Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Türkçedeki ünlülerin özellikleri,Türkçedeki ünlülerin özellikleri hakkında data,Türkçedeki ünlülerin özellikleri konu anlatımı
Türkçedeki ünlülerin özellikleri
Dilimizde sekiz meşhur vardır: a, e, i, i, o, Ö, u, ü
Sesliler dilin, ses yolunun aldığı duruma veya kendi ses özelliklerine tarafından üç grupta toplanabilir
Kalınİnce Ünlü
Bazılarını çıkarırken dil kalındır bazılarında ise incedir
Dilimiz kalınken a, ı, o, useslerini çıkarırız, inceyken e, i, Ö, üseslerini çıkarırız
GenişBakımlı Unlü
Alt çenea, e, o, öseslerini çıkarırken altında açılmıştır yani iki çene arası geniştir
ı, i, u, üseslerini çıkarırken de daha alçak çene fazla açılmamıştır, iki çene arası dardır
DüzDairesel Ünlü
a, e, ı, iseslerini çıkarırken dudaklar hafif aralıdır, yuvarlaklaşmamıştır, düzdür
Dudaklar o, ö, u, üseslerini çıkarırken ise yuvarlak şekil alır
Dilimizin ünlüleriyle ilgili kurallar şunlardır:
Büyük Ünlü Uyumu
Türkçe kelimelerde büyük oranda görüldüğü için bu adı almıştır Bu kuralı şöyle özetleyebiliriz:
Kelimedeki birincil hecede kalın ünlü varsa öteki hecelerde de kalın ünlü bulunur; ince meşhur varsa öteki hecelerde de ince meşhur bulunur
Gelecek günler bize başarı getirsincümlesinde tüm kelimeler bu uyuma uyar
Büyük ünlü uyumu yalnızca Türkçe kelimelerde görüldüğü için tanıdık olmayan kelimeler bu uyuma alıntı yapmak zorunda değildir
Türkçe olup da bu uyuma uymayan kelimeler de olabilir
Bunların çoğunun aslı büyük ünlü uyumuna uyar
Şartların Değişmesi dilin sonraki dönemlerinde olmuştur: hangi (kangı), anne (esas), elma (alma), kardeş (kardaş, karındaş)
Minik Meşhur Uyumu
Türkçe kelimelerde diğerinden daha az oranda görüldüğü için bu adı almıştır
İki alt kuraldan oluşur:
a) Kelimenin ilk hecesinde düz sesli varsa diğer hecelere de düz sesli kazanç
Özetle a, e, ı, iden sonra yine a, e, ı, iseslileri gelir
Arkadaşımın yaman bir kardeşi var
b) Kelimenin birincil hecesinde yuvarlak sesli varsa öteki hecelere ya sıcacık yuvarlak veya düz geniş sesliler gelir
Özetle o, ö, u, üden sonradan ya a, eveya u, üseslileri kazanç
Koşucu orada uzun zaman duracak *
Türkçedeki ünlülerin özellikleri
Dilimizde sekiz meşhur vardır: a, e, i, i, o, Ö, u, ü
Sesliler dilin, ses yolunun aldığı duruma veya kendi ses özelliklerine tarafından üç grupta toplanabilir
Kalınİnce Ünlü
Bazılarını çıkarırken dil kalındır bazılarında ise incedir
Dilimiz kalınken a, ı, o, useslerini çıkarırız, inceyken e, i, Ö, üseslerini çıkarırız
GenişBakımlı Unlü
Alt çenea, e, o, öseslerini çıkarırken altında açılmıştır yani iki çene arası geniştir
ı, i, u, üseslerini çıkarırken de daha alçak çene fazla açılmamıştır, iki çene arası dardır
DüzDairesel Ünlü
a, e, ı, iseslerini çıkarırken dudaklar hafif aralıdır, yuvarlaklaşmamıştır, düzdür
Dudaklar o, ö, u, üseslerini çıkarırken ise yuvarlak şekil alır
Dilimizin ünlüleriyle ilgili kurallar şunlardır:
Büyük Ünlü Uyumu
Türkçe kelimelerde büyük oranda görüldüğü için bu adı almıştır Bu kuralı şöyle özetleyebiliriz:
Kelimedeki birincil hecede kalın ünlü varsa öteki hecelerde de kalın ünlü bulunur; ince meşhur varsa öteki hecelerde de ince meşhur bulunur
Gelecek günler bize başarı getirsincümlesinde tüm kelimeler bu uyuma uyar
Büyük ünlü uyumu yalnızca Türkçe kelimelerde görüldüğü için tanıdık olmayan kelimeler bu uyuma alıntı yapmak zorunda değildir
Türkçe olup da bu uyuma uymayan kelimeler de olabilir
Bunların çoğunun aslı büyük ünlü uyumuna uyar
Şartların Değişmesi dilin sonraki dönemlerinde olmuştur: hangi (kangı), anne (esas), elma (alma), kardeş (kardaş, karındaş)
Minik Meşhur Uyumu
Türkçe kelimelerde diğerinden daha az oranda görüldüğü için bu adı almıştır
İki alt kuraldan oluşur:
a) Kelimenin ilk hecesinde düz sesli varsa diğer hecelere de düz sesli kazanç
Özetle a, e, ı, iden sonra yine a, e, ı, iseslileri gelir
Arkadaşımın yaman bir kardeşi var
b) Kelimenin birincil hecesinde yuvarlak sesli varsa öteki hecelere ya sıcacık yuvarlak veya düz geniş sesliler gelir
Özetle o, ö, u, üden sonradan ya a, eveya u, üseslileri kazanç
Koşucu orada uzun zaman duracak *
