Turgut Özal'ın vefatının üzerinden 27 yıl geçti

Vefatının 27. yılında 8. Cumhurbaşkanı merhum Turgut Özal, kabri başında anıldı. Anma merasimine katılanların maske takması ve toplumsal uzaklığa dikkat ettiği görüldü.



Anma merasimine Özal'ın ailesi, İstanbul Valisi Ali Yerlikaya, İBB Lideri Ekrem İmamoğlu, politikler ve gazeteciler katıldı.

Anma merasimine katılanların maske takması ve toplumsal aralığa dikkat ettiği görüldü.

VEFATININ ÜZERİNDEN 27 YIL GEÇTİ

Türkiye'nin 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın vefatının üzerinden 27 yıl geçti.

Bankacı bir baba ve öğretmen bir annenin çocuğu olarak 1927 yılında Malatya'da dünyaya gelen Özal, babasının mesleği nedeniyle birinci, orta ve lise eğitimini farklı kentlerde tamamladı.

İstanbul Teknik Üniversitesi Elektrik Mühendisliği kısmından 1950'de mezun olan Özal, Elektrik İşleri Etüd İdaresi'nde çalışmaya başladı.



ABD'de "mühendislik ekonomisi" alanında uzmanlık eğitimi gören Özal, Türkiye'ye döndükten sonra Elektrik İşleri Etüd Yönetimi Genel Müdür Yardımcılığı misyonunu üstlendi.

Bu süreçte, 1954'te Semra Özal ile evlenen Turgut Özal'ın üç çocuğu oldu.

Askerlik hizmetini, Ulusal Savunma Bakanlığı Bilimsel Müracaat Heyeti Üyesi olarak 1961-1962 yıllarında yapan Özal, Devlet Planlama Teşkilatının kurulmasına kıymetli katkı sağladı.

Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı misyonunu, 1967-1971 yıllarında yapan Özal, Ekonomik Uyum Konseyi, Para ve Kredi Heyeti, RCD Uyum Heyeti ve Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) Uyum Heyeti başkanlıklarında bulundu.

Dünya Bankası'nda 1971-1973 yıllarında danışman olan Özal, Türkiye'ye döndükten sonra çeşitli sanayi kuruluşlarında çalıştı ve Madeni Eşya Sanayii Sendikası başkanlığı yaptı.

"Sandalyesiz bakan"

Özal, siyasete birinci adımını 1977 genel seçimlerinde Ulusal Selamet Partisinden İzmir milletvekili adayı olarak attı lakin seçilemedi.

Turgut Özal, 1979 sonlarına yanlışsız Başbakanlık Müsteşarı olarak atandı. Tıpkı devirde Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) Müsteşarlığı misyonunu de vekaleten yürüten Özal, bu özelliğiyle hem DPT Müsteşarlığı hem de Başbakanlık Müsteşarlığı yapmış Türkiye'nin tek başbakanı ve cumhurbaşkanı oldu.

Türkiye iktisadını liberalleştirmeyi hedefleyen ve "24 Ocak Kararları" olarak bilinen geniş çaplı programın hazırlanmasında kıymetli rol oynayan Özal, o devirde gösterdiği aktiflik nedeniyle "sandalyesiz bakan" sıfatını aldı.

Özal, 12 Eylül 1980 askeri müdahalesinden sonra kurulan hükümette Ekonomik İşlerden Sorumlu Başbakan Yardımcısı olarak atandı. Özal, bu tercihi, "Gelen idare 24 Ocak Kararları ile başladığımız işe devam etmemi istedi. Zannediyorum bugün Türkiye'de varılan noktanın ana sebeplerinden biri, bu kararın verilmiş olmasıdır." kelamlarıyla kıymetlendirdi.



Türkiye'ye kredi imkanının ve ihracatta muvaffakiyetin sağlandığı bu periyotta Özal, izlenen para siyaseti konusunda hükümetle uyuşmazlığa düşerek Başbakan Yardımcılığı vazifesinden 1982'de istifa etti.

Anavatan Partisini kurdu

Bu süreçte 20 Mayıs 1983'te Anavatan Partisini kuran Özal, birebir yıl yapılan genel seçimde partisinin birinci gelmesi üzerine 45. Hükümeti kurmakla görevlendirildi.

Çeşitli siyasi eğilimleri birleştirme argümanıyla ortaya çıkan ve iktisadi bahislere tartı veren Anavatan Partisi, 1987'deki genel seçimden tekrar birinci parti olarak çıktı ve Özal, başbakanlık koltuğunu korudu.

Özal, bu periyotta kitlelere ulaşmak için "orta direk" temasını kullandı. Birinci olarak iktisada yönelik adımlar atan Özal, bu alandaki sınırlamaları kaldırmaya odaklandı.

1983'ten 1991'e kadar aralıksız tek başına iktidarda kalmayı başaran Anavatan Partisi, 1996-2002 yıllarında da koalisyon hükümetlerinin içinde yer aldı.

Silahlı hücuma uğradı

Bu periyotta yaptığı ıslahatlarla isminden kelam ettiren Özal'ın 1988'de uğradığı silahlı taarruz, Türkiye'nin gündemi oldu.



Anavatan Partisinin 18 Haziran'da Ankara Atatürk Spor Salonu'nda düzenlenen 2. Olağan Kongresi'ndeki konuşması sırasında silahlı atağa uğrayan Özal, sağ elinden yaralandı. Yaralı halde kürsüye çıkan Özal, "Bilhassa belirtmek istiyorum, Allah'ın verdiği ömrü, O'nun isteğinden diğer alacak yoktur, biz de O'na teslim olmuşuzdur." sözlerini kullandı.

Suikastı düzenleyen Kartal Demirağ, hücum sonrasında yakalandı ve yargılama sonucunda idama mahkum edildi. Daha sonra cezası 20 yıl mahpusa çevrilen Demirağ, 4 yıl mahpus yattıktan sonra Turgut Özal tarafından 1992'de affedildi.

Ekonomik ve toplumsal gelişime katkı

Özal, devrinin problemlerine farklı bakış açılarıyla yaklaşarak Türkiye'nin ekonomik ve toplumsal gelişimine kıymetli katkılar sağladı.

Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin su ve toprak kaynaklarının geliştirilmesini amaçlayan "Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP)", 1989'da hazırlanan "Master Plan" ile tarım, sanayi, ulaştırma, eğitim, sıhhat, kırsal ve kentsel alt yapı yatırımlarını da içine alan bir bölgesel kalkınma projesine dönüştü.

Özal'ın farklı kıymet verdiği bu proje ile bölge halkının gelir seviyesinin artırılması, ömür kaidelerinin güzelleştirilmesi ve bölgesel gelişmişlik farklarının giderilmesi amaçlandı.

Sivil inisiyatif devrede

Siyasi mesleğinde yaptığı çalışmalarıyla isminden kelam ettiren Özal, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından, 31 Ekim 1989'da Türkiye Cumhuriyeti'nin 8. Cumhurbaşkanı seçildi.



Turgut Özal, 9 Kasım 1989'da başladığı bu vazifede, ekonomik alanda attığı değerli adımların yanı sıra devrin büyük meseleleri ortasında yer alan terörle uğraş konusunda da farklı bir strateji izledi.

Birinci kere sivil inisiyatifi devreye sokan Özal, sorunun tahlili için pek çok görüşme gerçekleştirdi ve rapor hazırlattı.

Çankaya Köşkü'nde 12 Mart 1991'de Celal Talabani ile görüşen Özal, terör olaylarının ve "Kürt sorununun" tahlili için efor harcadı. Görüşmeden kısa müddet sonra 26 Mart 1991'de Der Spiegel mecmuasına açıklama yapan Talabani, Özal'ın "Kürtlere özerklik vereceğini" söylediğini sav etti.

Turgut Özal, 1992'nin mart ayında DEP milletvekilleri Ahmet Türk, Sırrı Sakık ve Orhan Doğan'ı Köşk'te kabul ederek onlarla da bir görüşme gerçekleştirdi. Sırrı Sakık, görüşmenin akabinde Özal'ın kendilerine "Genel af çıkarıp, sorunu kökünden çözeceğini" belirttiğini açıkladı.

"Kesin vefat nedeni tespit edilemedi"

Devrin Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Kaya Toperi ve Başyaveri Kurmay Albay Arslan Güner'e 10 sayfalık bir Kürt raporu hazırlatan Özal, ANAP Milletvekili Adnan Kahveci'yi bu hususta yeni bir rapor hazırlamak üzere görevlendirdi. Kahveci, Güneydoğu'da bir müddet inceleme yaptıktan sonra, "Kürt sorunu nasıl çözülmez" başlıklı bir rapor hazırladı. Özal, bu raporu o periyot MGK toplantısında tartışmaya açtı.



Turgut Özal'ın, sorunun tahliline ait gayretleri, 17 Nisan 1993'te vefat etmesiyle sonuca ulaşamadı. Vefatından 19 yıl sonra 2012'de "cinayet sonucu öldüğü" istikametindeki argümanlar nedeniyle otopsi yapılması için Özal'ın mezarı açıldı.

Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, otopsi raporuna nazaran, mevcut bilgi ve bulgularla Özal'ın kesin mevt sebebinin tespit edilemediğini bildirdi.