Toplumsal Değişme Tipleri Nelerdir

Toplumsal Değişme,
Toplumsal Değişme Nedir,
1sınıf Sosyoloji Dersleri Konu Ozeti,
Toplumsal Değişme Tipleri

TOPLUMSAL DEĞİŞME KAVRAMI

Hic bir toplumun durgun, hareketsiz olduğu soylenemez Her toplumda surekli olarak bir dinamizm, bir değişme gorulur Toplumsal davranış ornekleri, toplumsal yapılar, toplumsal sistemler ve toplumsal kurallar surekli olarak değişme sureci icerisindedirler Ancak bu değişme her alanda ve her zaman acık ve kesin olmadığı gibi, hız bakımından da her devirde aynı değildir Bununla birlikte değişme, hicbir yonu ifade etmeyen bir kavramdır Yani, toplumsal değiş e, ilerleme kadar gerileme biciminde de gercekleşebilir Bu her iki eğilim de aslında toplumsal değişmedir Değişme, belli bir durum esas alınmak
suretiyle bu durumdan vaki olacak farklılaşma biciminde anlaşılmalıdır

Toplumsal değişme kavramı ise ceşitli sosyologlarca farklı bicimlerde tanımlanmıştır Fakat ortak bir tanım vermek gerekirse,
Toplumsal yapının ve onu oluşturan toplumsal ilişkiler ağının ve bu ilişkileri belirleyen toplumsal kurumların değişmesidirdiyebiliriz

Toplumsal değişmeyi kulturdeki değişmelerden ayırmak zordurBu yuzden, tum toplumsal değişmeleri sosyokulturel değişmeler olarak belirlemek gerekir

Toplumsal Değişme Tipleri Nelerdir


a Serbest Toplumsal Değişmeler
Kulturler arası etkileşimde, kulturlerin herhangi bir baskı olmaksızın birbirlerini etkilemesidir Ekonomik, kulturel vb alanlarda toplumlar arasında yapılan anlaşmalar, alışverişler buna iyi bir ornektir

b Mudahale Yoluyla Toplumsal Değişmeler
Topluma belirli bir etki mekanizması tarafından yon vermek suretiyle yapılan değişimlerdir Planlanmış bir cerceve icerisinde olur İki bicimde yapılmaktadır Bunlar:

• Demokratik Planlı Değişme: Toplumsal değişme surecine akılcı yoldan yon verilir Eğitim arac olarak kullanılır Kitle iletişim araclarından yararlanılır Bireylerde istenilen yonde bilgi, davranış değişikliğine yol acabilir

• Baskı Yoluyla Değiştirme: Davranış ve bilgi değişikliği zorla oluşturulur Ozgurlukler kısıtlanır Sonrasında, toplumda ice donuk insan sayısı artar Kişilikli, kendine guvenen insan sayısı azalır



Toplumsal Gelişmeyi Kolaylaştıran Faktorler

• Toplumun kanı ve inanclarıyla catışmayan, onlarla uyumlu yeni oğeler toplumda hızlı benimsenir
• Ekonomik yonden kalkınmış, yapısal sorunlarını cozumlemiş toplumlarda değişme daha cabuk olur
• Başka toplumlarla kurulacak sıkı ve surekli ilişkiler topluma farklı duşuncelerin girmesini sağlayacağı icin değişimi hızlandırır
• Bir toplumda cocuklar genclere, gencler de yaşlılara oranla değişmeyi daha cabuk benimserler
• Savaş, guc, işgal gibi dış etmenlerin yoğun olması



Toplumsal Gelişmenin Meydana Getirdiği Sorunlar

Toplumlar canlı birer organizma gibi surekli değişirler Ancak yaşadıkları değişme hızı toplumdan topluma değişiklik gosterir Geleneksel toplumlar daha yavaş, endustriyel toplumlar daha hızlı bir değişebilir Değişmeyen hicbir toplum yoktur Değişme bazı toplumsal sorunlara cozum getirirken, bazen de birtakım sorunları beraberinde getirir Hızlı değişmelerde ancak toplumun tum oğelerinde bir uyum varsa sorunsuz bir değişim soz konusudur
Toplumsal kurumlar, gelenekler, orfler ve hatta bireyler değişen bir toplumda, değişmelere direnc gosterebilirler Sonucta kurumların işleyememesi, kulturel değerlerin kuşaktan kuşağa aktarılamaması, bireylerden beklenen rollerin yerine getirilmemesi, kurallara uymama gibi sorunlar ortaya cıkar Boylece toplumsal değişme sureci, hem toplumun varlığını koruma, hem de bu varlığı tehlikeye duşurme yonunde etkiler yapabilmektedir Ancak değişmenin kacınılmaz, surekli ve gerekli bir surec olduğu da bilinmelidir


Sanayi Oncesi Toplumlarda Sanayileşme İle Meydana Gelen Onemli Bazı Değişmeler

• Tuketim icin uretimin yerini, pazar icin uretim alır
• Ticaretle, kucuk işletmelerin yerini buyuk işletmeler alır
• El zanaatları giderek yok olurken yerini buyuk capta uretim yapan makinelere dayalı uretim alır
• Ulaşım ve iletişim olanakları gelişir
• Kırsal kesimden kentlere hızlı goc yaşanır
• Dinsel eğitimin yerini laik eğitim alır
• Baskıcı siyasal yapılar, demokratik yapıya donuşur
• Aile yapısı ataerkil aileden, yoğun olarak cekirdek aileye donuşur
• Yuz yuze birincil ilişkilerin yerini ikincil ilişkiler alır
• Uluslararası ekonomik ve kulturel ilişkiler artar


ORNEK :

Toplumsal oğelerin değişme hızları birbirinden farklıdır Bu yuzden belli bir zaman aralığında, bazı toplumsal oğeler hızla değişerek farklılaşırken bazı oğelerde cok az değişiklik gorulur
Bir toplumda gozlenebilecek aşağıdaki durumlarda hangisi bu goruşle acıklanabilir?

A) Geleneksel ve cağdaş ozelliklerin bir arada bulunması
B) Toplumsal değişimin kararlı ve surekli olması
C) Toplumda olup bitene karşı duyarlığın artması
D) Kişisel ve yuz yuze ilişkilerin yaygınlaşması
E) Bazı toplumsal kurumların birden cok işlevi yerine getirmesi

(1990OSS)


Cozum :
Toplumsal yapı insan eylemleriyle şekillendiği icin, oldukca dinamik bir durumdadır Toplumsal yapıyı meydana getiren bircok oğe icerisinde insan yaşamıyla en cok ic ice olan oğe en hızlı değişen oğe olarak karşımıza cıkarken, guncel yaşamdan uzak olan oğeler daha yavaş değişmektedirler Toplumsal oğelerin birbirlerinden farklı değişim hızlarına sahip olduğu durumlarda, herhangi bir oğe değişimini tamamlamışken bir diğeri henuz değişiminin başında olabilmektedir Bundan dolayı aynı anda toplumda hem yeni oğelerin hem de eski oğelerin varlığını gorebilmekteyiz
Bu nedenle cevap: A ’ dır