Trablusgarp Savaşı-Osmanlı-İtalyan Harbi.

Trablusgarp Savaşı hakkında data
Trablusgarp Savaşı ne vakit nerde yapıldı
Trablusgarp Savaşının sonuçları,


Trablusgarp Savaşı
Osmanlıİtalyan Harbi

İtalya, birliğini kurunca, diğer Avrupa devletleri gibi sömürge siyaseti takibine başladı Kendi toprakları karşısına düşen Trablus ve Bingazi ’yi, ülkesine katmak istiyordu Bu topraklar, o devirde Osmanlı Devleti'nin hâkimiyetinde olduğundan, aracısız saldırıya yiğitlik edemedi Destekçi ve ittifak aradı Bu gayeyle; 1902 ’de Avusturya ve Fransa, 1904 ’te İngiltere, 1909 ’da Rusya ile antlaşmalar imzaladı Antlaşmalara tarafından; İtalya, Trablus ve Bingazi'de özgür hareket edecekti İtalya ’nın bu faaliyetlerine karşı, devrin Osmanlı Sultanı İkinci Abdülhamid Han (18761909), dahiyane siyasî tedbirler aldı Hem, muktedir ve seçme kumandanlar ödev ettiği Trablusgarp Tümenini, tabanca ve cephane bakımından destek ettirdi Sultan Abdülhamid Han, siyasî, askerî ve merkezî tedbirlerin yanında bölgenin adaleli, itibarlı sülalelerinden, Bingazi ’deki, Senûsîleri de silahlandırdı Osmanlı Sultanının merkezî ve mahallî tedbirleri sayesinde İtalya, denizaşırı sömürgeleri de olan İngiltere, Fransa, Avusturya ve Rusya ’yla ittifak antlaşmaları imzalamasına rağmen, saldırmaya yiğitlik edemedi Bu planın tatbikatına Sultan Abdülhamid Hanın tahttan indirilmesinden sonradan başlanıldı

12 Ocak 1910 ’da, Roma sefirliğinden sadrazamlığa getirilen Hakkı Paşa, İttihat ve Terakki Partisi programı istikametinde siyaset takip etti Hakkı Paşa, İtalya ’nın, topraklarına yakın Kuzey Afrika ülkelerine karşı emellerini bilmesine rağmen, Trablus ’taki Osmanlı Tümenini kaldırıp, Yemen ’e sevk etti Tümenin mühimmatını da, birçok ihtarlara karşın İstanbul ’a getirtti Alan tüm müdafaa tedbirlerinden yoksun bırakılınca; İtalya ’nın teşebbüsleriyle Trablusgarp vali ve kumandanı Müşir İbrahim Paşa, vazifesinden alındı Tüm bunlar İttihat ve Terakki Partisinin hafıza almaz bir dış siyaset takip etmesinin neticesiydi İtalya ile mesele çıkarmamak düşüncesinden hareket ettiklerini iddia eden İttihatçılar, sonunda işi ihanete değin götürdüler İtalya, 14 Şubat 1910 tarihinde, Avrupa devletleriyle yaptığı antlaşmalara dayanıp, Akdeniz ’deki kuvvet dengesi bakımından Kuzey Afrika ’daki bu toprakların İtalya için son derece manâlı olduğunu belirterek Trablusgarp ’ta ayrıcalıklar istedi Osmanlı Hariciye Nazırı (Dışişleri Bakanı) Rıfat Paşa, müstakil bir devletin hakimiyet telakkisine tutarsız İtalyan teklifini reddetti Yüzyıllardır Osmanlı hakimiyetinde yaşayan bölge halkı da, sadakatle, İtalyan teklifi aleyhine cephe aldılar İtalya, emperyalist teklifini dünyaya, kendi siyaseti istikametinde bildirdi İtalya, 23 Eylül 1911 tarihli ilk notasında; İttihat ve Terakki Partisinin Trablusgarp ve Bingazi ’de, halkı İtalyanlar aleyhine kışkırtma ettiğinden ve Osmanlı vapurlarıyla bölgeye asker ve mühimmat sevk olunduğundan şikâyet edip, İtalyan tebaasının, ertesi gün o havaliyi terk edeceklerini bildirdi Bölgedeki durumun korkunç bir hâl alacağı belli olunca da, İstanbul ’a daha önce getirtilen mühimmat hatasını telafi edici mahiyette, bir vapurla bir miktar cephane gönderildi Bundan sonradan, İtalya ’nın cüretkâr önerge ve icraatları, bitmez tükenmez bir şekilde devam etti

İtalya, 28 Eylül 1911 tarihinde verdiği yirmi dört saatlik ültimatomda Trablus ’la Bingazi ’nin tahliye ve teslimini istedi Hakkı Paşa, bu ültimatomu, gayrimüslim ve Türk jandarma müfettişliğiyle Osmanlı hizmetinde bulunan İtalyan generali Robilant Paşanın evinde, briç oynarken aldı Sadrazam, brici bırakıp, ültimatomu okumak hareketinde zeka bulunmayınca, konut sahibesi bayan Robilant, meselenin vahâmetini bildiğinden, ısrarla okuttu Ültimatoma 29 Eylül 1911 tarihinde bahşedilen cevapta; Osmanlı Devleti, toprak bütünlüğünün tanınması şartıyla İtalya ’ya bu bölgede iktisadî ve kısmen siyasî imtiyazlar verilmesini kabul ettiğini bildirdi İtalya, ültimatomun yanıt tarihi olan 29 Eylül 1911 ’de, Osmanlı Devletine harp bildiri ettiğini notayla bildirdi

Harp için evvelden bütün hazırlıklarını tamamlamış olan İtalya, çağdaş şekilde teçhiz edilen 36 000 karakter bir orduyu, tümdengelim gerçekleştirmek için bölgeye yolladı İtalyan donanması, 1 Ekim 1911 tarihinde, Libya sahillerini kuşatma altına aldı 4 Ekim ’de karaya çıkarılan bir İtalyan müfrezesi, anlamsız bulduğu Hamidiye Tabyasını işgal etti Bu kolay işgalden cüretlenilip, 5 Ekim ’de 1700 bahriye askeri daha karaya çıkarıldı Kara askerlerinin de sahile çıkarılmasıyla başlayan harekât neticesinde, Trablusgarp vilayetinin bayrak merkezlerinden Humus kasabası, 18 Ekimde işgal edildi 19 Ekim 1911 tarihinde Bingazi sahiline tümdengelim yapan, ilk işgalci kuvvetler, 20 Ekimde şehre girdi Ama tüm bunlara karşın, İtalyanların hakimiyeti, daha çok donanmasının bulunduğu sahil boylarındaydı

Vali vekili ve kumandanlığı üzerine bölge Miralay Neşet Bey, şehirdeki çok eksik sayıdaki kuvvetler ve Sultan Abdülhamid Hanın silâhlandırdığı Senûsîlerle elbirliği ederek, her türlü mahrumiyetler içinde, müdafaa cephesi kurdu Bölgeye, İstanbul ’dan kara kuvveti yollamak muhtemel değildi Bunun için Tunus ve Darı yoluyla sıcacık olarak ve ayrıca subay, para ve cephane gönderildi Bunlarla Tobruk ve Derne ve öteki kaslı müdafaa hatları kuruldu

İtalyan ordusu, tüm taarruzlarına karşın sahilden içeri böylece giremedi Birçok taarruzunun püskürtülmesi, İtalyan kumandan ve askerlerini ümitsizliğe düşürdü İtalyan ordusunun askerî itibarı, dünya kamuoyunda sarsıldı İtalya bunu telâfi etmek için, donanmayla Rodos, Oniki Adalar ve Boğazları işgal etmek istedi Bununla, Osmanlı Devletini tehdit ederek bölgeye destek gönderilmesini engellemeyi düşünüyordu İtalya, Osmanlı donanmasının bölgeye hareket etmemesinden faydalanarak, Rodos ve Oniki Adayı, 1912 baharında işgal edebildi İtalyan donanması, 1912 yazında, Çanakkale Boğazını zorladıysa da, adaleli müdafaa karşı geri tepmek zorunda kaldı

Trablusgarp Harbi devam ederken, 8 Ekim 1912 ’de Balkan Harbi çıktı İtalya ’nın tüm başarısızlıklarına rağmen, Balkan Harbi çıkınca, Osmanlı Devleti, cephe sayısını azaltmak ve Trablusgarp meselesini halletmek üzere, Londra ’da İtalya ile görüşmeleri başlattı Osmanlıİtalyan görüşmeleri, antlaşmayla neticelendi Osmanlıİtalyan Antlaşması, 15 Ekim 1912 tarihinde, Lozan ’ın iskelesi olan Ouchy ’de (Uşi) imzalandı Trablusgarp Harbine son veren Antlaşma, üç parçası gizli elde etmek üzere dört parça hâlindeydi Açık parça on bir madde olup, şunları ihtiva ediyordu:

Türkiye, Trablusgarp ve Bingazi ’yi, İtalya da işgal ettiği adaları anında boşaltacaktır İtalya, bölgede İslâm dininin serbestiyetini kabul edip, hutbelerde Halifenin isminin zikredilmesine, padişahın NâibüsSultanunvanıyla bir temsilci bulundurmasına, bu temsilcinin, tahsisatını mahallî gelirlerden almasına, Trablusgarp ve Bingazi kadısının Meşîhat (Şeyhülislamlık) makamı kadar görev edilmesine ve bu kadının seçeceği naiplere mahallî gelirlerden aylık verilmesine, evkafın (vakıflar) istiklâline, yerli eşrafın da iştirak edeceği bir meclis kadar yeni idare esaslarının tanzimine müsade verildi NâibüsSultan ile kadı'nın tayininde, Osmanlı ve İtalyan hükümetlerinin izni alınacaktı Trablus ve Bingazi ’den Düyûnu Umumiye'ye para verilmeye devam edilecek ve yıllık taksit miktarı iki milyon İtalyan liretinden, yani yaklaşık olarak 90 000 Osmanlı altınından altında olmayacaktı Kapitülasyonların kaldırılmasında, İtalya hükümeti, Türkiye ’ye takviye edecekti (Bkz Uşi Antlaşması)

Trablusgarp ve Bingazi, İttihat ve Terakki Partisinin, affedilmez gaflet ve hıyanetiyle kaybedilmesine karşın, harbe katılan gönüllü subaylardan Binbaşı Enver Bey, parti yayınlama organlarınca “Bingazi kahramanı unvanıyla tanıtıldı *