Türkçe Dersi Paragraf Konusu ÖSS, KPSS Hazırlık Notları

Türkçe Dersi Paragraf Konusu ÖSS, KPSS Hazırlık Notları

PARAGRAF NEDİR

Paragraf, herhangi bir yazının bir satırbaşından öteki satırbaşına dek olan bölümüne denir Daha geniş bir ifadeyle paragraf “bir duyguyu, bir düşünceyi bir ricası, bir durumu, bir öneriyi, olayın bir yönünü, yalnızca bir yönüyle anlatım tekniklerinden ve düşünceyi geliştirme yollarından yararlanarak anlatan yazı türüdür Kelimeler cümleleri, cümleler paragrafları, paragraflar da yazıları oluşturur Paragraf bir yazının küçültülmüş bir örneğidir Bu yönüyle yapı bakımından bir yazıya benzer Nasıl yazıda antre, gelişme, sonuç bölümleri varsa paragrafta da aynı bölümler vardır
Her paragrafta bir düşünce savunulur Paragrafın bir tüm oluşturabilmesi için cümlelerin de inşa ve kasıt yönüyle tamlık oluşturması gerekir Paragraftaki fikirler keza kendi aralarında birbirine bağlı hem de belli başlı düşünceye bağlıdır
Paragraf kendi içinde bir bütünlük oluşturduğu gibi yazı içinde de yazıyla bir bütünlük oluşturur ÖSS ’de seçilen paragraflar böyle kendi içinde bütünlüğü olan ve dışına çıkılmayı gerektirmeyen paragraflardır

PARAGRAFLARDA SIKÇA KULLANILAN BAZI KELİMELERİN ANLAMLARI:

Sevgili öğrenciler, aşağıda sözcükte anlam, cümlede anlam ve paragraf sorularında sıkça karşınıza çıkan sözcükler ve bunların anlamları verilmiştir Bu sözcüklerin anlamlarını bilmeniz hiç kuşkusuz laf konusu sorularla ilgili karşınıza çıkacak soruları daha çabuk ve daha kolay anlamanızı sağlayacaktır, bunun sonucunda ise bu soruları keza daha kolay anlayacaksınız hem de soruyu içten cevaplama şansınız artacaktır Umarım, birkaç saatinizi ayırıp bu sözcüklerin anlamlarını öğrenirsiniz

Uyarlama: Uyma
Adapte: Uyarlanmış
Ağdalı: Anlaşılması güç, kompleks
Harmoni: Armoni, ahenk
Akıcı Anlatım: Düzgün olma, okuyanı sıkmama
Güncel: Güncel, edimsel
Alaturka: Türk geleneklerine yerinde
Alafranga: Batı tarzında, Türk geleneklerine uygunsuz
Anlatı: Hikâye etme
Bağdaşmak: Uyuşmak
Sıradan: Sıradan, bayağı
Betik(Benzi Atmış): Kitap, mektup
Kent Soylu: Imtiyazlı, seçkin, soylu
Biçem: Üslup, tarz, anlatım biçimi
Çağrışım: Hatırlatma
Çeşni: Çeşitlilik, tat, hoşa giden özellikler
Modern: Benzer çağda yaşayan, medeni
Yozlaşmış: Dejenere, aslını koruyamamış
Devinme: Hareket, eylem Diksiyon:
Duru, kurallara yerinde hoş konuşma
Duyarlık: Hassasiyet
Emir etmek: Bir düşünceyi cebren kabul ettirmek
Tembel: Durgun, dingin, ağırbaşlı
Dinleti: Bir topluluğa bir şeyler anlatmak, konser
Diyalog: Iki Taraflı söylev
Doğaçlama: İrticalen, metne emrindeki kalmadan içinden geldiği gibi konuşma
Tabiilik: Yapmacıksız, mütevazi
Dramatik: Acıklı
Edimsel: Hareketli, fiili
Ego: Ben
Eğreti: Geçici, sınırlı
Empoze: Cebren kabul ettirme
Erek: Gaye, hedef
Ahlak: Ahlaki, ahlakla ilgili
Fantezi: Ebedi hayal
Fenomen: Olay, vaka
Fonetik: Ses bilgisi
Görece: Kişiden kişiye değişebilme durumu
Güdüm: İrade,
İçerik: Bir şeyin içerisinde bulunanların tümü, muhteva
İkilem: Çatışma, iki durumdan birini seçme
İlinti: Alaka, ilişki zorunluluğu
Ima: Dolambaçlı, üstü kapalı anlatma
İmge: Hayal, hülya
İnan: İnanma işi
İndirgeme: Bir işi daha kolay kısa ve yalın ışık halkası getirme
İşlev: Tahsis, fonksiyon
İrdelemek: Detaylı olarak tahlil etmek
İroni: Alaylı söyleyiş, dokunaklı ve komik
Tez: Acele
Jest: El, kol veya baş ile yapılan ahenkli hareket
Ayırıcı Özellik: Ayırıcı Özellik, ölçüt
Kitle: İnsan topluluğu
Varsayım: Kanıtlanmamış, teori, soyut bilgi
Mistik: Aklın erişemediği şey
Nicelik: Sayılabilen ölçülebilen, azlık, çokluk…
Nükte: İnce anlamlı, düşündürücü ve şakalı söz, mizah
Taviz: Taviz
Özlülük: Az sözle çok amaç açıklama etme
Benzersiz: Yalnız kendine has bir özellik taşıyan, bambaşka, orijinal
Özveri: Fedakarlık
Payanda: Dayanak
Polemik: Ağız Kavgası, sert ağız dalaşı
Hakikat: Gerçeklik
Salt: Yalnız, tek
Iddia: Bahis, çabuk
Amblem: Sembol
Süreğen: Sürüp giden
Dizayn: Proje, plan
Tem: Tema
Tinsel: Ruhi, manevi
Tutarlılık: Çelişen fikirlerin olmaması
Yadsımak: Yalanlamak, tanıdık olmayan kalmak
Yaratı: Eser, yapıt
Yazın:Edebiyat
Edebi: Edebi
Yetke: Otorite
Yetkin: Olgun, çok iyi
Yoğunluk: Yazıda çoğu anlamın bir arada olması
Edebi yaratı: Yazınsal eser
Salık saptamak: Tavsiye atamak, öğüt etmek
Kanıksamak: Alışmak

PARAGRAF SORULARINDA FAZLA MANÂLI HUSUSLAR

1 Paragraf sorularının çözümüne mutlaka soruyu okuyarak başlayın İşe ilk elden paragraf okunarak başlanırsa paragrafta ne arandığı, paragrafın niçin okunduğu bilinmediğinden, paragraf, boşuna okunmuş olur Bu durumda paragrafı iki kez okumak zorunda kalırız ki bu da bizim için büyük süre kaybı olur

2Paragraf sorularında“soru kökü fazla özenli okunmalıdır Değinilmemiştir, vurgulanmamaktadır, çıkarılamaz tarzındaki soruları değinilmiştir, vurgulanmaktadır, çıkarılır diye okursak soruları yanlış cevaplarız

3 Paragraf soruları diğer sorulardan daha kolaydır Çünkü paragraf sorularının hem cevabı paragrafın bütünlüğü içindedir, ayrıca de bu sorularda gramer veya edebiyat bilgisine gerek yoktur Okuma alışkanlığı olan, aşağı yukarı kitap okuyan öğrenciler bu soruları fazla sıcacık çözer

4Paragrafta anlatılan şeyler mutlaka paragrafın bütünlüğü içinde değerlendirilmelidir Paragrafta inanmadığımız ve bize kadar içten olmayan şeyler anlatılsa bile bunlar doğrudur Çünkü sorular mutlaka “parçaya kadar cevaplandırılmak zorundadır Bu yüzden paragraf sorularında kuşkusuz paragrafın dışına çıkılmamalı

5Paragraf soruları uzun göründüğü için çoğu öğrenci süre kaybetmemek için paragraf sorularını çözmeden geçer Fakat bizim ÖSS ’de her bir soruya fazla pozitif ihtiyacımız vardır Paragraf dışındaki kısa sorulardan zaman tasarrufu yaparak, paragraf sorularında ise sorudan başlayarak paragraf sorularını yeterli zamanda rahatlıkla çözebiliriz Zaten paragraf sorularının büyük çoğunluğunun uzun metinler olmasına karşın fazla basit sorular olduğunu göreceksiniz

6Paragraf sorularındaki metinlerde anlamını bilmediğimiz, daha önce duymadığımız ya da duyup, okuyup sık kullanmadığımız bazı özel sözcük ve kavramlar karşımıza çıkabilir Bu kelime ve kavramların bilinmesi metni daha iyi anlamamızı sağlar

7Paragraf sorularında genel bir insan tipinden laf edilir Bu insan tipi ÖSS sorularını hazırlayan şahısların geliştirmek istedikleri (ya da üniversitede okumasını istedikleri)insan tipidir Bu insan tipinin özelliklerinin bilinmesi bence paragrafların çözümünü fazla kolaylaştıracaktır Bu genel insan tipinin özelli şunlardır:

a) Savaşlara, teröre, sömürüye karşıdır

b)Seri sanayileşme sonucu doğanın imha edilmesini onaylamaz

c)Doğayı fazlasıyla sever Yeşile ve yeşilliğe tutkundur Beton yığınları aralarında yaşamaktan sıkılır Doğaya yönelmek, doğayla iç içe almak onu rahatlatır İnsanlardaki doğa sevgisi azaldıkça birbirlerine olan sevgilerinin de azaldığına inanır

d) Saygılı, ve sevecendir İnsanları düşüncelerinden dolayı kınamaz

e) Zihin özgürlüğünden yanadır Herkesin düşüncelerini açıkça ve rahatça söyleyebilmesi tarafındadır

f)Akla ve bilime fazla yük verir Bâtıl düşüncelere, hurafelere ve geçerliliği kanıtlanmamış (ispatlanmamış) düşüncelere karşıdır

g)Yenilikçidir Yeniliklere açıktır Aralıksız yenilenmeyi ve değişimi savunur Kendini yenilemeye, değişimlere aleyhinde duran insanları onaylamaz

h)Sanata tutkundur Sanatın her dalını sever Sanata ve sanatçıya büyük siklet verir Sanatın insanı yücelttiğine inanır

ı)Eğitimi her şeyin üstünde görür Eğitimin olmadığı yerde hiçbir gelişmenin olmayacağına inanır

i)Okuma tutkunudur Okumanın insan düşüncesini ve evrenini genişlettiğine inanır En büyük ıstırabı insanların okumamaları, okumaya gayret etmemeleridir

j)Sanat ve edebiyatta ulusallığı (millî olmayı) savunur Sanatçılar ve edebiyatçıların önce yerli olanı tamamen tanıyıp incelemeden evrensel olanı yakalayamayacaklarına inanır

k)Sanatın ve müziğin evrensel olduğuna inanır Bir insanın Yunus Emre ’yi sevdiği gibi Hugo ’yu da sevebileceğini savunur

I)Geçmişini iyi bilmeyen toplumların geleceklerinin karanlık olacağına inanır

m) Doğru, yardımcı ye kibar bir insandır

n)İnsana fazla fazla tartma verir Evrendeki her şeyin temelinde insan vardır İnsanın olmadığı yerde hiçbir şeyden laf edilemez

o)Çocukluğuna ve çocukluk günlerine büyük bir istek duyar sıkça çocukluğuna, anılarına döner

ö)Aydınların ve sanatçıların görevlerinin toplumun sorunlarına sahip çıkmak ve toplumu yüceltmek olduğunu düşünür

p)İyimser ve mutludur En minik olaylardan ve durumlardan bile kendisine mutluluk namına bir pay çıkarır

r)Mücadeleci, kararlı ve iradeli bir insandır Umutsuzluğa kapılmaz Her şeyin üstesinden gelinebileceğine inanır

s)Dilini ve edebiyatını çok sever O dili konuşan herkesin(dilci olsun olmasın)konuştuğu dili çok iyi bilmesini ve konuşmasını ister

ş)Kabalığa, her türlü yalan dolana ve haksızlığa karşıdır


PARAGRAF TÜRLERİ


a)Olay Paragrafı: Bu cins paragraflarda bir durum anlatılır Bu durum, yazarın savunduğu düşünceyi açıklama yapmak ve onu inandırmak için bir araçtır Eğer olayda bir tamlık varsa yani olayın başı, sonu belliyse, ana düşünceyi buldurmaya yönelik sorular için kullanılır

b)Koşul Paragrafı: Bu nesil paragraflarda bir doğanın, şehrin veya bir insanın betimlemesi yapılır Bu nesil paragraflar genelde anlatım biçimleri ve gözlemle ilgili sorularda kullanılır

c)Duygu (Çözümleme) Paragrafı: Bu paragraflarda roman veya öykü kahramanlarının iç dünyaları anlatılır Yazan, kahramanların psikolojik yapılarını, hayallerini ara sıra açıklama katarak anlatır Bu paragraflar insan karakterini bulmaya ve yoruma dayalı sorularda kullanılır

d)Akıl Paragrafı: Belirli bir düşüncenin anlatıldığı, savunulduğu paragraflardır Makale, deneme, fıkra, tenkit gibi türlerden seçilir Konuyu, muavin düşünceleri ya da başlıca düşünceyi buldurmaya karşın sorularda genel olarak bu nesil paragraflar kullanılır


PARAGRAFIN ÖĞELERİ

Konu: Paragrafta işlenen hafıza, durum veya durumdur Her şey paragrafın konusu olabilir “Yazar, bu paragrafta ne anlatıyor?sorusunun cevabı bize konuyu verir Konu azami bir iki cümleyle verilir

Tezgâhtar Fikirler: İkiden artı cümleden meydana gelir Muavin görüşler, paragrafta başlıca düşünceyi destekleyici niteliktedir Yazan burada konuyla ilgili açıklamalar yapar ve düşüncelerinin haklı gerekçelerini sıralar

Esas Us: Paragrafta üzerinde durulan konuya bağlı olarak yazarın asıl anlatmak istediği düşüncedir Belli bir yargı niteliği taşır, genelde bir cümleden oluşur

*Bütün tezgâhtar görüşler, başlıca düşünceyi haklı çıkarmaya hizmet eder

Başlık: Paragrafta üzerinde durulan düşünceyi bir veya iki sözcükle özetleyebileceğimiz ifade paragrafın başlığı olur Başlık, konu ve esas düşünceyle benzer olmalıdır


PARAGRAFIN YAPISI

Antre:

*Genel bir adalet niteliğindedir Bu birim bir ya da iki cümleden oluşur
*Paragrafın konusu genel olarak bu cümlelerdir
*Antre bölümü paragrafın bir çeşitlilik özet olduğundan belli başlı akıl hakkında ipuçları verir
*Katiyen bağlaçla başlamaz
*Antre cümlesinde kendisinden önce bir cümle daha olduğunu düşündürecek bir takım zamir, sıfat veya edatlar bulunmaz

Gelişme:

*İkiden pozitif cümleden meydana kazanç
*Girişte belirtilen konu, bu bölümde örnekleme, tanık manzara, açıklama, karşılaştırma gibi düşünceyi geliştirme yollarına başvurularak açıklanır
*Bu bölümde bulunan görüşler paragrafın konusuyla ilgili olmalıdır, yahut anlatımın akışı bozulur
Sonuç:
*Çoğunlukla bir cümleden ibarettir
*Anlatılmak istenen düşünceyle ilgili son sözün söylendiği bölümdür
*Yazar paragrafta esas izah etmek, vurgulamak istediği düşüncesini (ana hafıza) çoğunlukla bu bölümde verir
*Sözlerin toparlanması niteliğinde olduğundan ayrıntılı bir yargıdır Bu yönüyle de giriş cümlesine aynı
*Toparlayıcı, özetleyici olması nedeniyle “demek ama, sonuç olarak, öyleyse, kısaca…gibi sözlerle başlayabilir

Dikkat: Esas us, genelde paragrafın sonuç bölümünde olmakla birlikte, bazen metnin başında ya da tümüne yayılmış olabilir *