Turk Edebiyatının Ana Donemleri Nelerdir

Turk Edebiyatının Ana Donemleri


Turk edebiyatı, Turk yazını veya Turk literaturu; Turk diliyle uretilmiş sozlu ve yazılı metinlerdir Turklerin İslamiyeti kabullerine kadar farklı Turk dil ve alfabeleri kullanılırken, İslamiyetin etkisiyle Farsca ve Arapca kullanılmaya başlanmış, Osmanlı doneminde Turkcenin Arap alfabesiyle yazıldığı Osmanlıca eserler verilmiştir

Ozellikle saray cevresinde, Fars edebiyatının etkisiyle uretilen bir edebiyat anlayışı ağır basmıştır

TURK EDEBİYATINDA ANA DONEMLER

1 İSLAMİYET ONCESİ TURK EDEBİYATI

a) Sozlu Edebiyat Donemi
b) Yazılı Edebiyat Donemi

2 İSLAMİYETİN ETKİSİNDEKİ TURK EDEBİYATI

a) Divan Edebiyatı (Klasik Turk Edebiyatı)
b) Halk Edebiyatı

3 BATI EDEBİYATI ETKİSİNDEKİ TURK EDEBİYATI

a) Tanzimat Edebiyatı
b) Serveti Funun Edebiyatı (Edebiyatı Cedide)
c) Fecri Ati Edebiyatı
d) Milli Edebiyat
e) Milli Mucadele Donemi Edebiyatı
f) Cumhuriyet Donemi Turk Edebiyatı (19231940)
g) Cumhuriyet Donemi Turk Edebiyatı Son donem edebiyatı

Turk dunyasının gecirmiş olduğu uygarlık aşamalarına gore Turk edebiyatını uc ana doneme ayırıyoruz:

1 Destan Donemi İslamiyet Oncesi Turk Edebiyatı

Turkler, İslam dinini kabul etmeden once Şamanizm'e inanıyorlardı Şaman, kam, baksı, oyun ya da ozan adı verilen din adamları aynı zamanda buyuculuk, muzisyenlik, şairlik, hekimlik gibi niteliklere de sahiptiler Sığır, şolen ve yuğ adı verilen dini torenlerde kopuz eşliğinde şiirler soyluyorlardı Ancak Turklerin bu donemde meydana getirdikleri edebiyat eserleri sozlu olduğu icin tamamı gunumuze kadar ulaşmamıştır

2 İslam Uygarlığı Cevresinde Gelişen Turk Edebiyatı

Turkler IX ve X yuzyıllarda İslamiyet'i kabul etmeye başlamışlardır Resmi olarak İslamiyet'i kabul eden ilk Turk devleti ise Karahanlılar'dır İslamiyet'in etkisiyle meydana getirilen ilk Turkce eserler de Karahanlılar doneminde yazılmıştır

İslamiyet'in kabulunden sonraki Turk edebiyatı, XIX yuzyıla kadar devam etmiş ve bu alanda en guzel orneklerini vermiştir XIII yuzyıldan XIX yuzyıla kadar suren bu donem edebiyatımızın gelişim surecini şu başlıklarda inceliyoruz:

I Divan Edebiyatı Klasik Turk Edebiyatı

II Halk Edebiyatı

a) Anonim Halk Edebiyatı
b) Dini Tasavvufi Halk Edebiyatı
c) Aşık Tarzı Halk Edebiyatı

3 Batı Uygarlığı Cevresinde Gelişen Turk Edebiyatı (Modern Donem)

Klasik edebiyat XIX yuzyılın ortalarına kadar devam etmiştir Fakat bu arada Fransız İhtilali'nden sonra Avrupa'da ortaya cıkan milliyetcilik, hurriyet gibi fikirler Osmanlı devleti icinde yaşayan azınlıkları da etkilemiş ve Turk olmayan unsurlar yavaş yavaş Osmanlılardan ayrılmışlardır

Yaşanan bu sosyal ve siyasi olaylar edebiyatımız uzerinde de etkili olmuş, Avrupa'ya giden edebiyatcılarımız gordukleri yeni edebi tur ve akımların etkisiyle eserler vermiş, boylece edebiyatımız daha toplumcu bir kimlik kazanmıştır