri içerecek şekilde sınaî muhasebe tutanlar Maliye Bakanlığı ’ndan izin olmak şartıyla hem imalat defteri tutmayabilirler Maliye Bakanlığı muhasebe işlemlerini Muhasebe Sistemi Dilekçe Genel Tebliğlerinde yer alan 7A seçeneğine göre izleyen mükelleflerin imalat defteri tutma zorunluluklarını 01011996 tarihinden itibaren kaldırmıştır Bu seçeneği uygulayan mükelleflerin imalat defteri tutmama yönünde Maliye Bakanlığı ’ndan ayrıca izin almaları gerekmemektedir

DIĞER İŞLETMELERİN TUTACAKLARI ÖZEL DEFTERLER

İşletme türleri ve etkinlik konularına göre bir takım mükellefler ahır defteri damga vergisi defteri yabancı ulaştırma kurumlarına yönelik hâsılat defteri yakalamak zorundadırlar
Banka banker ve sigorta şirketleri; banka ve sigorta muameleleri vergisinin konusuna giren işlemleri isterlerse birinci derslik tüccarların tutmakla zorunlu oldukları defterlerde detaylı almak koşulu ile gösterebilirler İsterlerse ayrı banka ve sigorta muameleleri vergisi defteri tutabilirler Ardiyeler dâhil elde etmek üzere ambar işletenler ile nakliye ambarları tüccar sıfatıyla yetişmek zorunda oldukları defterlerden ayrı olarak ahır defteri de tutmak zorundadırlar

Tanıdık Olmayan taşımacılık kurumları veya bunları Türkiye ’de temsilci şube veya acenteleri bir hâsılat defteri yakalamak ve bu deftere Türkiye ’de elde ettikleri hâsılatı tarih ve sırasıyla ve ayrıntılı olarak kaydetmek zorundadır Hâsılat defteri tutan tanıdık olmayan taşımacılık kurumları bu işleri için hem muhasebe defteri tutmak zorunda değildir Diğer yanlamasına Maliye Bakanlığı kendisine belli yetkiyi kullanarak damga vergisi defterini de tasdiki zorunlu defterler sınıfına sokmuştur

TASDİKİ ZORUNLU OLMAYAN DEFTERLER
Vergi Usul Kanununda tek tek belirtilen olan tasdiki zorunlu olan defterler dışındaki defterler için onaylama zorunluluğu söz konusu değildir Bu defterler Kanun ’da yer almışsa kesinlikle tutulacak fakat tasdikleri zorunlu olmayacaktır Eğer Kanun ’da yer almamışsa ayrıca tutulması ve ayrıca de tasdiki tamamen isteğe alt olacaktır

Türk Ticaret Kanunu ’na göre ise özel hukuk hükümlerine tarafından idare edilmek ya da ticari şekilde işletilmek üzere devlet vilayet belediyeler gibi millet tüzel kişiliği bulunmayan ticari işletmeler ile dernekler tarafından kurulan ticari işletmeler ve bunlara benzer ve tüzel kişiliği olmayan diğer ticari teşekküllerin tuttuğu yevmiye defteri büyük defter ve envanter defteri için (TTK yönünden) onaylama zorunluluğu yoktur Ayrıca her tacirin TTK ’da öngörülen ve onayları zorunlu olan defterler hariç tutmak istedikleri defterler için de tasdik zorunlu değildir

ÜCRET USUL KANUNU ’NA KADAR DEFTER ONAYLAMA ZAMANLARI

Vergi Usul Kanununa göre öteden beri işe devam edenler defterlerini kullanacağı yıldan önce gelen son ayda ticari defterlerini onay ettirmek zorundadırlar “Öteden beri işe sürdürmek deyimi defterlerini tasdike sunmadan önce işe başlamış ve defter tutmuş mükellef anlamını taşımaktadır Bu durumda olan mükellefler defterlerini Aralık ayı içinde (Aralık ayı sonuna kadar) onaylama ettirirler

Hesap dönemleri Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilen mükellefler defterlerini kullanacağı hesap döneminden önce gelen son ayda tasdik ettirmek zorundadırlar Her Tarafta işe başlayanların defterlerini işe başlama tarihinden önce tasdik ettirmeleri gerekir “Baştan işe başlama deyimi ilk kez işe başlamayı ve mükellefiyeti terk ettikten sonra işe başlamayı açıklama eder

Derslik değiştiren tüccarların bu değişikliğin doğduğu andan (yani sınıf değişim tarihinden) önce defterlerini tasdik ettirmeleri gerekmektedir Örneğin işletme defteri tutan ve 2006 yılı alış ya da satışları VUK ’un 177 maddesinin birinci bendinde bulunan hadleri aşan bir mükellef ikinci sınıf tüccar olma niteliğini 2006 yılında kaybetmiştir Bu durumda 2007 yılına ilişkin bilanço esasına kadar tutacağı defterlerini 2006 yılının Aralık ayı içinde onay ettirecektir

Farklı Alanlara Yönlendirilmiş muafiyetler sebebiyle defter yetişmek zorunda olmayan hakiki ve tüzel kişiler muaflıklarının kalktığı tarihten başlayarak 10 gün içinde defterlerini tasdik ettireceklerdir Vergiden muaf esnaf durumunda olan yada kolay usulde kazanç vergisi mükellefleri de birinci ya da ikinci sınıf tüccar olarak defter yetişmek zorunda olmaları halinde yeni mükellefiyete girme tarihlerinden önce defter tasdik ettirmeleri gerekmektedir

Tasdike alt defterlerin hesap dönemi bitmeden dolması ya da sene içinde diğer bir takım nedenlerle yeni defter kullanmaya gerekli kalınması halinde bu defterlerin kullanılmaya başlanılmasından önce onaylama ettirilmesi gerekmektedir Diğer deyişle defterlerin dolması halinde yeni defterlerin en geç on gün içinde onaylama ettirilmesi gerekmektedir Çünkü gerek VUK gerekse TTK kayıtların on günden artı geciktirilmesini kabul etmemiştir Ama kayıtlarını sürekli olarak muhasebe fişleri primanota ve bordro gibi yetkili amirlerin imza ve parafını taşıyan mazbut belgelere dayanarak yürüten işletmelerde defter kayıtlarının 45 gün sonra yapılması olası olduğundan tasdik de bu süre içinde yapılabilir


Defterlerini ertesi yılda da uygulamak isteyenler Ocak ayı içinde hesap dönemleri Maliye Bakanlığı ’nca saptama olunanlar ise bu dönemin ilk ayı içinde tasdiki yeniletmek zorundadırlar Benzer defteri ertesi yılda kullanmak isteyenlerin tasdiki yeniletmemeleri (ara tasdiki yaptırmamaları) birinci derecede usulsüzlük cezasını ve re ’sen takdiri gerektirir


TÜRK TİCARET KANUNU ’NA GÖRE DEFTER ONAY ZAMANLARI

Türk Ticaret Kanunu ’na kadar tacir sıfatına sahip gerçek ve tüzel kişiler kadar bilanço ya da işletme hesabı esasına tarafından tutulan defterlerin keza başlangıç ayrıca de kapanış tasdiki zorunludur


Yevmiye defterinin yeni yılın en geç Ocak ayı ardına kadar notere gösterilip son işlemin altına noterce “görülmüştür şerhi yazılarak mühürlenip onay edilmesi gerekmektedir Envanter defterinin de en geç Mart ayı ardına kadar tamamlanarak notere gösterilmesi ve tıpkı yevmiye defterinde olduğu gibi onaylama ettirilmesi gerekir



Aidat Usul Kanununda ticari defterlerin kapanış tasdiklerinin yaptırılması gerektiğine dair herhangi bir hüküm yer almamıştır böylece kapanış tasdikinin yaptırılmaması VUK yönünden re ’sen takdir nedeni sayılmamaktadır Buna karşılık Ticaret Kanunu açısından o defter delil olarak ispat gücünü yitirmiş olmaktadır

KANUNİ DEFTERLERİN SÜRESİNDE ONAY ETTİRİLMEMESİ

Kanuni defterlerin kesin edilen sürelerde onay ettirilmemesi usulsüzlük cezasının uygulanmasını gerektirir Tasdiki zorunlu olan defterlerden herhangi birinin tasdik işleminin yaptırılmamış olması birinci derecede usulsüzlük cezasını gerektirmektedir Diğer yandan kanuni sürenin sonundan başlayarak bir ay geçtikten sonra onay ettirilenler onay ettirilmemiş sayılmaktadır bu nedenle zamanında yapılmayan defter tasdikleri keza re ’sen takdir nedenlerinden biridir

VUK ’ta açıklanmış sürelerin sonundan başlayarak bir ay içinde yapılacak tasdikler geçerli sayılmakla beraber ikinci derecede usulsüzlük cezası gerektirmektedir Benzer defteri ertesi yılda kullanmak isteyenlerin tasdiki yeniletmemeleri (ara tasdiki yaptırmamaları) durumunda ise birinci derecede usulsüzlük cezası uygulanacağı gibi re ’sen takdire de gidilebilecektir


DEFTERLERİN TASDIK MAKAMI

VUK ’na tarafından defterler işyerinin dükkan olmayanlar için ikametgahın bulunduğu yerdeki noter veya noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar menkul değer ve kambiyo borsasındaki acenteler için borsa komiserliği göre onay olunur Aynı prensip TTK ’nda da benimsenmiştir Fakat 2499 sayılı Kanunla yapılan düzenlemeler sonucunda Anapara Piyasası Kurulu ’nun ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası ’nın kurulmasına tabi olarak Borsa Komiserliği ’nin defter tasdiki söz konusu olmayacağı için borsa komisyoncuları ve arabulucu kurumların defterlerini notere onaylama ettirmeleri gerekmektedir Özgür bölgelerde etkinlik gösterenlerin bu bölgelerdeki faaliyetleri için tutacakları defterler ise hür bölge müdürlüklerince onaylanır


Tasdik makamı bu Kanun ’a göre tasdike getirilen defterleri sosyal emniyet ile ilgili kuruluşların yönetmelik hükümlerine alt kalmaksızın onaylama eder Ayrıca 17062003 tarihinden bu yanlamasına ticari defterlerin anonim ve limited şirketlerin kuruluş aşamasında şirket merkezinin bulunduğu yer ticaret sicili memuru ya da noter kadar onay edilme imkanı da bulunmaktadır

DEFTER TASDİKLERİNİZİ ÖNEMSEYİN

Ücret mükelleflerinin VUK ’na paralel olarak kanuni defterlerini tasdik ettirmek ve gerekli kişi ve makamlara takdim etmek zorunlulukları bulunmaktadır Onaylama işlemi belirlenen sürede yapılmayan veya onaylama yenilenmesi gerçekleştirilmeyen defterler tutulmamış sayılmaktadır Kanuni şekline ve esasına uygun şekilde tutulan defterler aynı zamanda ispat arabulucu olmaktadır Tasdiksiz defterlerin ise ispat aracı olarak kullanılması muhtemel değildir


Vergilendirme dönemi takvim yılı olup usulüne yerinde özel hesap dönemi almayanlar için lüzum defter tasdiki gerekse defterin onaylama yenilemesinin yaptırılması bakımından Aralık ve Ocak ayları önemlilik göstermektedir


Uygulamada bazı meslek mensuplarının bilhassa kapanış tasdiklerini göz önüne almadıkları dikkat çekmektedir Fakat yukarıdaki temel nedenlerden nedeniyle ileride problem yaşamamak adına defter tasdiklerine dikkat etmek son derece önemlidir

Alıntı *