Türkiye ’de Ulaşım

İnsanların ya da üretilen mal ve hizmetlerin bir yerden diğer bir yere taşınmasına ulaşım veya ulaştırma denir Bir ülkede ulaşım yollarının sıklığı, uzunluğu, niteliği, taşıtların çokluğu o ülkenin hesaplı gelişmişliğini ortaya koyar Ülkemizde 1950 ’den sonradan ulaşım yollarının sıklaşması ve ulaşım araçlarının yaygınlaşmasıyla sanayi ve ticarette büyük gelişmeler meydana gelmiştir
Ulaşımı Etkileyen Faktörler
1*** Yerşekilleri
Dağların geniş yer kaplaması, sıradağların doğubatı yönünde uzanması, sıradan yükselti ve engebenin fazla olması ulaşımı zorlaştıran başlıca etkenlerdir Keza yerşekillerinin karmaşık olması köprü ve tünel yapımını zorunlu kılmaktadır
2*** İklim
Don olayı, kar, sis ve seller ulaşımı negatif etkiler Çığ ve heyelan olayları da ulaşımı zorlaştırmaktadır
3*** Beşeri ve Ekonomik Faktörler
Yol, köprü, tünel yapımı ve bakımı, gerekli anapara, teknik iş gücü ve inşaat makinaları ulaşımı etkileyen beşeri ve idareli faktörlerdir
Başlıca Ulaşım Yolları
A) Karayolları
En yaygın ulaşım türüdür Siklet taşımacılığının % 70 ’i, yolcu taşımacılığının % 90 ’ı karayolu ile yapılmaktadır 1950 ’den sonra karayolu yapımı artmış, ulaşım araçları çoğalmıştır şimdi karayolları Türkiye ’nin anında her yerine ulaşabilmektedir Ülkemizde karayolu uzunluğu toplam 65 bin km ’yi aşmıştır Fakat, petrol ihtiyacının büyük çoğunluğunun ithalatla sağlanması, yol üretim ve bakım masraflarının fazla olması karayollarının fiyatı yüksek ulaşım yolu olmasına niçin olmuştur Akdeniz, Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerimiz haricen diğer bölgelerimiz karayolu yapımına daha elverişlidir Akdeniz, Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinde yerşekillerinin zorlu olması, yol yapımını zorlaştırmış bu bölgelerde ulaşımda geçitlerin kullanımını gerekli kılmıştır Akdeniz, Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerimizde ulaşımı kolaylaştıran geçitler şunlardır:
Akdeniz Bölgesinde;
Çukurova ’yı Hatay ’a bağlayan Belen Geçidi Çukurova ’yı İç Anadolu ’ya bağlayan Gülek Boğazı Taşeli platosunu İç Anadolu ’ya bağlayan Sertavul Geçidi Antalya ’yı Göller yöresine bağlayan Çubuk Geçidi
Doğu Karadeniz Bölümünde;
Kop ve Zigana geçitleriyle Çoruh Vadisi kıyı ile iç kesimleri birbirine bağlamaktadır (Özellikle Trabzon ’u Erzurum ’a bağlar)
Doğu Anadolu ’da;
Pülümür, Karlıova, Sakaltutan geçitleri bu bölgede kuzeygüney yönünde ulaşımı kolaylaştırmaktadır
Türkiye ’de karayollarının dağılışı
Ülkemizde en işlek karayolları;
Edirne, istanbul, Ankara ve Adana arası ile İstanbul, İzmit, Bursa ve İzmir, Kültürlü, Denizli arasındadır
Otoyollar ise; Edirne, İstanbul, Bolu ve Ankara arasında, Mersin, Adana, Gaziantep, Hatay çevresinde ve İzmir, Kültürlü, Denizli aralarında bulunur
B) Demiryolları
Türkiye ’de birincil demiryolu hattı 1866 yılında İzmir – Kültürlü aralarında yapılmıştır Demiryolu taşımacılığı karayolu taşımacılığına tarafından daha ekonomiktir Cumhuriyet ’in ilk yıllarında demir yollarına ağırlık verilmiştir 1950 ’den daha sonra demiryolu yapımı azalmıştır hemen ülkemizde demiryollarının uzunluğu 7 km ’si anahat almak üzere 10300 km ’yi geçmiştir Ülkemizde yerşekillerinin zorlu ve ortalama yükseltinin pozitif olması demiryolu yapımını zorlaştırmıştır
Doğu Karadeniz Bölümü, Antalya Bölümü, Hakkari Bölümü ve Menteşe yöresi demiryolu ulaşımının olmadığı alanlardır Yolcu ve yük taşımacılığında demiryolunun payı yaklaşık % 10 ile % 15 arasındadır Demiryolları kara içinde en ucuz taşıma sistemidir
C) Denizyolları
En hesaplı ulaşım türüdür Çünkü deniz taşıtlarının tartı ve yolcu kapasitesi fazladır Yol yapımı ve yenileme giderleri yoktur Liman yapımı giderleri fazladır, fakat bir kere yapılır, uzun yıllar kullanılır Kıtalar aralarında ithalat ve İhracat deniz yolu ile daha kolay ve ucuzdur
Ülkemizde coğrafi konum bakımından deniz ulaşımına elverişlidir Çünkü;
1*** Üç tarafı denizlerle çevrilidir
2*** Karadeniz; İstanbul ve Çanakkale Boğazı ile diğer denizlere açılır
3*** Akdeniz, Süveyş Kanalı ve Cebelitarık Boğazı ’yla öteki deniz ve okyanuslara bağlanır
4*** Kıyılarımızda doğal limanlar çoktur
Oysa Dünya deniz ulaşımı ticaretinde ülkemizin önemli yeri yoktur
Önemli Limanlarımız
İstanbul Limanı: Yük ve gezgin trafiği bakımından en büyük limanımızdır İhraç ürünlerinin birçok bu limana boşaltılmakta sonra yurdun diğer kesimlerine gönderilmektedir Keza gezgin gemileri için transit limanıdır
İzmir Limanı: İstanbul limanından sonradan en işlek limandır Güney Marmara ve Ege Bölgesi ’nin ürünleri bu limandan ihraç edilir
Mersin Limanı: Yükleme ve boşaltma yönünde İstanbul ’dan daha sonra en kapasiteli limandır İhracat limanı ve Ortadoğu ’ya yönelik transit liman özelliğindedir

Antalya Limanı: Özellikle yaş meyve ve sebze ihracatında ve turizm amaçlı kullanılmaktadır Demiryolu bağlantısı olmadığından hinterlandı geniş değildir
Samsun Limanı: Orta Karadeniz ’in en önemli limanıdır
Trabzon Limanı: Doğu Karadeniz ’in en manâlı limanıdır Zigana Geçidi, limanın gelişmesine katkıda bulunmuştur İran transit limanı özelliğindedir Buraya gelen mallar karayolu ile İran ’a taşınır Demiryolu bağlantısı yoktur Ayrıca Bandırma, İzmit, Zonguldak gelişme belirten limanlarımızdır Kuşadası, ÇeşmeBodrum, Marmaris, Antalya turizm amaçlı yat limanlarımızdır
Bir limanın iç bölgelerle olan ulaşım bağlantısı özelliğine Hinterland (artülkeartbölge) denir Hinterlandın büyüklüğü ve genişliği; ulaşım kolaylığı ve çokluğu, liman çevresindeki idareli etkinliklerin kapasitesi ve niteliğine bağlıdır Hinterlandı geniş limanlar gelişmeye kullanışlı limanlardır
Deniz Ticaret Filomuz
Günümüzde milletlerarası ticaretin kayda değer bir kısmı denizyolu ile gerçekleştirilir Bu yüzden ülkelerin kalkınmasında kuvvetli bir deniz ticareti filosuna sahip olması etkili olmaktadır
Deniz ticaret filosu;
–*** Yeni meslek alanları oluşması
–*** Döviz kazandırması
–*** iç ve dış ticareti canlandırması
–*** Yerli üretime yeni pazarlar sağlaması açısından büyük önem taşır
Deniz ticaretinde en çok taşınan yükler, petrol, istikrarsız gaz, kuru tartma ve konteynerdir
Ülkemizin ticari mallarının %80 ’i deniz yolu ile taşınır Fakat gemilerimizin tartı nakliye kapasiteleri yeterli olmadığı için malların manâlı bir kısmı yabancı bayraklı gemilerle taşınmaktadır
D) Havayolları
En hızlı ulaşım şeklidir Ülkemiz ulaşımında payı en düşük olan ulaşım sektörüdür Çünkü hava ulaşımı yüksek teknoloji ve büyük sermaye istemektedir Son yıllarda hava ulaşımında kayda değer artışlar meydana gelmektedir Ülkemizde havayolu, yolcu nakliye, ithalat ve haberleşme alanlarında kullanılmaktadır
Önemli hava alanlarımız şu illerdedir:
İstanbul (Atatürk ve Sabiha Gökçen havaalanı), Ankara (Esenboğa havaalanı), İzmir (Adnan Menderes havalimanı), Antalya, Adana, Erzurum, Diyarbakır, Bodrum, Malatya, Elazığ, Van, Samsun, Muğla (Dalaman), Konya, İsparta, Eskişehir, Trabzon, Samsun ve Kayseri ’dedir