Türkiye, Buğday Üretiminde Kendine Yeten Bir Ülke mi?

Hafta sonu savaş nedeniyle marketlerde ayçiçek yağı krizi yaşanması gözleri buğdaya çevirdi. Türkiye buğday ithalatının yüzde 78’sini Rusya ve Ukrayna’dan karşılarken iki ülke ortasındaki savaş buğdayda kriz tartışmalarına yol açtı.

Türkiye buğdayda kendi kendine yetiyor mu, ne kadar ithalata bağımlı? 

Türkiye’nin buğday ithalatında Rusya ve Ukrayna’nın hissesi kaç? Türkiye’nin ithalat ve ihracatı buğdayda son 20 yılda nasıl değişti? 

Buğday ekim alanları ne kadar azaldı? 


Türkiye'nin buğdayda yeterlilik durumu ne?



TÜİK bilgileri Türkiye’nin her yıl buğday yeterlilik derecesini gösteriyor. Bu oranının yüzde 100’den fazla olması durumunda üretimin tüketimden fazla olduğu; yüzde 100’den az olması durumunda ise üretimin tüketimi karşılamadığı manasına geliyor. TÜİK’in son açıkladığı datalara nazaran 2019/2020 devrinde buğdayda yeterlilik derecesi yüzde 89,5 oldu.

20 yılda gereksinimini karşılama oranı yarı yarıya


tr.euronews.com
Bu tüketimden yüzde 10,5 daha az üretim yapıldığını gösteriyor. Son 20 yılın 11 yılında üretim fazla verirken 9 yılında ise üretim tüketimi karşılamadı.

2020/2021 devrine dair Bitkisel Eser İstikrar Tabloları ise 31 Mart 2022 tarihinde TÜİK tarafından açıklanacak.

Verilere nazaran Türkiye kendine yetiyor!



2000-2020 ortasını kapsayan son 20 yılda toplam kullanılabilir üretim 384,49 milyon ton olurken, yurtiçi toplam kullanım ise 377,15 milyon ton oldu. Bu da son 20 yılda kullanılabilir üretimin yurtiçi kullanıma yettiğini gösteriyor.

Üretim kayıpları değerli bir yer tuttuğundan grafikte TÜİK’in 'Kullanılabilir Üretim' verisinde yurtiçi kullanım üç alt başlıktan oluşuyor: insani kullanım, tohumluk kullanım ve yemlik kullanım. Buna nazaran 2019/2020 periyodunda kullanılabilir üretim 18 milyon ton olurken yurtiçi kullanım 20,1 milyon olarak gerçekleşti.

2020/2021 periyodu dataları açıklandığında Türkiye’nin buğdaydaki karnesi daha düzgün ortaya çıkacak.

İthalat artıyor!



Son yıllarda Türkiye’nin buğday ithalatında bariz bir artış kelam konusu. 2019/2020 periyodunda buğday ithalatı 10,79 milyon ton olurken ihracat 7,53 milyon tonda kaldı. Son 20 yıldaki toplam ithalat 68,9 milyon ton olurken ihracat ise 76,8 milyon ton oldu.

İhracat ithalat istikrarı bozuluyor



Her ne kadar ihracat ithalattan fazla gerçekleşse de son yıllarda ticaret istikrarındaki fark azalıyor.

Son 20 yılda buğday ihracatı ithalattan 10,6 milyon ton fazla gerçekleşirken son 10 yılda bu oran 2,8 milyon tona kadar düştü.

En çok buğdayı aldığımız birinci ülke savaşıyor!



Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 2020 yılı datalarına nazaran, Türkiye buğday ithalatının yüzde 64,6’sını Rusya’dan gerçekleştirdi. İkinci sırada ise yüzde 13,4 ile Ukrayna var. Rusya ile Ukrayna’nın buğday ithalatındaki toplam hissesi 2020’de yüzde 78 oldu.

Üçüncü sırada ise yüzde 4,8 olan Kanada’yı yüzde 3,7 ile Meksika izliyor. Türkiye buğday ithalatının yüzde 1,9’unu ise Bulgaristan’dan yaptı.

Irak ve Venezuela'ya da satıyoruz!



Türkiye’nin buğday ihracatında 2020 yılında birinci sırada yüzde 37,6 ile Irak yer alırken bu ülkeyi Venezuela yüzde 31 ile izliyor. İki ülkenin toplam hissesi yüzde 68,6.

Buğday ihracatında öteki ülkeler ise Yemen, Somali, Angola ve Suriye.

Buğday ekim alanları ise alarm veriyor!



Buğdayda Türkiye için en çarpıcı bilgi ise ekim alanlarının giderek azalması. 2001-2021 ortasını kapsayan son 20 senede Türkiye’de buğday ekim alanları yüzde 39 azaldı.

TÜİK datalarına nazaran 2001 yılında 93,5 milyon dekar olan buğday ekim alanı 2021’de 67,4 milyon dekara kadar geriledi.