Toplumsal Tabakalaşma Nedir?

Toplumsal Tabakalaşma,
Toplumsal Tabakalaşma Nedir,
toplumsal tabakalaşma türleri,
toplumsal tabakalaşma ve hareketlilik

Toplumsal Tabakalaşma Nedir Tanımı

Bir toplumda tabakalaşma sınıflar arası farklılaşmadan doğar tabakalar arasındaki bireyler aralarında farklılaşma görülebileceği gibi benzer toplumsal katman( katman )içindeki bireyler aralarında da farklar bulunabilir aynı tabaka içindeki farklar sosyal sınıfları oluşturur

Genelde bir toplumda yönetici pozisyonunda olanlar üst memurlar esnaflar orta işçiler ve hayat şartları iyi olamayanlar da alt tabakayı oluştururlar

Toplumsal inşa kendi içerisinde bir hareketliliği olan bir bütündür bu hareketlilik iki şekilde açıklama edilebilir yatay hareketlilik ve düşey hareketlilik

Yatay hareketlilikte
A ) Sosyal yapıda yatay hareketlilik
Ör : Bakkalın manav olması öğretmenin Müdür yardımcısı olması vb
B ) Sosyal Hayat alanında yatay hareketlilik
Ör : Bir lise öğretmeninin tayininin Bolu'dan Ankara'ya çıkması gibi

3 Tür Tabakalaşmadan laf edilebilir

1 Kapalı derslik tabakalaşması
Ör : Hindistan'daki kast sistemi ancak doğumla kazanılr değişmeyen katı kurallara sahiptir tabakalar aralarında geçiş yoktur
2 Sözde kapalı sınıf tabakalaşması
Ör : Ortaçağ avrupasındaki lonca sistemi gibi Sözde kapalı sınıf tabakalaşmalarında yalnızca yatay hareketlilik olasıdır
3 Açık sınıf tabakalaşması
Ör : Günümüz çağdaş toplumlarında eğitimin getirdiği olanaklar sonucunda toplumsal tabakalar aralarında yatay ve dikey hareketlilik olasıdır

Tabakalaşma Görüşleri

1 Davıs ve Moore'a Göre Tabakalaşma
Bu sosyologlar, toplumsal tabakalaşmanın evrensel olduğunu belirtmektedirler
Çünkü tüm toplumlarda öbür durumlara emrindeki
eşdeğer olmayan bir ödüllendirmenin varlığı görülmektedir Tabakalaşmanın
karmaşıklığı ve kullanılan ölçütler bakımından toplumlar arasında
bütyük farklılıklar görülmektedir Aynı yazarlar, tabakalaşma
sisteminin fonksiyonel olduğunu, toplumların açıklanmış mevkileri doldurmak
ve belirli görevleri yerine getirecek bireyleri motive etmekte olduklarını
belirtmektedirler3 Davis ve Moore, toplumların bireylere bahşettiği
üç ayrı çeşitte ödülden sözederler Bunlar; a) Mal Varlığı (insanların
geçimini, rahatını, eğlencesini sağlayan mülk ve hizmetleri elde etmeye
yarayan gelir miktarı), b) iktidar (Başkalarına hükmetme), c) Statü
(Bireyin toplumdaki yeri, haysiyet ve itibarı)
Yazarlara tarafından bütün toplumlarda tabakalaşma sisteminde en
yüksek derecede ödüllendirilenler (Servet, iktidar ve statü bakımından)
genelde toplum için fonksiyonel bakımdan çok önemli olan konumları
dolduran en kabiliyetli ya da en ehliyetli kimselerdir4 Bu yönden yazarlar
tabakalaşmayı işlevsel görürler Toplumsal tabakalaşma, toplumsal
sistemin uyarlanmasını desteklediği için fonksiyonel ve evrenseldir
Yazarlara göre toplumsal tabakalaşmanın işlevsel olmayan durumları
da olabilir Mesela konumların kalıtımla kazanılması, ödül eşitsizliğinin
daha eksik imtiyazlı kişilerce tamamen kabullenilmesi durumlarında
olduğu gibi O halde adı geçen yazarlarca ileri sürülen işlevsel
tabakalaşma teorisini şöyle özetleyebiliriz: beşerî toplumlarda eşitsizlik,
allah vergisi gelen bir gerekliliktir Yüksek yükümlülük içeren ya
da ender bir yeteneği gerektiren konumlar sadece bu yetenekleri haiz
olanlarca doldurulur Yazarlara kadar, saygınlık, gelir vs gibi bakımlardan
toplumsal olarak ödüllendirilmiş olan bu kimselerin ödüllendirilmesi,
olarak doldurdukları konumların güçlüğüne (Eğitim
düzeyi, bazı özel yetenekler gerektirmesi gibi) ve fonksiyonel önemine
dayanmaktadır Teori, böylece çok bakımlardan eleştirilmiştir Bottomore,
eleştirileri şu noktalarda topluyor
1 Kuram, tabakalaşmanın evrensel olduğunu kabul eder Bu ise,
her toplumda bir belirli kademelenme sisteminin varlığını içine aldığı
ölçüde yanlıştır
2 Teori, en manâlı konumlar ve en kabiliyetli kişilerin bütün
toplumlarda fayda gruplarının etkisinden egemen olarak muayyen
olduklarını, kesin olarak tayin edilmiş olmalarını kabul eder
120
3 Kuram, tabakalaşma sistemlerinin kurulma ve korunmasında
gücün (Kuvvet, zor) rolünü tamamen ihmalkârlık eder ve böylece toplumsal
tabakalaşma ve siyasal çatışma arasındaki ilişki hakkında birşey söyleyemez
Tumin'in eleştirisi ise şöyle:: Kesin statüler için zorunlu yeteneklerin
toplumda oysa böylece az kişide bulunduğu görüşü ihtilaflı bir
konudur Eğer toplum katı bir tabakalaşma içinde ise ozaman, yeteneklerin
ortaya çıkarılması şansı azalır Bilhassa eğitim imkânlarının
ana babamn servetine emrindeki olduğu ve servetin de eşdeğer olarak dağıtılmadığı
bir toplumda nüfusun çoğu kesitleri, kendi yeteneklerini kavrayış
şansını bulamayacaklardır Eğitim ve yetişme açısından bütün bir eşitlik
sağlanmadıkça ayrı bir bahşetme sisteminin haklı gösterilmesi
olası değildir5

2 Gerhard Lenski'ye Göre Tabakalaşma
Bir diğer Amerikalı sosyolog Lenski de, toplumsal tabakalaşmanın
işlevselliğini kabul etmekle birlikte, bir noktada, Davis ve Moore'
dan ayrılmaktadır
Gerhard Lenski, bu eşitsizliği, başlangıçta fonksiyonel olduğu için kabul
eder Çünkü ilkin özel konumlara uygun nitelikteki yetenekli kimselerin
buralara gelmesi gerekir Lakin Lenski, başlangıçtaki bu işlevselliğin
uzun bir süre sonra ortadan kalkacağını ve toplumsal bir norm
olarak devam etmeye cereyan göstereceğini belirtir6 Çünkü, yazara
göre, o kimse başlangıçtaki işlevi bundan böyle yerine getirmediği süre bile
süreklilikte direnir
Ayrıca Lenski, ilerici tarımsal toplumların aksine, sanayi toplumunda
çoğu toplumsal eşitsizliklerin artan bir şekilde azalacağına, çünkü
sanayileşmenin karışık bir iş bölümüne ve ender becerileri gerektiren
sayısız mesleklerin ortaya çıkmasına yol açtığına işaret eder7

3 Vilfrede Pareto'ya Kadar Tabakalaşma
Tabakalar aralarında geçişi ifade eden Vilfrede Pareto, Seçkinler
dolaşımıteorisini ileri sürmüştür Ona kadar bireyler daha alçak tabakalardan
üstteki tabakalara ve üst tabakalardan daha aşağı tabakalara durmadan
hareket eder Pareto, seçkinleri, doğaüstü nitelikleri bulunan ve hangi
alanda, hangi etkinlik dalında olursa olsun, büyük yetenekleri olduğunu
ortaya koyan insanların hepsi olarak tanımlıyor7Pareto, hükümet
seçkinleri ile hükümet dışı seçkinler ayrımını yapar Hükümette
dolaysız yoldan manâlı rol oynayanlar hükümet seçkinleridir İkinci
katman ise seçkinlerin dıştan kalan daha alçak tabakadır Hükümet seçkinleri
kavramı iktidara katılan herkesi içine alır Hükümet seçkinleri
Paretoya kadar en yetenekli kişiler midir? Parelo'nun seçkintanımına
göre böyle bir izlenim elde edilmektedir Seçkinler grubuna katılma,
kişisel niteliklere alt olduğundan soydan geçimli değildir Bu sebeple
eski seçkinlerin yerini halkın daha alçak tabakalarından gelen en yerinde
kişiler (Yeni seçkinler) doldurur îşte her toplumda bu seçkinlerle halkın
geri kalanları arasındaki kesintisiz geçiş durumuna Pareto, Seçkinler
dolaşımıder
Pareto'nun bu teorisi eleştirilmiştir Çünkü uygulamada aşağı tabakalardan
gelenler, fazla yüksek basamaklara öyle erişememektedirler
Tepeye tırmanma ama birkaç kuşakta gerçekleşmekte ve olağan dışı
bir durum olmaktadır7b Aynı biçimde yukarı tabakalarda bulunanların
aşağılara düşmeleri de fazla enderdir *