TMMOB: Yatırımlar çakıldı, kredi talebi düşük

TMMOB Makine Mühendisleri Odası (MMO) tarafından her ay iktisatçı-yazar Mustafa Sönmez’in katkısıyla hazırlanan Endüstrinin Sıkıntıları Bülteni'nin 52’incisi yatırımlardaki çarpıcı düşüşü ve bunun yol açtığı işsizlik meselesini ortaya koydu.?

TÜİK, Merkez Bankası, Hazine ve Maliye Bakanlığı ve IMF dataları kullanılarak yapılan tahlilde, bu yılın ikinci çeyreğinde iktisadın yüzde 1.5 küçülmesinde yatırımlardaki sert düşüşün tesirine dikkat çekildi. İktisattaki güvensizlik ve istikrarsızlığın inşaat yatırımlarında yüzde 29 ve sanayi yatırımlarında yüzde 17’yi bulan düşüşlere yol açtığı tabir edilen bültende, Merkez Bankası’nın faiz indirimlerinin zorlama bir tedbir olduğu belirtildi. Faiz indiriminin özel-yabancı bankaları kredi hacmini artırmaya ikna etmediğine işaret edilen tahlilde, Hazine’nin artan açıkları ve açıkların Merkez Bankası kaynakları ile kamuflajının sonuna gelindiği de vurgulandı.

SON ON YILDAKİ EN BÜYÜK DARALMA

Raporda yer alanlar özetle şöyle:

> İktisadın tabanı görmesinde hem kamu hem de özel kesim yatırımlarının 12 aydır sert biçimde düşmesi kıymetli bir etken oldu. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) bu yılın ikinci çeyreğinde 2018’in ikinci çeyreğine nazaran yüzde 1,5 azaldı. İktisatta ikinci çeyrekte yaşanan küçülme evvelki iki çeyrekte de yaşandı, hasebiyle Türkiye 2018 Eylül ayından bu yana küçülme sürecinde. Küçülmenin en az bir çeyrek daha sürerek bir yılı bulması olası, öncü göstergelerden hareketle üçüncü çeyrekte yani Temmuz-Eylül 2019 periyodunda de iktisadın küçülmekte olduğu iddia edildi.

Genişletmek için tıkla ...

> 2019 ikinci çeyrekte yatırımlar 2018 ikinci çeyreğe nazaran yüzde 23’e yakın oranda daraldı. Son on yıldır hiçbir çeyrekte yatırımlar bu kadar daralmadı.

Genişletmek için tıkla ...

> Son dört çeyreğin sorunu olan yatırımlardaki daralmaya birikimli olarak bakıldığında son dört çeyreğin toplamında ya da son 12 ayda yatırımlar bir evvelki 12 aya nazaran yüzde sekize yakın geriledi.

Genişletmek için tıkla ...

> İnşaat yatırımları yüzde 29,2, makine-teçhizat yatırımları ise yaklaşık yüzde 17 oranında geriledi. Bilhassa makine-teçhizat yatırımlarındaki düşüşler endüstrinin geleceği açısından dert verici bulundu.

Genişletmek için tıkla ...

> Yatırım kararlarındaki en kıymetli caydırıcı etkenlerden biri konut ve sağlam tüketim mallarına süratle azalan talep oldu.

Genişletmek için tıkla ...

> Yatırımlardaki sert düşüş en çok işsizleri ilgilendiriyor. Mevsim tesirlerinden arındırılmamış işsizlik Haziran ayında yüzde 13’e, işsiz sayısı da yaklaşık 4,3 milyona çıktı. Tarım, turizm üzere mevsimle ilgili istihdamın artması beklenirken, yalnızca Mayıs-Haziran periyodunda işsizlerin sayısı 100 bin arttı.

Genişletmek için tıkla ...

BORÇLANMA MUHTAÇLIĞI BİTMİYOR

> Dış kreditörler yatırım için kredi vermede isteksiz davrandı. Kredi fiyatlarına Türkiye’nin 400 baz puanı bulan ve en yakınındaki Güney Afrika’yı riskte bir kat geride bırakan sigorta prim maliyeti (CDS) eklendiğinde, kredinin cazibesi azaldı. Bu fiyattan dışarıdan kredi temin etmek güç olduğu üzere, borç alınacak dövizin içeride TL karşılığının nasıl olacağı da belirsizliğini korudu.

Genişletmek için tıkla ...

> Merkez Bankası’na faiz indirtilerek kredi faizlerinin düşürülmesi ve kredi kullanımının artırılması, böylelikle de iç tüketim, üretim ve yatırımların canlanabileceği umuluyor. Ancak özel ve kamu bankalarının bu faiz indirimlerine, kredi faizlerini düşürme ve kredi musluklarını açma istikametinde katılmamaları sorun yaratıyor. Bu atakların riskli olduğunu, beklenti kârlarını karşılamayacağı görüşünde olan bankalar, bilhassa tasfiye edilecek kredi ölçüsünün artışından ve buna yenilerinin eklenmesinden kaygılı

Genişletmek için tıkla ...

> Kamu maliyesi açısından ağır problemler yaşandı. Açıklar, Merkez Bankası kaynakları ile kamufle edildi. Merkez Bankası’nın evvel temettüleri (Ocak ayında 35 milyar TL) sonra da Temmuz’da 23 milyar TL ve Ağustos’ta 19,5 milyar TL olmak üzere 42,5 milyar TL dolayında yedek akçesi, bütçe yaması olarak kullanıldı. Yeniden de bütçenin borçlanma gereksinimi artmaya devam etti.

Genişletmek için tıkla ...