Toksikşok sendromu

Toksikşok sendromu Çağdaşlaşma ile birlikte modern kadının yaşantısında da büyük ve köklü şartların değişmesi meydana geldi Geçmişte evde oturup çocuk bakan kadınların yerini çalışan ve üreten kadınlar aldıkça bu kadınların menstrüasyon dönemlerindeki ihtiyaçları da değişikliğe uğradı Bir Zamanlar her ay yaşadıkları dönemi kumaş, pamuk gibi emici maddeler ile geçiren kadınlar hijyenik pedlerin piyasaya sürülmesi ve yaygın olarak kullanılması ile büyük kolaylık yaşamaya başladılar Alıştırma ve yaşam şartlarındaki aralıksız metamorfoz hijyenik pedleri de bir zaman sonra eksik kılmaya başladı ve kadınlar adet dönemlerini diğer günlerden ayırt edilemez geçirme isteklerini vajinal tamponlar ile sağladılar Gerçekte de vajinal tamponlar özellikle çalışan kadınlar için büyük bir konfor Oysa herşeyin bir bedeli vardır deyişi bu alanda da kendini hissettiriyor Çünkü vajinal tamponlar yaşamsal olabilecek potansiyel bir tehlikeyi de beraberlerinde taşıyorlar: Toksik Şok Sendromu (TSS) Toksik Şok Sendromu Stafilokokkus Aureus adı verilen bir bakterinin salgıladığı toksinler kadar meydana getirilen, hayatı korkutma edebilecek boyutlara ulaşabilecek ciddi bir enfeksiyondur Son derece nadir görülür Bir değişiklik kan zehirlenmesi olarak SAureus pekçok insanın deri, burun, dirsek, vajina gibi bölgelerinde normalde yer alan bir bakteridir Bilhassa cilt enfeksiyonlarındaki en manâlı patojen olan bakteri, fazla nadir durumlarda ürettiği toksin (zehir) ile TSS’na yol açabilir Çok nadir görüldüğü için hekimlerin büyük bir kısmı iş yaşamları boyunca bu hastalık ile karşılaşmazlar Us vermesi açısından İngiltere’de yılda sadece 1840 TSS vakası görüldüğünü anlatmak sanırım yeterli olacaktır İstatistiklere tarafından hastalardan 34′ü erken tanı ve tedaviye karşın yaşamlarını yitirmektedirler Mekanizma SAureus birkaç değişiklik toksin üretirTSS vakalarının %75′inde etken toksik şok sendromu toksini1 (TSST1) iken %25 vakada ise stafilokokkal enterotoksin B (SEB) etken faktördür TSS sistemik yani vücudun pat diye artı sistemini etkileyen oysa bulaşıcı olmayan bir hastalıktır Hastalığın ortaya çıkışında 4 safha vardır TSS toksini üretebilen bir Saureus bakterisinin insanda çoğalması veya enfeksiyon olması Toksin üretimi Toksinin emilimi İntoksikasyon (zehirlenme) Kadınların %520’sinde vajinada Saureus bulunmasına karşın niçin ara sıra bunların toksin üretmeye başladığı bilinmemektedir Kişi TSS toksinine maruz kaldığında rahatsızlık ortaya çıkar Bu koşul mens vaktinde görülürse “menstrüel diğer zamanlarda görülürse “nonmenstrüel TSS olarak isimlendirilir TSS riski gençlerde yaşlılara kadar daha fazladır TSS yalnızca tampon kullanan kadınlarda görülmez Erkekler ve çocuklar da risk taşırlar Büyük yanıklar, deri enfeksiyonları hatta haşere sokmaları sonrasında bile TSS ortaya çıkabilir Klinik Hastalığın klinik gidişatı fazla hızlıdır Aniden ortaya çıkar ve tez ilerler Aniden ortaya çıkan 389 derecenin üstünde ateş İshal Kusma Başdönmesi Kas ağrıları id Baygınlık duygusal Aniden ortaya çıkan soğuk algınlığına aynı kendini iyi hissetmeme duygusu Dikkat kaybı Bilhassa el ayası ve etap tabanında güneş yanığına benzer deri lezyonları Ciltte soyulma Başağrısı Boğaz tıkanıklığı Gözlerde kanlanma Kan basıncında ani düşme Laboratuvar bulgusu olarak ise beyaz kan hücresel sayısında artış, protrombin zamanında uzatma, kan albumin seviyesinde düşme, kan kalsiyumunda düşme idrarda beyaz kan hücresi bulunması hastaların %70′inde görülür Çare TSS tedavisi seri ve belirtilmiş bir prosedürü peşine düşüp takip ederek yapılmalıdır TSS tanısı konulduğunda ilk yapılması gereken toksin üretiminin merkezini tahsis etmek ve temizlemeye çalışmaktır Ciltte belirli bir lezyon varsa temizlenmeli ve drene edilmelidir Cerrahi yaralar ayrıntılarıyla gözden geçirilmeli ve bol serum fizyolojik ile yıkanmalıdır Tampon varsa derhal çıkarılmalıdır İkinci olarak ise hemencecik bir damar yolu açılarak saldırgan sıvı tedavisine başlanmalı ve vücudun akışkan açığı yerine konmalıdır Organ hasarını durdurmak için bu son derece önemlidir TSS olan erişkin hastalarda akışkan açığını yerine belirlemek için 24 saatte 10 litre akışkan gerekeblir Damar yolu açıldıktan ve değişken tedavisi başlandıktan sonra stafilokoklara yönelik antibiyotik tedavisine süre kaybetmeden başlanmalıdır Bu amaçla öbür sentetik, yarısentetik ya da doğal antibiyotikler kullanılabilir TSS’lu hastalarda genel destekleyici bakım önemlidir Bu bakımı temin etmek amacı ile hastaların yoğun bakım servislerinde izlenmesi yerinde olacaktır Eğer toksin odağı saptanamıyorsa anti TSST1 ve antiSEB immunglobinleri verilebilir Tehlike altındakiler TSS açısından bir takım grup kişiler yüksek risk taşırlar Bunlar: Tampon kullananlar Doğum kontrolü için bariyer yöntemleri tercih edenler Jinekolojik operasyon geçirenler Kendi kendine düşük yapmaya çalışmış kadınlar Follikülit, selülit gibi cilt enfeksiyonu olanlar Kimyasal yanık vakaları Yanık vakaları Böcek sokması Stafilokokkal zaatürre vakaları Septik eklem iltihabı olanlar Ayırıcı tanı Bir Takım hastalıklar toksik şok sendromunu andırabilir böylece TSS ayırıcı tanısında önemli derecede grup A streptokok enfeksiyonları, Kawasaki sendromu, leptospiroz, meningokoksemi, gram negatif sepsis, döküntü ile dışarı giden viral hastalıklar ve allerjik reaksiyonlar ekarte edilmelidir Dikkat edilmesi gereken noktalar Tampon kullanımı ile TSS arasındaki sebepsonuç ilişkisi bütün anlamı ile bilinmese de bu sendromun tampon kullanıcılarında daha pozitif görüldüğü tanıdık bir gerçektir Tampon kullanırken uyarı edilecek birkaç basit kaide riski azaltır Adet kanamanız için tatmin edici olacak en minik tamponu kullanın Tampon imalatçı firmasının önerilerine harfiyen uyun Tamponu yerleştirmeden önce ve yerleştirdikten daha sonra ellerinizi sabun ile ayrıntılarıyla yıkayın Üretici firmanın önerileri doğrultusunda tamponu sıkça değiştirin Aynı tamponu 48 saatten daha uzun bir vakit tutmayın Katiyen aynı anda aniden artı tampon kullanmayın Gece yatarken tampon yerine pet kullanın Adet dönemi dışında akış nedeni ile katiyen tampon kullanmayın Sadece pamuk içeren tamponlar kullanın Yapılan yeni bir çalışmada TSS toksininin yanlızca pamuk kullanılarak yapılmış tamponlarda oluşmadığı saptanmıştır Bileşiminde rayon fiberleri içeren tamponlarda bu toksin daha basit üremektedir Son derece nadir görülmekle birlikte ölümcül olabilen bu sendromdan korunmak için fazla zorunlu olmadıkça tampon kullanmayın “Bu yazı Dr Alper Mumcu