tüketici hakları nelerdir maddeler halinde

TÜKETICI HAKLARI:
Ülkemizin de taraf olduğu 1985 tarihli Birleşmiş Milletler Evrensel Alici Hakları Bildirgesine tarafından 9 tane temel ve evrensel tüketici hakkı mevcuttur
Bunlar aşağıdaki gibidir:

1) Temel İhtiyaçların Karşılanması Hakkı: Barınma,ısınma, aydınlanma, meşrubat ve kullanacak su bulgu,haberleşme, ulaşım tüketicilerin en esas ihtiyaçlarıdır Her tüketici, bu esas ihtiyaçların karşılanmasını istek edebilir

2) Sağlık Durumu Ve Güvenlik Hakkı: Satışa sunulan her türlü mülk ve hizmetin insan yaşamı ve sağlığı açısından kullanıcısına zarar vermeyecek durumda olmasıdır

3) Data Edinme Hakkı: Tüketicinin mülk ve hizmeti satın alırken doğru karar verebilmesinin sağlanması için tüketicinin gerekli bilgilere ulaşabilmesi ve zararlı, aldatıcı reklamdan, etiketten, ambalajdan korunmasıdır

4) Eğitilme Hakkı: Tüketicinin adalet ve çıkarlarını koruyabilmesi, alici bilincine sahip olması için eğitim kurumlarında eğitilmesidir

5) Zararların Giderilmesi Hakkı: Satın alınan mal veya hizmetten nedeniyle tüketicinin uğramış olduğu zararın giderilmesi, o mal ya da hizmetin bitmiş tüketiciye ulaştırılmasıdır

6) Dinç Bir Çevrede Yaşama Hakkı: Sağlık Durumu koşullarına uygun bir çevrenin oluşumunda ülke veDoğal kaynakların doğru kullanımı ile çevrenin korunması, temiz ve sağlıklı bir şekilde gelecek nesillere bırakılmasıdır

7) Ekonomik Çıkarların Korunması Hakkı: Tüketiciye mukayese imkanı verecek çeşitte mal ve hizmetin en uygun fiyattan sunulması, satmak sonrası her türlü teknik yardım ve servisin tüketiciye ulaştırılmasıdır

8) Seçme Hakkı: Tüketicilerin farklı alanlara yönlendirilmiş mahsul ve hizmetlere istedikleri vakit ulaşabilmeleri anlamındadır Rekabetin tamamiyle işlemediği pazarlarda devlet aksaklıların giderilmesi için yapacağı düzenlemeler ile yerinde kalite ve fiyatlarda mal ve hizmetlerin tüketicilere sunulmasını sağlamalıdır

9) Temsilcilik Edilme, Örgütlenme, Sesini Duyurma Hakkı: Yukarıda farzedilen hakların elde kullanılabilmesi, tüketicilerin haklarını koruyabilmeleri, mağduriyetlerinin giderilmesinde bir araya gelerek şiddet birliği oluşturmaları ve hükümetlerin idareli ve siyasi politikaların da dikkate darılma ve kamu kurumlarında temsilcilik edilebilmesidir

KUSURLU MÜLK ALANLARIN HAKLARI NELERDİR?

Alışverişlerinizde:
Satın aldığınız mallardan açıklanmış standartları umma hakkına sahipsiniz
Aldığınız malda hiçbir ayıp olmamalıdır
Ambalajında , kılavuzunda yada reklamlarında belirtilmiş ya da satıcının taahhüt ettiği özelliklere sahip olmalıdır
Herhangi bir malı satın alırken anlaşma yapmadıysanız,satıcı ile olan her türlü konuşmanız kontrat sayılır

Bir malı aldıktan daha sonra ayıplı olduğunu fark ederseniz; Satın aldığınız tarihten itibaren 15 gün içinde şunlardan birini yapma hakkına sahipsiniz
Ayıplı malın değiştirilmesini,
Ödediğiniz bedelin iadesini,
Ayıbın niçin olduğu değer kaybının bedelden indirilmesini,
Bedava olarak tamirini istek edebilirsiniz
Eğer malın ayıbı gizli ise veya aldatma ile gizlenmişse, hakkınız 2 yıldır
Ayıplı bir maldan dolayı fiziksel ya da manevi bir zarara uğramışsanız bu zararınızı, satıcı veya imalatçı ya da ithalatçı karşılamak zorundadır
Bir şikâyetin çözümlenmesinde zorlanıyorsanız daha artı uğraş gösterin
Size zorluk çıkaran veya tezgâhtar olmayan satıcıya, hakem heyetine gideceğinizi söylemeniz bile tatmin edici olabilecektir
Haklı olduğunuza inanıyorsanız, hakkınızı seslenmek için size gösterilen bütün yollara başvurun
Zira böyle bir durumda hakkınızı aramazsanız yalnızca sizin zarara uğramanız değil, aynı zamanda tüketiciye saygılı olmayan satıcıyı ödüllendirmek ve başkalarının da aynı zararlara uğramasına sebep olmak anlamına gelir

Alici kimdir?
Tüketici; bir mal veya hizmeti özel amaçlarla satın alarak kullanan veya tüketen hakiki ya da tüzel kişidir Ticari emellerle mülk satın alanlar alici değildir Şirketler, ticari iş yaptıkları için kural olarak tüketici değildirler; oysa nihai başvuru formu nedeniyle büroya yiyecek, kırtasiye alıyorlarsa tüketici olarak değerlendirilirler

Tüketicinin korunması niçin önemlidir?
Çünkü insan, ‘beşikten mezara dek ’ tüketicidir Teknolojik gelişmelerle birlikte toplu üretim yapılabilmesi sonucunda insan sağlığına zararlı öyle çok mal ya da hizmet piyasaya sunulabilmektedir Bütün dünya insanlarının millet, renk, dil, siyasi görüş ve güya unsurlardan bağımsız olarak taşıdıkları evrensel kimlik, paylaştıkları ortak yazgı, tüketici olmalarıdır Bu kadar geniş bir kitlenin korunması kuşkusuz önemli bir husustur

Ayıplı mülk veya hizmet nedir?
Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve dilekçe kılavuzunda yer alan veya satıcı kadar vaad edilen özellik veya da niceliğine aykırı olan, tayin veya kullanım amacı bakımından değerini veya tüketicinin ondan beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran; maddi, hukuki veya hesaplı eksiklikleri içeren mülk veya hizmetlere denir Daha yalın bir ifadeyle arızalı, bozuk, yırtık, uygulama tarihi geçmiş, defolu, özürlü mülk ve hizmetler ayıplı mal veya hizmetlerdir

Ayıplı mülk veya hizmet satıldığında alici neler yapabilirler?
Aldığı malı vererek ödediği parayı geri alabilirler Aldığı ayıplı malı vererek yenisiyle değiştirilmesini isteyebilir Maldaki ayıbın giderilmesini, yani tamirini isteyebilir Ayıp oranında, ödediği ücretten indirim isteyebilir Tüketici bu haklardan hangisini isterse onu seçebilir Satıcılar tüketicinin ricası hangisi olursa olsun yerine getirmek zorundadırlar

Bu hakları kullanmada süre var mıdır?
Tüketici, malın tesliminden itibaren on beş gün içine aldığı malı denetim etmelidir ve ayıp varsa satıcıya bildirmelidir Eğer ayıp dar ise ve birkaç ay sonradan ortaya çıkmışsa, en geç 2 sene içinde aynı hakları kullanabilir

Bu hakları kime karşı ileri sürülebilir?
Satıcı, bayi, acente, imalatçı, ithalatçı, üreticilerden herhangi birisine aleyhinde bu adalet kullanılabilir

Bu hakları yerine getirmezlerse alici ne yapmalıdır?
Bu isteklerinin yerine getirilmesi için “Tüketici Sorunları Hakem Heyetlerine gidebilir Bu heyetler, her valilik ve kaymakamlık bünyesinde kuruludur Sadece bir başvuru formu ve aldığı malın faturası ya da fişi ile başvurabilir Hiçbir masraf alınmaz Bu heyetin verdiği karar bağlayıcı değildir Tüketici bahşedilen karardan hoşnut olmazsa mahkemeye başvurabilir

Taksitli satışlarda tüketicilerin ne gibi hakları var?
Öncelikle tüketiciye, yapılan sözleşmenin örneği verilmelidir Malın peşin satış fiyatı, toplam borç miktarı, ödeme tarihleri gibi bilgilerin verilmesi gerekir Tüketici borçlarının tamamını ya da bir kısmını vadesinden önce ödeyebilir Önce ödeme halinde, eklenen faiz miktarında indirim yapılması zorunludur

Kapıdan satışlarda tüketicilerin hakları nelerdir?
Kapıdan satış yapılması halinde, satıcının tüketiciye “vazgeçme bildirim belgesi vermesi gerekir Bu evrak, tüketicinin 7 gün içinde hiçbir göstermeksizin malı geri verebileceğine ve ödediği parayı geri alabileceğine ilişkin bir taahhüttür Tüketici kararını değiştirirse 7 gün içinde malı vererek ödediği parayı geri alabilir

Garanti belgeli satışlarda alici hakları nelerdir?
Garantili satmak halinde, satıcı garanti belgesini doldurarak tüketiciye saptamak zorundadır Garanti belgesi, malda çıkan herhangi bir arızanın, servisine veya satıcısına bildirilmesi durumunda hiçbir vergi ödemeden arızanın tamirini, bu mümkün değilse malın değiştirilmesini sağlar Garanti süresi 1 yıldan az olamaz, oysa daha uzun bir vakit olabilir Malda ayıp çıkması halinde tüketici, isterse ayıplı mallara ilişkin haklarını, dilerse garanti belgesinden doğan haklarını kullanabilir

Alici örgütlenmesi nedir?
Tüketicileri bilgilendirmek, haklarını bilgi vermek ve öbür düzenlemeler yapılırken tüketicileri temsil etmek nedeniyle çoğu tüketici dernekleri kurulmuştur Bu dernekler değişik mercilerde tüketicileri temsil ederler Tüketiciler herhangi bir derneğe üye olabilir ve onların desteğinden yararlanabilirler *