Türkçedeki yazı türleri

Yazı türleri, Roman, Hikaye, Test, Tiyatro, Fıkra, Jurnal (Günce), Tenkit, Biyografi

ROMAN

İnsanlarn yaşadıkları veya yaşayabilecekleri olayları, yere, zamana ve şahsa bağlayarak anlatan eserlere roman denir

*Romanda olaylar geniş ve ayrıntılı olarak anlatılır

*Başlıca durum civarda olaycıklar vardır

*Kişi kadrosu geniştirKarakter çözümlemeleri yapılır

*Vakit olarak geri dönüşler olur

Romanlar değişik türlere ayrılır;

Tarihi Roman: Konusunu tarihten alır

Töre Romanı: Toplumun yaşayış tarzını, geleneklerini, adetlerini işleyen romandır

Psikolojik Roman: Ruh çözümlemelerinin yapıldığı romanlardır

Egzotik Roman: Uzakta ve tanıdık olmayan ülkelerin doğa ve insanlarını anlatan romandır

Tezli Roman: Bir gösterme ya da düşünceyi savunan romandır

Polisiye Roman: Dedektif hikayelerini anlatan romandır

HİKAYE

Olmuş ya da olması muhtemel olan olayları anlatan kısa sanat eserleridir

*Tek bir olay vardırOlaycıklar yoktur

*Şahıs kadrosu romana göre dardır

*Kişiler çoğu zaman hayatlarının muhakkak bir anı içinde anlatılır

*İki cins öykü görülür;

a)Olay Hikayesi: Maupassant tarzı da denir Olay esastırBizdeki temsilcisi, Ömer Seyfettindir

b)Durum Hikayesi: Çehov tarzı da denir Olaydan çok insanın kesin bir zaman dilimindeki durumu anlatılırBizdeki temsilcisi, Sait Faik Abasıyanıktır

MASAL

Olağanüstü olayların anlatıldığı sözlü bir edebiyat ürünüdür

*Olaylar düş ürünüdür

*Yer ve süre muhakkak değildir

*Kahramanlar insanüstü nitelikler gösterir

*İyiler hep iyi, kötüler her zaman kötüdür

*iyiler ödüllendirilir, kötüler cezalandırılır

*Eğiticilik esastır Evrensel konular işlenir

*Olaylar miş'li geçmiş süre kullanılarak anlatılır

MAKALE

Bir gerçeği anlatmak, bir konuda görüş ve fikirler öne sürmek veya bir tezi savunmak, teşvik etmek için yazılan yazılara makale denir

*Anlatım yalın ve yoğundur, tarafsız bir nitelik taşır

*Öne sürülen zihin ve tez kanıtlanır

*Söz oyunlarına baş vurulmaz, süslü anlatımdan uzak durulur

*Her konuda makale yazılabilir

*Gazete ve dergilerde yayımlanır

DENEME

Yazarın herhangi bir konudaki görüşlerini, belirlenmiş kurallara varmadan, kanıtlamaya kalkmadan, okuyucuyu inanmaya zorlamadan anlattığı yazı türüdür

*Yazan, kendisiyle konuşuyormuş gibi bir hava sezdirir

*Arkadaşça bir dil kullanılır

*Yazar, öne sürdüğü görüşleri kanıtlamak zorunda değildir

*Yazarın muhakkak bir sonuca varma zorunluluğu yoktur

*Nurullah Ataç Test, ben ülkesidirder

*Yazan anlatımda ve konu seçiminde özgürdür

*Türün ünlüleri, Ahmet Haşim, N Ataç, Suut Kemal Yetkin, A Hamdi Tanpınar, Selahattin Eyyüboğlu

FIKRA

Yazarın, gündelik olayları, özel bir görüşle, güzel bir üslupla, ispatlama gereği duymadan yazdığı kısa, günübirlik yazılardır

*Gazete yazısıdır

*Yazar düşüncelerini ispatlama yoluna gitmez

*Dil tabiidirGünlük deyimlere, yer yer nükteli sözlere yer verilir

*Okuyucuyla sohbet ediyormuş gibi bir hava sezdirilir

*Türün ünlüleri, Ahmet Rasim, Falih Rıfkı,

A Haşim, H Cahit Yalçın, Peyami Safa

SOHBET

Yazarın, gündelik olaylarla ilgili düşüncelerini, okuyucu ile aleyhinde karşıya oturup konuşuyormuş gibi doğru bir hava içinde yazdığı yazılardır

*Herkesi ilgilendiren konular seçilir

*Cümleler birçok zaman konuşmadaki gibi devriktir

*Yazar, sorulucevaplı cümlelerle konuşuyormuş şehvetli verir

*Samimiyet, samimilik,doğallık sohbetin özelliklerindendir

*Türün ünlüleri, Ahmet Rasim, Şevket Rado, Atilla İlhan

ELEŞTİRİ

Sanat, edebiyat, zihin eserlerini ayrıca öz hem inşa yönünden açıklayan, başarılı ve başarısız veya kıymetli ve önemsiz yönlerini gösteren, bunları örneklerle somutlayıp bildiren yazı türüdür

*Tenkit objektif olmalıdır

*Eleştiride niyet okura ve yazara yol göstermektir

*Eleştirmenin kişisel duygularını kattığı eleştirilere öznel eleştiri, bireysel duygularını katmadığı,tarafsız olduğu eleştirilere de tarafsız tenkit denir

GÜNLÜK (GÜNCE)

Yaşanan olayların, izlenimlerin, tarih atılarak, günü gününe yazılması ile oluşan türe günlük denir Msn Öğretmen öss kpss Gazeteler Sohbet hazırlanmış mesajlar ders izle Belirli Gün ve Haftalar Çanakkale savaşı şiir

*Kısa yazılardır

*Olayı yaşayan kişi tarafından yazılır

*Yazarın hayatından izler taşır

*Doğru ve sevecendir

*Ruzname de denir

*Türün ünlüleri, Oktay Akbal, Suut Kemal Yetkin,

Seyit Kemal Karaalioğlu

HATIRA (ANI)

Bir yazarın kendisini yaşadığı veya şahit olduğu olayları, sanat değeri içeren bir üslupla anlattığı yazılardır

*Geçmişteki durum üstüne yazılır

*Yazan, olayları kendi manzara açısından anlatır

*Anılar, yaşandığı dönem hakkında veri verir

*Anılarda, yazarın bireysel bakışı laf konusudur

*Türün ünlüleri, Namık Kemal, Ziya Paşa, Ahmet Rasim, Halit Ziya, Hüseyin Cahit, Falih Rıfkı

BİYOGRAFİ

Meşhur şahısların hayatını anlatan yazı türüdür

*Kişiyi tüm yönleriyle tanıtır

*Açık, sade bir dil kullanılır

*Divan edebiyatında şairleri anlatan bu eserlere, Tezkiredenirdi

*Türün ünlüleri; Mithat Cemal Kuntay, Şevket Süreyya Aydemir

OTOBİYOGRAFİ

Bir kimsenin kendi yaşam olaylarını anlattığı eserlerdir

*Çoğu zaman bunlarda, usta kendisiyle beraber aile büyüklerinden, çevreden, aile içi durumlardan da laf eder

MEKTUP

Bir us veya duygunun birilerine iletilmesi nedeniyle yazılan özel yazılardır

*Türün ünlüleri; Fuzuli, Namık Kemal, Ziya Gökalp, A Hamdi Tanpınar, Cahit Sıtkı Tarancı

GEZİ YAZISI

Gezilip görülen yerler hakkında yazılan yazılardır

*Seyahat yazısında yazan daima, gezdiği yerleri anlatmalı, uydurma, hatalı bilgiler vermemelidir

*Yazar gördüklerini, okuyucusunun daha iyi algılaması için, karşılaştırma yaparOkur sanki o yerleri sanatçıyla gezer gibi olur

TİYATRO

Hayattaki olayları konu edinen, sahnede oynanmak nedeniyle yazılan yazınsal eserdir

*Roman ve hikaye görünmeyen olduğu halde, tiyatro somuttur

*Tiyatro eserleri, konularına göre dram, facia ve komedi gibi türlere ayrılır

ATRAJEDI:

Seyirciye, hayatın dokunaklı yönlerini uygulamak, etik, erdemi anlatmak için yazılı manzum eserlerdir

*Konusunu seçkin kimselerin hayatından veya mitolojiden alır

*Kahramanları tanrılar, tanrıçalar ve soylu kimselerdir

*Hatasız bir üslubu vardır Kaba sözlere yer verilmez

*Eser tamamen kadar ağırbaşlı, önemli bir hava içinde geçer

*Çirkin olaylar, seyircinin gözü önünde gerçekleştirilmez, sahne ardındaki gerçekleştirilir Bu olaylar haberciler tarafından sahnede aktarılır

*Üç birlik kuralına uyulur( Yer, zaman, durum )

*Oyunda korolara yer verilir

*Ünlü facia yazarları;

Eski Yunan; Aiskhylos, Eurupides, Sophokles

Fransız; Corneille, Racine

BKOMEDİ:

İnsanların ve olayların gülünç yönlerini ortaya koymak, izleyenleri güldürmek ve düşündürmek amacıyla yazılı tiyatro eseridir

*Konusunu, yaşanılan hayattan ve jurnal olaylardan alır

*Kişiler halktan ve yüksek zümreden her değişiklik insan olabilir

*Her türlü söze şakaya yer verilir

*Şahısların her türlü davranışları sahnede gösterilir

*ardarda diyalog ve koro bölümlerinden oluşur

*Manzum olarak yazılır

*Üç birlik kuralına uyulur

Türün yazarları, YunanAristophanes, Fransız Moliere

CDRAM:

Hayatı olduğu gibi yürek parçalayıcı ve komik yönleriyle sahnede göstermek için yazılan tiyatro eseridir

*Hayatı olduğu gibi yansıtır Felaket ve Komedi kaynaşmıştır

*Konusunu günlük yaşamdan ve tarihten alır

*Üçbirlik kuralına uyarlama zorunluluğu yoktur

*Olaylar, çirkin zeka olsa sahnede gösterildiği gibi kişiler hangi derslik ve halktan olursa olsun dramda yer alır *