Türk Lirası 80 yaşında

Türk Lirası 80 yaşında Türk Lirası 80 yaşında 5 Aralık 1927'de piyasaya çıkan ve Türkiye Cumhuriyeti'nin çıkardığı birincil kağıt para olan 1 Türk Lirası bundan böyle 80 yaşında Koleksiyoncu Cem Mahruki: Üzerindeki resimleri Ali Sami Boyar yaptı; paralar İngiltere'de basıldıBADE GÜRLEYEN 1549339055 1549339055 turklirasi80yasinda5c5909b3f07d0turklirasi80yasinda5c5909b3f07d0 http:wwwmilliyetcomtr20071202pazarresimpaz01Para dendiğinde ülkemizde birincil akla gelen isimlerden biri Cem Mahruki Türkiye Cumhuriyeti'nin kağıt paralarının tamamına sahip olan meşhur para koleksiyoncusu, aynı zamanda da Türk Nümismatik Derneği Başkanı Bir Zamanlar beri içinde biriktirmemerakının olduğunu söyleyen Mahruki, ilkokul kitap ve defterlerini bile hâlâ sakladığına uyarı çekiyor Bir kutuda bozuk para biriktirmeklebaşlayan bu merakın sonra ciddi bir koleksiyonculuğa dönüştüğünü anlatıyor bize Öyle fakat Osmanlı döneminde basılan paraların az daha hepsine, Cumhuriyet döneminin banknotlarının ise tamamına sahip paha biçilmez para koleksiyonunu incelerken büyük ustanın gözünü sahiden de para bürüdüğünüayrım ediyoruz 1 Türk Lirası'nın yıldönümü dolayısıyla ziyaret ettiğimiz Cem Mahruki'yle banknotlar üstüne sohbet ettik Meğer paramuhabbeti de zevkli olabiliyormuş Latin harfleri yok çünkü demin devir yapılmamıştı Cumhuriyetin birincil kağıt paraları 1927'de basıldıdiye başlıyor anlatmaya Mahruki Paraların İngiltere'de, Thomas de la Rue şirketi göre 88 bin İngiliz altınına basıldığını söyleyen Mahruki, 250 milyon civarında kağıt para basılmış o dönemdiyor 1927'de harf devrimi henüz gerçekleşmediği için paranın üzerinde Latin harfleri değil Fransızca ve eski Türkçeden oluşan cumhuriyetin birincil paraları, 1928'deki harf devriminden daha sonra da yıllardan beri kullanılıyor Mahruki Harf devrimi oluyor lakin her yerde bu paraların Latin harfleriyle piyasaya çıkması büyük bir harcama Dolayısıyla Türkiye Cumhuriyeti bunu bastırmak istemiyor Dolayısıyla Latin harfli birincil kağıt paramız 1937'de tedavüle çıkıyor 1927'de basılan ilk paralar ise 1949'da tedavülden kalkıyordiyor 1927'de basılan birincil para 1 Türk Lirası Tabii oysa o dönemde yalnızca 1 lira değil; 5, 10, 50, 100, 500, 1000 Türk Lirası şeklinde, 7 kupür halinde bir set çıkıyor tedavüle Cem Mahruki salonunda ateş alev yanan şöminesinin başında bir yandan çayını yudumluyor, bir yandan da 5 Aralık 1927 tarihli 1 Türk Lirası'nın özelliklerini anlatıyor: Paranın ön yüzünde parlamento binası ve çift süren bir çiftçi yer alıyor Arka yüzünde ise eski başbakanlık binası bulunuyor Paranın üzerindeki resimler meşhur usta Ali Sami Boyar göre yapıldı 1927'de basılan 1, 5 ve 10 lirada Atatürk'ün devlete ait filigranda görülüyor Diğerlerinde Atatürk ayrıca filigranda ayrıca de fotoğraf olarak var Birincil paraların üstünde eski Türkçe ve Fransızca yazılar ile dönemin Maliye Bakanı Mustafa Abdülhalik Renda'nın da imzası varxfUid21549339055 1549339055 turklirasi80yasinda5c5909b443a11turklirasi80yasinda5c5909b443a11 http:wwwmilliyetcomtr20071202pazarresimpaz011Para koleksiyonunda değilyok 1937'de Latin harfli paralar tedavüle girdiğinde ne gibi değişiklikler yapıldı parada? Bu dönemde öbür paraların basıldığını söyleyen Mahruki, hepsinde Atatürk resimlerinin bulunduğuna dikkat çekiyor Mahruki'nin koleksiyonunda değilyok Cumhuriyet kağıt para koleksiyonunu 1980'lerin başlarında, keza de serileriyle tamamladığını anlatan Mahruki, koleksiyondaki en eski paraların Osmanlı'nın banknotları olduğunu belirtiyor 1870'lerde tedavülde olan bu banknotlar elle yazılmış Çok nadir olan bu paraların elle yazılı olanları Mahruki'nin koleksiyonunda değil ama kısmen zorlama, kısmen elle yazılı olan paralar var Dünyada para koleksiyonculuğunun çok manâlı olduğunu söyleyen Mahruki, Türkiye'de para koleksiyoncu sayısının artmadığının altını çiziyor 1968'de kurulan Türk Nümismatik Derneği'nin aza sayısının gitgide azaldığına dikkat çeken Mahruki, şu anki üye sayısının 100 civarında olduğunu söylüyor: Bizde koleksiyoncu sayısının artmasını kanun engelliyor Parayı, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamına alıyorlar Yani para, bir sanat eseri gibi sınıflandırılıyor Sultan Abdülmecid 1839'da para reformu yaptı O tarihten sonraki paraları toplamak bağımsızlık Lakin reformdan önceki paraları gizlemek için açıklanmış koleksiyoncu olmanız gerekiyor Öyle çok kişiyi engelliyor bu kanun Bu kanun olmasaydı, dünyanın en iyi Bizans koleksiyonunu burada yaşamış biri yapardı her hâlükarda Malımızın kıymetini bilmiyoruzCem Mahruki iktisatçı Fakat para merakındanmesleğini hiç yapmamış Evinde ise paraları koyacak yer kalmamış neredeyse Peki nereye götürecek bunun hepsini?sorusunu daha sormadan hayalini anlatıyor: Bir müze açacağım