Türk Halk Oyunları Türleri,Geleneksel Türk Halk Oyunları

Türk Halk oyunları nelerdir
geleneksel türk halk müziği oyunları nelerdir
Geleneksel Türk Ahali Oyunları hakkında veri

Doğu Karadeniz koy ve köylerimizin serhada (hudut boylu boyunca) kadar ki hayat durumları (ve müvazî paralel sıradağların içerden elverdiği bucaklarda fakat eşik koşullar) içinde oyunun arz ettiği değişiklik ve fark bölgelenişleri dikkati çeker Oyuncular elele tutuşmuş oldukları halde kollarını havaya kaldırırlar Kemençeci apaçık olup onun bir işaretiyle oyun başlar Bir müddet (süre) düz hareketle devam edilir, sonra yine kemençenin bir işaretiyle oyun aşağı alınıroysa oyuncuların ilk en coşkun ânı işte bu sıradır: Ala aşağıda!

Şarkının türkünün söylenmesi: Kemençeci, önce söylenecek türkünün veya m'ni dizisinin havasını vurur Bu hazırlıktan kasıt; söylenecek türküyü söyleyeceklere ezgisi bakımından andırmaktır

Türkü, ya kemençeci göre veya oyunculardan bir kısmınca, yoksa da cümlesi (tümü) bir ağızdan olmak üzere söylenir Ağızla söyleniş, havanın kemençede ikinci defa çalınmaya başlanışıyla birlikte girer Bir m'ninin söylenip bitmesinin ardındaki ikinci beyit nakarat olarak tekrarlanır

Oyuncular, eğer şarkı (türkü) söylüyorsa, her m'ni arasında susup aynı parçayı kemençenin yalnız olarak bir kere tekrarlanmasına fırsat bırakırlar Bu saz (enstrüman) tekrarlaması sırasında bazen oyuncular sözleri söylememekle beraber âdeta sesle kemençeleşirler, yeni gıvgıvılı taklitle kemençeye eşlik ve çenebazlık ederler Aslında, kemençenin oku Rizeli'nin dilbazlığından mülhem (ihamla, esinle) bir çığır kazanabilmiştir Denilse hatalı olmaz halka ya da yarım halka istenildiği dek çevrilmekte devam eder

M'nilerin beğenilip tutunmuşları sayısız ve bazıları o kadar kıdemlidir (eskidir) İrtic'len (doğaçlama) söylenenleri onlardan ayrı tutulmalıdır Çünkü o anda yazı veya bellekte tutulamayanları derhal unutulacaktır Bellenip tekrarlanabilenlerden yayıllanmış örnekler çoktur:

İşte gemi geliyor
Yelkenleri kumaştan
Ne anam var ne babam
Yaratıldım ben taştan
Cığaramın dumanı
Keseyi nefesimi
Bir türkücük söylesem
Tanır mısın sesimi?
Kemençenin telleri
Sarmayı direkleri
Ne hayındır ne hayın
Nenemin yürekleri
Kemençe çala çala
Ağrıdi bileklerim
Burada yârim yoktur
Yanayi yüreklerim
Gidin kayıklar gidin
Yârima sel'm idin
Yârimin uykularını
Gözüne haram edin
Kemençeyi gel beri
Sana türkü söyleyim
Yârim burada yoktur
Kimle gönül eyleyim?

Çoruh boyu ama Hopa ve yöresinde oyunlar karakterce bambaşka olurlar Çoruh boyu derken Artvin, Borçka, Murgul, Maradit, Macahel ve Şavşat bölgesini kastediyoruz Bu grup oyunlar daha ziyade Trabzon Rize oyunlarını andırırlar Figürleri daha keskin, azıcık da karışıkçadır Sonradan, Trabzon Rize Horonları öyle ya da böyle benzeştikleri ve hiç değilse andırışlı kişilik gösterdikleri halde, Çoruh boyu oyunları kendi arasında açık başkalıklar gösterirler

Bu bölgede tek bir milli giyim saptama edilemiyor Trabzon Rize kıyafetiyle Erzurum giyimi arası bir elbiseyle karşılaşıldığı gibi, sonra benimsenmiş olması gereken (oysa bunun böyle olduğu muhakkaktır da) külot pantolon ve belden kemerli, dik yakalı, göğüsleri cepli ve kenarları işlemeli gömlekten ibaret bir kıyafete de sıkça tesadüf edilir

Enstrüman, daha ziy'de davul zurnadır

Oyunlar, iki grupta dikkate alınabilir:

A Horonlar

Çılgın Horon : Coşkun Çoruh
Düz Horon : Durgun Çoruh
Ermeni Barı : Soy Barı
Orta Batum

B Tek Oyunlar:

Sarı Çiçek
Karabağ
Uzundere
Teşi

Bugün Horonlar, yukarda gösterildiği üzere çoğu vakit orijinal adlarıyla değil de karşılarında yazılmış yeni nispetli sıfatlarıyla (adlarıyla) anılıyorlar

Hopa ve yöresini oyunlarının çalgısı birçok vakit Tulum'dur

Orijinal giysi Trabzon Rize dolaylarının eski mahalli giyimine benzer Burada da zamanla ve geç yıllarda külot pantolon, kemerli belinin etekleri pantolonun üzerine sarkan gömlekten ibaret bir giyimin benimsenildiği aralıklı de olsa bir ara moda halinde görülmüştür

Oyunlarının karakteri, Trabzon Rize çeşitlerinin özelliğini taşırlar Figürlerde de aşağı yukarı andırışma vardır Yalnız birazcık daha yeknesaktırlar (monoton, monotondurlar) Başlıcaları şunlardır: Rize, Papil't, Yüksek, Hemşin, Çarışka (Çar) Horonları

Sonuncusunun yani Çarışka (Çar Oyunu)nın çarlıkla ne al'kası olduğu bilinmiyor Adına Türkiye'nin başka taraflarında rastlanmadığı gibi, Ruslarca h'len oynanmadığı, rejim, gereğince açıktır Her ne olursa olsun, şimdiki karakteriyle mahalli zevke göre değişikliğe uğradığında hiç kararsızlık yoktur



BARBAR:

Seyhan'ın (Adana'nın) Osmanîye ilçesinde (Ekim 1996'da il olduğu) bu Kaba adlı oyun da halay gibi toplu olarak davul zurna eşliğiyle yürütülür

KABAK ALAYI:

Yahut Kabak Halayı, Yozgat oyunlarının şer karakterde olanlarındandır

KADAMAZ:

Eskişehir'in orijinal isimli bir oyunudur Göçmen oyunu olup, sözcük Çağatay diyaleğine düşündürür Bu şehrimizin göçmen mahallesi defalarca bilindiği gibi eskidir

KADIN DÜZ HAVASI:

Bilecik'in Bozüyük ilçesinin Dodurga köyünde İnce Havaoyunundan farklıca olarak yine kadınlara kasten (özgü) bundan başka bu Düz Hava çeşidi vardır

KADİFECİ GÜZELİ:

Büyükler arasındaki gün görmüşlüğünü herhangi bir sebeple kaybettikten sonradan çocuk oyunları aralarında tutunup kalmış rakslı gösterilen varlığı türlü iz ve çeşitlerle sabittir Küçüklerin elinde şeklen, nispeten çocuklaşacakları da öyle natürel idi bu türküden intikaller, en öncelikle kıdem derinliğini (eksikliğini) meydana vuruluyor sayılsa yeridir

Çankırı'da 30 40 sene önceleri yaşlılara kendi çocukluk hatıralarından olarak saptama ettikleri aşağıdaki Kadifeci Güzeli Oyununun benzer görüşü besler mahiyette sayılması her halde hatalı olmayacaktır

Çocuklar bir sıraya dizilirler Biri, onların karşısına geçerek her oyuncuya bir isim takar Dizidekilerden bir kız makamla der ki:

Kadifeci güzeli
Handedir hande (nerede)
Tahtakale kurbünde
Biz size geldik on günde

Öbürleri bir ağızdan yanıt verir:

Geldiyseniz hoş geldiniz
Bizleri hoşnut ettiniz
Kutu kutu içindedir
Beğenüp de siz seçiniz

Onlarda aralarındaki kızı seçip alırlar

İstanbul'da bir Tahtakale'nin varlığı defalarca bilinir



KAFKAS OYUNU:

Samsun'un merkez ilçesindeki ufak bir kısmı Kafkasyalı gömenlere böyle anılan bir oyun çok seyrettirilip beğendirilmiştir İki erkek göre eldeki herhangi bir çalgı eşliğiyle oynanır ama, Kürt Horonu ve Laz Horonu adlı bir takım taklitçi oyunlar da yürütülür

KAFKAS RAKSI:

Bilecik'in Bozüyük ilçesinin Oklubalı köyünde armonika eşliğiyle toplu olarak ve bir kız bir erkek ikişer ikişer oynanan kibar bir çeşittir Bu köye Kafkasya'dan göçmenlerin isk'n edildiği anlaşılmaktaysa da başlıca köy halkının da kendi Alay Oyunuvardır ve bu bir halay çeşididir

KALKAN KILIÇ:

Urfa'nın (Şanlıurfa) anında bütün köylerinde Kalkan Kılıçrağbettedir Bezenek ve nikah derneklerde 2 4 erkek göre davul zurna eşliğiyle yürütülen güya sportif mahiyetli taklidî oyundur

Elazığ'ın Palu ilçesinde aynı isimdeki oyun ikişer ikişer müşterek ve iki manganın çarpışmaya koyuluşu halinde gösterilir Tüm beceriklilik, yaralanmaksızın en sert hamleleri sürdürüp çatışma gerçekliğinin heyecanını yaşatabilmekte ve tartım (ritim) mekikleşmesini ayaklarda olduğu dek hareket ve şakırtılarda da formülüne sadakât dai resinde yürütüp işletebilmektedir Cesaret oyunudur

Kılıç kalkan oyunu, memleketimizin birçok yerlerinde eski ayrıcalıksız yaygınlığını kaybederek unutulmuştur Kılıç ve kalkan yapımının ortadan kalkması bu sönüşte 'mil (sebep) olduğu hiç şüphesizdir Nasıl ama, kaşık oyunu da hâlâ tahta kaşık üretim ve sürümü mevcut olan yerlere inhisar etmek suretiyle bölgelenmiş bulunmaktadır Oysa, şu nokta unutulmamalıdır Eski silâhlardan ok ve yay hareketleriyle olduğu dek sessizliğiyle de dans 'letliği edindikleri halde, kılıç kalkan ikizliği bilâkis her iki bakımdan oyun cerbeze ve tartımına yarayabiliyor Sonra da Türk zevki yüzyıllar her tarafında güreş ve cirit gibi spor gösterilerini bir tartım fırsatına yer verememelerine karşın sırf mâna ve teşci (cesaret verme, çaba getirme) imkânları dolayısıyla davul zurnasız seyretmeye katlanamamış, hemencecik her seyir çeşidini sesli filmin yenilikçiliğindeki değin musikîli görmekten hoşlanmıştır

Bir Takım oyunlarımızdaki kırpıntı ve avuç çarpıştırmaca unsurlarının kılıç kalkandan istahaleleri (dönüşümleri) düşünülebilir



KALKAN OYUNU:

Muğla'nın bir takım köylerinde iki bıçakla oynanır Kütahya yöresinde benzer isim ve şekilde vardır

Nice yerlerde adı da bıçaklı olmuştur Doğu Anadolu'da da meselâ Kars'ta Kalkan Oyunuadlı ve tek erkeğe bile bile bir çeşit vardır

Bu oyundan kılıcın, kendisi gibi adı da kalkmıştır Sol eldeki bıçak daha ziy'de korunma hareketleriyle siperci kaldığı için kalkanadının bundan nedeniyle kalkmadığı anlaşılıyor Saldırış hareketleri sağ eldeki bıçakla yapılır Tehlikeye meydan verdirmeyici sabit figürleri vardır




KALTAK OYUN HAVASI:

Gaziantep'in sözlü oyun havalarındandır Figürleri irticalden ibaret olmakla beraber, havası o kadar sevildiği için oyunlu her tekrarlanışı derneklerde ayrı ve canlı bir ilgilenişle karşılanır


KALMA OYUNU:

İki kişi hançerlerle oynarsa da Erzurum'un hançer barından tamamen ayrıdır



KAMALI HALAYI:

Yozgat'a aittir

KAMO OYUNU:

Sivas'ın Gürün ilçesi oyunlarındandır Derhal orada devam etmekte bulunması da muhtemeldir Karabağ Kafkasya'dan bize geçmiş bir çeşitlilik oysa Uzun Nehirde denilir 15 20 erkek ya da yalnız kadınlar göre yoksa da bayan erkek karma diziyle oynanır



KANDİLLİ:

Tokat'ın Niksar ilçesinde çok oynanan bir çeşittir Saz ya da zurna eşliğiyle iki kişi göre oynanır İki bayan veya iki erkek, yahut da erkek kadın iki kişi birlikte yürütülür İki kadınlısı derhal tekrar tekrar bayan toplantılarında yer alır

KARABAĞ OYUNU:

Bir ya da iki kişi kadar (ikinci takdirde iki taraflı) oynanır Hareketleri, bir dairenin muhiti (çevresi) üzerinde icra edilir Musikîsi, oyunun başından sonuna kadar hazlı çalınır Her figür parçanın iki ölçülük kısmında yürütülür

Karabağ oyunu, Kars'ta olduğu gibi Ardahan (günümüzde il) yöresinin bazı köylerinde de oynanır Meselâ, Beberek köyündeki iki başlıca oyundan biri bu, diğeri Uzunderedir Eşlik eden çalgı zurna ya da kapalı odada mey'dir itibariyle bayan veya erkek tek birey olarak oynarsa da, bir kadın ve bir erkek birlikte yürüttükleri de olur

KARAÇAYIR:

Çanakkale il yöresindeyiz Meselâ, merkez ilçenin Sarıcaeli köyünde nikah dernek, bayram ve özel eğlenti günlerinde keman yoksa davul ve klarnet eşliğiyle 2 4 erkekçe yürütülen oyundur Tek kişi de oynayabilir Bu köyün ikinci oyunu aynı tertipteki İnce Hava'dır

KARAÇOR:

Tunceli'nin Ovacık ilçesinin merkez köyünde genç kız ve delikanlılarca birlikte yürütülen 6 8 karakter davul zurnalı sıra oyunlarından bir çeşittir

Tunceli yöresinde bu oyunun adı Garaçorda telâffuz edilir



KARADENİZ:

Çoruh yöresinde bu isimde ayrı bir horon çeşidi vardır Karadeniz horonu geldiği iklimin tabiat ve havasını aksettirir Mahalli renklerle süslüdür Bir taşralı gözüyle Karadeniz atmosferini yaşatmak ister Kıvrak, atik ve belirgin çizgileriyle Karadeniz'in dalgaları gibidir Oyuncular halkası da Karadeniz havuzu gibi kapalıdır Fazlasıyla yayvanlaşırsa ortaya düşen müb'riz (döğüşen, çarpışan) çiftlerin bıçakları yakamozlar gibi parıldaşıp dururlar Ecnebilerce Kemanın babasıaddedilen (varsayılan) kemençeye gelince; oyunu kışkırtıp kızıştıran odur Karaya vuran hamsilerin ürpertili sıçrayışlarını bu oyunun asgari bir çeşidinde tasarlamak hiç de yanlış ya da mübalağalı kaçmaz

Ançuez koydum tavaya
Başladı oynamaya





KARADÜZEN:

Hanımlara kasten (özgü, özel) yemekli, çalgılı ve oyunlu toplantı (Erzurum)

KARAHİSAR:

Malatya'nın Karahisar oyun havası fakat, sözsüzdür

KARA KIZ:

Gaziantep merkez ilçede zeybekcilt ziyade halayçeşitleri vardır Merkezin kendi adına nispetli zeybeği yoktur Yerli halay çeşidine gelince; bunda baştaki tutan oynar ve diğerleri tartımlı adımlarla ona refakat ederler Tempoyu, davul yürüttürür

Şu halay havaları revaçtadır: Galataya Oyun Havası, Şirvani Oyun Havası, Kaltak Oyun Havası, Aşiney Oyun Havası (Ayşe Oyun Havası), Zeybek Havası (Yörede bunun oyunu da yürütülmektedir)

Rüzgâr vurur yelken olur
Gül dibi diken olur
Seversen gelini sev
Kızlar cip silken olur
Aman aman kara kız
Ziliflerin (zülüflerin) tara kız
Ben kurban, canım kurban
Koynundaki nara kız

KARAKIŞTAN:

Siirt'in Sason ilçesinde yalnız erkeklerce yürütülünce o kadar yarışçı ve benzeri sportif bir dış görünüş edinen, esasında el çarpıştırmacafigürü bulunan ünlü oyundur Kadınlar bambaşka veya erkeklerle birlikte oynayınca daha yumuşak bir intib' edinilir

KARANFİL OYUNU:

Yozgat'ın Karanfilli Oyunuile Kastamonu'nun Karanfil Havasıadını türküsünden bölge irtic'lî figürlü çeşitlerdir

Ödemiş tarafından kadınlar Karanfil Türsüadıyla illaki aynı şarkıyı (türküyü) tef, darbuka, zillimaşa gibi çalgıların tartımıyla çalıp söylerler Oyunu, düz oyun dedikleri iki üç figürlü bir çeşittir Düğünde kına yakılırken kızlar çoğu zaman bunu ve andırışlı havaları dinleterek gelinin karşısında oynarlar Bazen gelini de oynatırlar On beş sene kadar evvelleri (önceleri) rağbetteydi

Karanfilin türlü ve renk çeşitlerini anarken aşktan laf açan kıtalarından birincisi şöyledir:

Karanfilin moruna
Ya la la la l'y lam
Ölüyorum yoluna
La lay la lam



KARS OYUNLARI:

Iğdır Barı, Döne Barı Çoruhluların Şeyh Ş'miloyununu Karslılarda aynı ustalıkla oynarlar Han Kızlar, Yüz Barı, Kars Gülü, Kentvari, Beş Açılan oyunları da epeyce tanınmışlardır Bunlardan Han Kızları'nı yalnızca kadınlar yürütür Kars oyunlarının bir kısmı (belki de birçokvals temposundadır Azerbaycan musikîsinde de aksak Türk tartımlarından hiç bulunmaz Han Kızları oyununa şu şarkı (türkü) eşlik eder:

Araz üstü buz üstü
Kebap yanar köz üstü
Koy meni öldürsünler
Bir el' göz kız üstü
Ay l'çın, can l'çın
Can sana kurban l'çın


erkekler çep ağızları işlemeli, siyah kadife pantolon, ipek gömlek, cepken giyerler Ayaklarında yumuşak yemeni ya da mesler bulunur Kadınların kıyafeti ipek bir blûz altına renkli eteklikten ibarettir Ayaklarında burunları sivri ve kalkık, yumuşak içten terlik biçimli çarık bulunur

Bir Takım gün gören oyunların adları şunlardır:

Enzeli, Düz Yallı, Karabağ, Lezlû, Şeyh Ş'mil, Terekeme, Askaranî, Azerbaycan, Beş Açılan, Ceyl'nî, uzundere, Kaşengi, Mirzanî, L'le, Köroğlu, Koçeri, Nazbarı Çoğu tek ya da ikili oynanan çeşitlerdendir

Halka ya da yarım halka halinde yürütülen, yani bar olanları esas şunladır:

Düzyallı, Laçınbarı, Köçeri Tek ya da iki kişiyle yürütülenleri daha ziyade kasabalı ve şehirli oyunlarıdır Barlar daha ziyade köylerde yürütürler

ENZELİ:

Azeri oyunudur Azerbaycan'da Nazer denizinden Enzeli kasabasına izafetle adlandırılmıştır Başlıca kadınlara ve kızlara has oyundur Derhal tekrar tekrar tek oynanır Bir kızla bir delikanlının ortak oynadıkları da bu oyunda sık sık görülür Tüm güzelliği en başka kol ve el hareketleridir El ve kolların büyük ifade gücüne (tarihî ems'lin tesadüfî andırışmalarından olarak) antik mısır oyunlarında da vaktinde şahit olduğu rivayet olunmuşsa da keyfiyetin teferruatıyla (en ince ayrıntısına kadar) ispatına maddeten imkân yoktur Ölü danslarla diri dansların mukayesesi güçtür Asya'daki emsalle mukayese yapılabilmesi keyfiyetine gelince; bu, hayli imkân dahilindedir Çünkü, folklor çeşitlerinin karşılaştırması demektir Hindistan danslarındaki el ve kol hareketleriyle bu Kafkas oyun figürleri müşahhas (gözle görülür) misal konular halinde kıyaslanabilirler Cümlesi (tamamı) Asya'dan müşterek (ortak) kaynak sahibidirler Bu müşterek kaynağın Orta Asya'da olduğu günün birinde aydınlanabilir Çünkü, Çin sarayı çağlar boyunca Yuğun uygarlığının danstaki üstünlüğüne inançla tabi kalmıştı Bahsi geçen Azerî oyununun ceset hareketleri de incedir Ama tarifçe ikinci önemde kalırlar

DÜZYALLI:

Düzyallı oyunu az figürlüdür Kolay ve herkesce öğreniliverecek bir tertipte olması bakımından epeyce artı yayılmıştır Ayrıca daha eğlencelidir, ayrıca de uzun oynanılınca yeknesaklık edinmesin diye şimdilerde bir takım katımlar yapılmıştır Bu hal, oyunun tarzını yine de bozmuş değildir fakat, öyle ya da böyle şirinleştirdiği de muhakkaktır Meselâ, halka dönerken aralarda durur; her oyuncu bu duraklamalarda bilistifade (yararlanarak) kendi sırası geldikçe halkadan ayrılıp kimsesiz besbelli benzer ayak figürleriyle oynar O esnada halkadakiler tempo dairesinde el çırparlar Ortadaki oyuncu oynaya oynaya dönüp yerine gelince, halka yeni her yerde deveranına koyulur Sonra bitmiş durur, bu sefer bir başka oyuncu çıkar Bu Vesile Ile esas oyunun her tekrarlanışı bu tekli oynanışlarla bölüntülere uğrar ve sonuç olarak yeknesaklık (tekdüzelik, tekdüzelik) değil olur Günümüz düğün ve derneklerinde bayan erkek karmalığıyla oralarda en çok yürürlükteki oyun budur Gün görüp (ilgi görüp) neşe ve sevinç vesilesi olmaktadır

KARŞILAMA:

Doğu Anadolu oymaklarında kadın ve erkeklerin karşılıklı yürüttükleri oyunlara karşılama denilegelmiştir Türlü ezgilerin türküler hâlinde terennümüyle yürütülürler Ek figürler irticalî (doğaçlama) olur Her iki oyuncu hassasiyet dairesinde uzlaşmaya uyarı ederler Hareketlerin sözlerin mânasıyla kaynaşmasına da tartı verirler

Meselâ Yoncalaroyun havası Van yöresinde gün görebilen karşılama türkülerindendir Sözlerinin ilk kıtasıyla nakarat şöyledir:

Gidersen uğun olsun
Gök çemen yolun olsun
Eğer benden dönersen
Ezrail boynun vursun
Yoncalar, yoncalar, yoncalar
Sallansın beli inceler
Koynumdaki gül goncalar


10 8 tartımındaki iki ölçülük bir ezginin türlü çeşitlemecikler göstererek tekrarlanmasından ibaret bir havadır

Muş'un merkez ilçesinde tef ile iki birey kadar yürütülen karşılama, kadınlarca kendi arasında ve erkeklerce meydanlıkta yer bulur

Erzincan'ın merkez ilçesinin oturak toplantılarında bir kadın bir erkek, yahut iki bayan kadar karşılama oynanır Düğünlerde iki veya iki bulunmazsa hatt' bir erkek göre yine benzer isimle saz ve türkü refak'tinde oynanır

Elazığ'da da karşılama vardır

Konya'nın Seydişehir ilçesinde karşılama, kadın oyunudur Erkekler (nâdir arkadaş toplantıları dışında) derhal hiç oynamazlar

Karadeniz yalılarına (kıyılarına) gelince; Giresun'un Bulancak ilçesinin Şehrasa, Gökçeali, Pir Aziz Eren, Eynece köylerinde ve kaza merkez ilzesinde, Şebinkarahisar köylerinde hep karşılama vardır Görek ilçesinde bunun adı karşılatmadır Giresun'da kadın ve erkekler umumiyetle (genel olarak) ayrı ayrı ve o kadar nâdir hususiyetlerde karmakarışık oyuna kalktıklarından karşılama da bu görenek dairesinde olur Oyunu ikişer ikişer üç beş çift müşterek yürütürler Kemençe, yoksa davul zurna (zurna yerine bazen klarnet) düğün, dernek, imece ve bayramların öteki oyunları arasındaki eşliklerinde, oynanılır Kadınlı erkekli yürütüldüğü pek enderdir

Karşılama oyunu, Ordu ilinin merkezinde ve Ulubey ilçesinin Şuayip köyünde ve yakın yörelerinde de gün görüyor Merkezde tef ve kemençeyle iki kişi göre (kadınlar hariç) oynanır Köyde de ortak iki kişiyle, kemençe veya davul zurnayla oynanır

Batı Anadolu'dan meselâ İzmir'in Foça ilçesinde dümbelek eşliğiyle karşılama yürütülür Erkek veya kadınlar kendi meclislerinde çift çift oyuna girdikleri gibi, samimî aile toplantılarında bir erkekle bir bayan iki taraflı oynadıkları da olur

Trakya kadar Tekirdağ'ın Şarköy ilçesine emrindeki Mürefte köyünde iki erkekçe ortak oynanır Kadınlar kendi aralarında yürütürler Benzer vilayet merkez ilçesinin İncir köyünde karşılamaoyunu erkeklerce farklı ve kadınlarca öbür meclislerinde ikişer birey göre oynanılır

KASTAMONU'DA OYUN:

Yörenin Ilgaz eteklerinden Karadeniz'e dek serpilip giden oyunlarından emin başlılarını sayalım: İndim Dereye Beklerim, Meydan Havası, Kınalı Keklik, Çiçek Dağı, Çifteleme, Sepetçioğlu

Kastamonu yöresinin son yarım boyunca azami gün görmüş ve her hâlükarda epey öncelerden devam edegeldiği yaşlılarca yerli uygun bilinmiş oyun çeşitleri şunlardır: Oturak Havası ve Sepetçioğlu, Topal Koşma, Kara Kuzu Havası ve Yarım Kameriye (Çırdak), Köroğlu, davul zurnayla Gezinti, Çiçek Dağı vs

KAŞIKLI EFE OYUN:

Afyonkarahisar'ın Emirdağ ilçesinin Kayı köyünde 1 2 birey göre yürütülüp zilli tef ile oynanan bir çeşittir Benzer ilçenin Han köyündeki kaşıklı oyunda aynı şey olup yine tefle yürütülür Kadınlarca ama kendi topluluklarında oynanırlar

KAYDALAMA:

Afyonkarahisar'ın Emirdağ ilçesinde ve oranın bilhassa Davulga köyünde en oturmuş oyunlardandır Karagoç ve Oğlan gibi farklı tartımda olanları da vardır

KAZAK BARI:

Erzurum barlarındandır Bunda esas hareketler bacak, ceset ve hassaten (bilhassa) omuzlara düşer Çünkü, üçgenin taban olmayan kenarı hareketlerine karşılık omuz kırmafigürü yapılır Oyunun genel durumu olunduğu yerde sıçramakve âdeta mevarî surette hafifçe tepinmekten ibarettir Kazak Barı Erzurum'a Kafkasya'dan geçmiştir Erzurum şehrine inhisarla yöreye yayılmayarak böylece o kadar kıdemli de değildir Barların tekmili (hepsi, tamamı) ve hatt' Hancer ve Köroğlu barları da yapıldıktan (oynandıktan) sonradan bir değişiklik olsun diye bu Kazak Barı yürütülür Modasının uzun sürmeyeceği aslında belliydi



KAZASKA:

Muş'un merkez ilçesinde tek erkek göre yürütülen oyunudur Şeyh Ş'mil oyunu da denilen değişiklik budur



KEREBOZ:

Maraş'ın (Kahramanmaraş) Andırın ilçesinde Abdal davulueşliğinde ara sıra karma halde kimi de kadın, erkek ayrı ayrı meclislerinde yürütülen toplu oyunlar Halay, Üç Üçgenin Taban Olmayan Kenarı, Şirmani ve nihayet Kereboz çeşitleridir İçlerinden en yaygını görünüşe göre Kerebozdur

KILIÇ KALKAN OYUNU:

Bursa'nın kılıç kalkan oyun çeşitleri nesillerden beri yiğitliği yaşatagelmiş olan bir konudur Bunların özel hâli çalgısız ve türküsüz oluşlarındandır Bale sanatında sözlü ses değil, lakin müzik eşliği vardır Halbuki Bursa'nın kılıç kalkan oyununda sözlü ya da sözsüz musikînin herhangi bir eşliği yoktur Fakat bu farka rağmen, gerçi orijinal bir nevi bale gösterisidir Çünkü, tabanca çatışmalarının tartımlı şakırtılarından ifade gücü kazanır Bu şakırtılı âhenk devam ederken öte yandan bazen okunan yiğitlik şiirleri de esrarlı ve ürpertili bir zemin yaratırlar

Bursa'nın kılıç kalkan oyunlarında üç esas birim vardır:

a) Sel'm
b) Yemin
c) Savaş

a) Selamlama: Bu sel'm kısmında oyun başlamışken sadece kılıç ve kalkanların sürtünüşünden meydana çıkan madenî gıcırtılar olur ve bu sesler arasında sel'mın gayet vakarlı (ağırbaşlı) ifadesi olur Bu sırada oyuncular tek saf hâlindedirler Durumu, bununla birlikte bir saldırışın başlangıcını da andırır

b) Yemin: Sonra kümelenerek toplaşırlar, halka kurmuş gibi çöreklenirler Kalkanlar sıradan kalmak üzere and içme faslına geçmişlerdir Bu fasla, kılıç kabzalarının kalkana vurulmasıyla son verilir

c) Savaş: Sonra karşısında saflar hâline geçilip savaşa koyulunur İkişer ikişer karşılıklı kılıç kalkan çarpışması yaparlar G'leyan (coşku, coşma) neticesi kimi süre yaralandıkları bile olur Bu musikîsiz ve sözsüz hareketler (şakırtının tartımına karşın) tam bir pantomima çeşididir

Kılıç Kalkan oyunu başarılı bir seyirliktir Şimdiki tertibinin şimdiki sıralanışı şudur:

1 Askere çağrılış, eratı uğurlama peşrevi,
2 Asker katıldıktan daha sonra ant töreni,
3 Kılıç bileme, savaşa girişme,
4 Savaş sonunda mütareke,
5 Ateşkes sırasında bazı korkutma hareketleri,
6 Silâhını kaptıran savaşçının haksız oyunlarla silâhını geri alması ve bu esnada cenkleşme

Bursalılar için kılıç ellerinden alınamayacak surette bir bütünlüğün timsalidir H'l', Yüce Cami'de hutbe için mimbere çıkan hatibin elinde kılıç bulunur Oyunun tüm musikîsi kılıç kalkanın tartımlı sesleridir Heybetin 'hengini türlü figürlerini intizamıyla sembolleştirebilen bir çeşittir

Urfa'nın (Şanlıurfa) ilçesinin (Hemen Bozova'ya ast bir köy) merkez köy gibi bazı yöre kariyerlerinde (köylerinde) iki erkek tarafından nikah ve bayram günlerinde davul zurnayla yürütülen hem (böylece) bir Kılıç Kalkan Oyunu vardır Çarpışma figürleri belirten bir çeşittir

Muş'un Malazgirt ilçesinin merkez köyünde yapılan Kılıç Kalkan Oyunu bilâkis tek kişilik olup davul zurna eşlik eder

Siirt çevresinde de aynı sıra şartları dairesinde yürütülen bir Kılıç Kalkan Oyunu vardır

Bıçak Oyunu'nu Ankara bölgesinde köylü oyuncu davul zurna eşliğinde oynar Bu taktirde, bıçaklı oyuncu ile birlikte tartımcı davullar da çalanlarca türlü döndürme ve kaldırma hareketleriyle havada oynatılırlar

Hançer Barı'nı Erzurum'da iki kişi ortak yürütür Her iki ellerinde birer hançer bulunduğuna kadar dört hançer çarpışma gösterisi yapıyor demektir Illaki böylesi eski savaşlarda da olurdu Erzurum'un Köroğlu Barı'nda ise iki elde bıçaklar yerine yalnız sağ ellerdeki birer kama, yeni oyunda iki kama sert çarpışma gösterisi yaparlar

Sivas'ın bıçak oyunları bir iki birey kadar yürütülür

Kalkan oyunu meselâ Akhisar'da da vardır

Kılıç Kalkan oyunu daha ziyade zeybeklerin oynadığı bir çeşittir Bursa'nın oysa bunlardan ileri (gelişmiş) bir tertiptir

Kılıç Kalkan Oyunu güney hudutlarımızda fazla aşağı fakat ülkelerde de Osmanlılıktan hâtıra halinde el'n (bugünkü) korunmaktadır



*