TMB Başkanı Yenigün: Ayıplı iş yapan müteahhit batsın

Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Lideri Mithat Yenigün, ihalelerin şeffaf yapılması ve ihale makamının en az müteahhit kadar bilgili olması gerektiğini anlatarak, “Çünkü ucuz verilen bir iş, âlâ iş demek değildir. Sonrası var. Yani bir yol yapıyorsunuz, o yol sıhhatsiz olursa tekrar yapılması gerekiyor. O tekrarındaki maddi yanlışları, kazaları düşünün. Yapabilen yapsın, yapamayan dökülürse dökülsün. Bir sefer, veriyorsan, istediğin kaliteyi sağlamazsa hiç acımayacaksın. Ben müteahhitim diye, kim olursa olsun müteahhit kollansın diye bir şey olmaz” dedi.

Konut kesiminin şu anda makus durumda olduğunu ve 1 milyon 200 bin civarında stoğun varlığından kelam eden TMB Lideri Mithat Yenigün ile konut ve müteahhitlik kesimini konuştuk.



2019’un ikinci çeyreğinde inşaat kesiminde yüzde 12.7’lik bir daralma var. Kesimle ilgili genel bir kıymetlendirme yapabilir misiniz?

- Dalı üçe ayırıyorum. Dış müteahhitlik, devlet müteahhitliği ve konut dalı. Kamuoyunda inşaat denince akla daima konut geliyor. Maalesef konut da şu anda berbat durumda. Dünyadaki koşulların değişmesi, Türkiye iktisadının daralması, dövizdeki dengesizlik nedeniyle beşerler tedbiren parada kalmayı tercih ettiler. Zira ne olacağı belirli değil. Talep azalması nedeniyle bir duraklama var. Şayet dünyada ve Türkiye’de iktisat olağana gelirse, inanç artarsa, konut stokları da erir. Şuanda 1 milyon 200 bin civarında stok var. Faizler düşürüldü, o düzgün bir işaret. Ben çok karamsar değilim.

Evet bu sene âlâ değil. Kesim gitgide daraldı. Satış olmayınca beşerler doğal olarak yeni bir yatırıma girmiyorlar. Ancak isterim ki, bir planlama yapalım. Üç yıl sonra apansızın konut açığı olduğunda bu sefer de spekülatif sayılar konuşulmasın. Bir planlama yapılsaydı artık bu problemler yaşamayacaktık. Türkiye’de 20 milyon konut var, zelzele gerçeğimiz var ve 7 milyonunun yenilenmesi gerekiyor.

Lakin konuttaki stoklar yüklü olarak markalı projelerde değil mi?



- Hepsinde var. Lakin onlar göz önünde isimler olduğu için onların dertleri daha çok konuşulur hale geliyor. Herkesin ismine konuşamam lakin, planlı programlı yapılsaydı... Devlet ve dal bir arada hareket edersek, buraya gelmezdik. Önümüzü görüp, 5 yılın, 10 yılın planlamasını yapmamız gerekir. Kasvetler var fakat giderilmeyecek ıstıraplar değil. Bir grup formüller konuşuluyor. TMB’nin de bir çok büyük firması konutta. O manada biz de sessiz kalamıyoruz ve biz de tahlil arayışındayız. Zira sonuçta Türkiye’nin bir sorunu.
Sorunu çözmeliyiz

Son devirlerde bitirilmeyen konutlar, kentsel dönüşüm kapsamında kira yardımlarının yatırılmamısı üzere çok fazla şikayet var, bu kesimde binlerce meğdur var, ne diyeceksiniz?

- Bundan sonra bu türlü bir ortamın oluşmaması için planlı çalışalım. İşi hak eden alsın, hak etmiyorsa almasın. Müteahhitlikte de tıpkı düşüncelerimiz var. Türkiye’de 440 bin müteahhit var TMB’nin üye sayısı 120’dir. Lakin üyelerimiz Türkiye’de yapılan işlerin yüzde 70’ini, yurtdışına yapılan işlerin yüzde 90’ını yapıyor. O nedenle öncelikle müteahhitlik tarifinin yapılması lazım, yeni kanun çıktı. Sorunu çözmek lazım. Mesela ben yanlış beslenmeden kanser oldum diyelim, ne hali varsa görsün demiyor ki hekim. Yaşatmaya çalışıyor. Şayet, çok tahrip etmişse kendini, o vakit Allah rahmet eylesin diyeceğiz. Beraberce tahliller konuşmamız gerekiyor. “Sen habire dağa taşa konut yap, ondan sonra gel parayı devlet versin” değil benim dediğim. Yapamayan batsın. Esasen şikayetçiyim ondan, herkes müteahhit olmamalı. 10 unsurluk İnşaat Dalı Bildirgemiz var, orada şu ibare var; yapı müteahhidi tarifi belirlenmeli. Teknik ve finansal kapasitesi kâfi olmayan ve ayıplı iş yapan firmaların daldan ayıklanmasına imkan sağlayacak yasal taban hazırlanmalı. Yap-sat kesimi mevcut kontrolsüz işleyişinden kurtarılmalı. Herkese müteahhitlik imkânı verilmiş. Bir doktora, bir dişçiye gittiğiniz vakit, şayet evrakı yoksa, sertifikası yoksa çalışmasına müsaade verir misiniz? Müteahhitte o denli bir şey yok maalesef.

Kamu vicdanı zedelenmemeli



Son yıllarda yapılan mega projelerin hükümete yakın firmalara verildiğine dair bir algı var, ihaleler sahiden hak edene veriliyor mu?

- İhaleler şeffaf yapılsın, ehline verilsin diyoruz. Kamu vicdanını zedeleyecek kararlar almamak lazım. Özel kurumlara, özel bölümlere de yetki ve sorumluluk verilsin. Yani Kanarya Sevenler Derneği olmayalım. Zira biz de sonuçta şayet bir iş yapıyorsak, o işin sorumluluğunu taşımamız lazım.
Karayollarında bir konuşma yaptım İhale makamının en az müteahhit kadar bilgili olması gerekiyor ki hakikat kıymetlendirme yapsın. Zira ucuz verilen bir iş, düzgün iş demek değildir. Sonrası var. Yani bir yol yapıyorsunuz, o yol sıhhatsiz olursa tekrar yapılması gerekiyor. O tekrarındaki maddi yanlışları, kazaları düşünün. Yapabilen yapsın, yapamayan dökülürse dökülsün. Bir sefer, veriyorsan, istediğin kaliteyi sağlamazsa hiç acımayacaksın. Ben müteahhitim diye, kim olursa olsun müteahhit kollansın diye bir şey olmaz. Müteahhitler de, müteahhitlik bölümü de düzgün olması için bölüm bilgirgemiz uygulanmalı. O vakit hiç kimseye ayrıcalık olmaz.

Çarpık kentleşme ile ilgili olarak müteahhitler olarak hiç özeleştiri yapıyor musunuz?



- Alışılmış. Master plan yapılmış olması ve o binanın değişmemesi. Parsel bazında değişiklik yapılmaması lazım. Zira master plan bittiyse artık, kimsenin elleyememesi gerekir. Mesela yollar otopark haline gelmiş durumda. Senin şu kadar dairen varsa, o kadar da otopark mecburiyetin var. Sokaklar çift taraflı park halinde oluyor, geçemiyoruz. Yarın ambulans gelse nasıl geçecek? Yangın olsa nasıl geçecek pekala? Onların hepsi master plan dahilinde yapılması gerekiyor.

Müteahhitler çok az gözlü davranmadı mı bu süreçte, daima daha fazla kazanayım anlayışı hakim değil mi?

- İmar mevzuatı tekrar ele alınmalı. Dikey yapılaşma tercihleri tarihi ve çevresel doku gözetilerek değerlendirilmeli, imar değişikliği uygulamaları, kamuoyu vicdanını zedeleyen şahıslara özel değerlendirmelerden arındırılmalı. Herkesin kayıt altına alınması lazım. Kaçak çıkamaması gerekiyor.
İnşaat kesiminin önü açık. Ancak gerçek beşere yaptırmak lızım. Yanlışsız işler yaptıklarını denetlemek lazım. Ben kendi firmamda diyorum ki, betona çocuğunuz üzere bakın. Beton berbatsa, taşıyıcılığı zayıflar, o vakit altında kalma tehlikesi artar.

Yurtdışında neler yapıyorsunuz?

- Yurtdışı müteahhitlik kapasitemiz yeterli. Dünyaca, marka haline gelmişiz. ENR mecmuasının dünyanın en büyük 250 memleketler arası müteahhidi listesinde 11 yıldır Çin’den sonra ikinci sıradayız. Ancak ciromuz az, onu yükseltmemiz gerekiyor. Ciromuz 20-22 milyar dolar civarında. Bizim 50 milyar doları bulmamız gerekiyor. Onun için daha büyük firmaların yurtdışına birleşerek gitmesi gerekiyor. Maalesef zayıf tarafımız yurtdışında birbirimizle yarışıyoruz.

Şeffaflık kaide



Kamu İhale Kanunu’nun şeffaf olmadığına dönük tenkitleriniz hala sürüyor mu?

- Şeffaf ihale yapılsın diyoruz, işin ehline verilmesi lazım. Ehil demek, illa ucuz verecek demek değil. Hatta ucuz vereni ben kuşkuyla karşılarım yani bir taşeron para teklifi verdiği vakit ucuz verdiyse oradan irdeliyorum, niçin bana ucuz veriyor? Devletin de tıpkı şeyi yapması lazım. Temel sorun hala çok düşük teklifler. Bunun sonuçları da bitmeyen, değerliye mal olan işler, kalitesiz yapılar, ödenmeyen SGK primleri ve iş kazaları olmakta.

Geciktikçe kangrenleşiyor

Yarım kalan, teslim edilmeyen konutlar sorunu çözülmezse bir toplumsal patlama olur mu?

- Bence çözülmemesi kelam konusu değil. Ancak mümkün olduğu kadar süratli, mantıklı karar almalıyız. Geciktikçe bu sorun kangren haline geliyor. Örneğin kentsel dönüşüm kapsamındaki Fikirtepe’de, firma gecikince ne yapıyor? Kirayı ödemeyerek başlıyor yanlış yapmaya. İlerleyemiyor, ilerleyemeyince satamıyor. Bu türlü bir girdaba giriliyor. Onun için tahlil için hepimiz uğraşıyoruz. Çözeceğiz lakin her kararda olduğu üzere tahlil ne kadar gecikirse tahribatı o kadar fazla olur.

Yabancı dövizi soruyor

Yurtdışında çok iş yapıyorsunuz, yabancılar Türkiye ile ilgili en çok neleri soruyor?

Şu anda en çok merak edilen husus “döviz ne olacak”? Son 1 yıldır maalesef dövizin nereye gideceği muhakkak değil.

Faizler düştü, yatırım yapacak ortam var mı?



- Konut için değil bence. Türkiye stratejik bir noktada, yatırımın yeri var, kâfi ki ortam müsait olsun. Yabancı sermaye de gelir. Yatırımcı, “Ben gelirsem emin ellerde olacağım, hakkımı hukukla arayabileceğim” derse gelir. Lakin artık dünyada da bir belirsizlik var, Türkiye’ye de haksızlık etmemek gerekiyor. Konut muhtaçlığı var lakin beşerler itimat duyacak ki parayı gayrimenkule çevirsin.

Amacınızda yeni ülkeler ve projeler olacak mı?

- Geçen haftalarda Japonya’da Afrika Doruğu düzenlendi. Japonlarla üçüncü ülkelerde yatırımları düşünüyoruz. Japonya gündemimize aldığımız bir ülke. Kanada’ya da bizi davet ettiler. Orada arayışlarımız var. Hatta 40 bin de göçmen alacağız diyorlar.

Şehriban Kıraç/Cumhuriyet