Türk Bilim İnsanları, Kovid-19'u Saniyeler İçerisinde Tespit Eden Yapay Zeka Geliştirdi: 'E-Burun'

Türk bilim insanları, koronavirüsü saniyeler içinde tespit eden ve yüzde 90'ın üzerinde yanlışsız karar veren 'e-burun' sistemi geliştirdi. Prof. Dr. Gökhan Silahtaroğlu "Geliştirdiğimiz yapay zeka kanser üzere bir çok hastalığın tespitinde de kullanılabilir"





İstanbul Medipol Üniversitesi İşletme ve İdare Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Gökhan Silahtaroğlu ile Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mesut Yılmaz öncülüğündeki bilim insanları, Kovid-19 teşhisinde kullanılan "Elektronik Burun" sistemini geliştirdi.

Proje kapsamında yüzlerce hastadan alınan nefes bilgileri incelendi ve bu bilgiler çeşitli yapay zeka algoritmalarıyla e-buruna öğretildi . Bir yıllık çalışmanın sonucunda "e-burun" sistemi teşhis koymada yüzde 90’nın üzerinde başarıyı elde etti. Prototip halinde olan ve saniyeler içerisinde Kovid-19’u tespit edebilen aygıt, ilerleyen devirlerde yalnızca hastanelerde değil, kamuya açık alanlarda da kullanılabilecek.


'Yüzde 90'ın üzerinde muvaffakiyet elde ettik'



Projeye arı sıhhati ve bal kalitesini ölçebilmek için başladıklarını ancak koronavirüs salgını sonrası bu tarafa evrildiklerini söyleyen İstanbul Medipol Üniversitesi İşletme ve İdare Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Gökhan Silahtaroğlu, "Hayata geçirdiğimiz projenin asıl gayesi, kovan içerisine yerleştirdiğimiz sensörler üzerinden elde ettiğimiz hava kalitesi datalarını geliştirdiğimiz yapay zekaya öğreterek, hava kalitesi ile arı sıhhati ve balı kalitesi ortasında ilgi kurmaktı. Kullandığımız sensörlerin zati kanser ve tüberküloz üzere hastalıklarda denendiğine dair bilimsel makalelere denk gelmiştik. Çalışma esnasında koronavirüs Türkiye’de görülmeye başlandı. Bizde yaptığımız çalışmayı bu hastalığa uyarlamaya karar verdik. Birtakım sensörler kullanarak ağız ve burundan çıkan nefesin bileşenlerini ayrıştırıp sayısallaştırdık ve PCR testleriyle eşleştirerek yapay zeka modeline öğrettik. Denemeler sonucu, Kovid-19’u tespit etmede yüzde 90'ın üzerinde muvaffakiyet elde ettik" dedi.

'Birçok hastalığın tespitinde kullanılabilir'



Kovid-19’u tanımlayabiliyorsa kanser ve tüberküloz üzere öbür hastalıkları da tanımlayabileceğini belirten Silahtaroğlu, "Saniyeler içerisinde Kovid-19’u müspet yahut negatif olarak yüzde 90’ın üzerinde tespit edebiliyoruz. Ön teşhisini koyabiliyoruz. En azından riskini belirleyebiliyoruz. Bu çalışma yalnızca Kovid-19 hastalığının tespitiyle hudutlu kalmayacak. Başka hastalıkları da biz yapay zekaya öğretebiliriz. Bütün donanımımız hazır. Tabiplerimiz bize hasta ve hastalık datalarını sunabilecek olurlarsa çok rahatlıkla makineye öğretebiliriz. Saniyeler içerisinde en azından birtakım hastalıkları teşhisini koymuş olabiliriz" diye konuştu.

'300 istekli ortasında test edildi'



Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mesut Yılmaz, "Bu aygıt 300 istekli üzerinde test edildi. Bu gönüllüler hastanelere koronavirüs için PCR testi vermeye gelen hastalardan oluşuyor. Hastalardan alınan test sonuçları PCR test sonuçlarıyla bizim test sonuçlarımız kıyaslandı. Elimizdeki aygıt şuana kadar hayli başarılı sonuçlar gösterdi" ifadelerini kullandı.

Aygıtın daha da geliştirilmesiyle toplu hayat alanlarında da kullanılabileceğini lisana getiren Yılmaz, "Örneğin alışveriş merkezleri, sinema salonları ve okul üzere alanlara girmek isteyen beşerler için son derece süratli bir tarama sistemi olabileceğini göstermiş olduk. Gönüllülerde elde edilen sonuçlara nazaran yüzde 90-95 oranında başarılı sağladık. Gönüllülerin bir balon şişirmesini istedik. Balonda biriktirdiğimiz nefesleri aygıta okutarak nefeslerinde ve akciğerlerinde oluşan kimyasal aktiviteleri aygıt aracılığıyla tespit ettik" şeklinde konuştu.