Türkiye ’de Uzay Faaliyetleri

Xx yüzyılda uzayı dördüncü boyut olarak samul eden çoğu ülke uzay çalışmalarındaki gelişmeleri uzay çalışmalarındaki gelişmeleri yakından peşine düşüp takip edebilmek, milli kaynaklarını ülkenin uzay politikası doğrultusunda kullanabilmek ve dolayısıyla yeni çağa daha zinde girebilmek için yeni bir yapılanma içerisine girmişlerdir Havauzay teknolojilerinin bu seri gelişmesini görebilen dünyanın gelişmiş ülkeleri, uzayı “next frontier geleceğin cephesi olarak nitelendirilmiş ve bu alanda milli uzay politikalarını yönlendirecek birer uzay kurumu kurmuşlardır Örneğin ABD ’de Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), İngiltere ’de BNSC, Rusya ’da RSA, Fransa ’da CNES ve Japonya ’da MASDA adlarıyla ulusal uzay ajansları teşkil edilmiştir Laf konusu kuruluşlar, ülkelerini XXI Yüzyıla taşıma misyonu ile görevlendirilmiş bu kapsamda uzay ve uzay teknolojilerinin arkasından kalmamak için bu alandaki çalışmaları yönlendirerek, üniversite, araştırma kurumkuruluşları ve imal yapacak şirketler aralarında yüksek bir koordinasyon sağlamıştır Stratejik önemi her geçen gün biraz daha gelişen Türkiye ’de bugün, bir milli Türk uzay kurumunun eksikliği bariz bir şekilde hissedilmektedir
Dünya ülkeleri bu hızlı gelişim içerisindeyken Türkiye uzaydan yararlanmaya, başlangıçta haberleşme ihtiyacını karşılamak nedeniyle 1968 yılında İran ve Yugoslavya istasyonlarını kullanarak başlamış, 1979 yılında birincil uydu yer istasyonunun hizmete açılmasıyla devam etmiş, daha sona haberleşmeyi İNTELSAT uydularından transponder kiralayarak yapmış, TÜRKSAT milli haberleşme uyduları projesinin 1994 yılında hayata geçmesiyle de birincil Türk uydusu olan TÜRKSAT1B ve 1996 yılında da ikinci uydu TÜRKSAT1C yörüngeye yerleştirilmiştir Türkiye ’yi uydu terminolojisi ile tanıştıran bu uydular AvrupaTürkiyeorta Asya bölgelerini kapsamakta ve Ankara ’da oysa ana ve yerine geçen kimse yer denetleme istasyonları göre yöneticilik edilebilmektedir Modern yaşamın gereği olarak arta temin etmek üzere Ocak 2001 yılında TÜRKSAT2A uydusunu da uzaya gönderen Türkiye, bölgesinde önemli bir zor olduğunun bilincinde olarak uydu kapsama alanlarını, Avrupa, Afrika, orta Asya ve orta doğu coğrafyalarına değin genişletmiştir Yakın bir gelecekte araştırma uydularını da uzaya gönderecek olan Türkiye, sahip olduğu bu ufak uydu filosu bir uçtan bir uca manâlı bir potansiyel yakalanış ve bunu da İTÜ, ODTÜ ve TÜBİTAK gibi eğitim ve araştırma kurumlarının gayretleri ile artırma amacındadır
Sivil kurumların bu çalışmalarına ek olarak, son 30–40 yıldır orta doğu Kafkaslar, balkanlar üçgeninde aralıksız kriz içerisinde yaşayan Türkiye, milli güvenliğine manâlı bir katkı maddesi sağlayacak uzay çalışmalarına sürat atamak ve bu boyutu askeri amaçlara da hizmet edecek şekilde genişletmek zorundadır Türkiye sahip olduğu stratejik konum sebebiyle, bulunduğu coğrafyada lider olabilmesi için bir an önce uzayda söz sahibi olmalıdır Uzaydan faydalanmayı sadece işaret uydusu kabiliyeti ile sınırlı tutmayıp, daha geniş bir yaklaşımla uydu kabiliyetleri konusunda adalet ettiği yere ulaşmalı, kendi uydusunu ve ulusal savunma açısından stratejik öneme sahip malzeme ve teknolojiyi kendi üretebilir duruma gelmelidir Bu alandaki geri kalmışlığın bir lahza önce giderilebilmesi için, ülkede uzay alanında birikimi olan bütün kurumkuruluşlar, üniversiteler, araştırma birimleri ve uzay teknolojisinden yararlanan şirketlerin çalışmaları tek bir merkezden koordine edilmeli ve desteklenmelidir En önemlisi bu gayretleri koordine edecek ve milli uzay politikasını belirleyecek bir ulusal uzay ajansının “Türk uzay kurumunun en kısa zamanda kurulması gerekmektedir Bu konunun yalnızca askeri veya haberleşme amacıyla geliştirildiğini göz önünde bulundurmak veya pahalı bir teknoloji olduğu sebebiyle çalışmalarını tecil etmek, çağdaş batılı devletlerle aradaki farkın daha da büyümesi anlamına gelir Yeni bir hareket alanı olarak nitelendirilen ve XXI yüzyılın en önemli etkinlik sahasını yaratıcı uzay teknolojileri bununla birlikte; doğal kaynakların tespiti, tar4ım, ormancılık, çevre ve doğal afetlerin önlenmesi konularında da büyük hizmetler sunmaktadır Bu aslında hareketle dünyanın en yoksul ülkelerinden birisi olan Nijerya zeka, Türkiye ’nin yıllar önce yapması gereken bir süreci başlatmış, uzayda yerine alabilmek için milli uzay ajansının kuruluş çalışmalarını hızlandırmıştır
Ayrıca uzay kurumunun kurulmasıyla, üniversitelerimizin uçak ve uzay mühendisliği ile astronomi ve uzay bilimleri bölümlerinde eğitim görebilen çoğu genç beyin aktif olarak değerlendirilebilecek, milli uzay politikası doğrultusunda kaynak tasarrufu da sağlanabilecektir Uydu ürünlerine olan ihtiyacı her gün daha pozitif artan Türkiye, bugün yüksek potansiyeli ve başarma azmiyle uydu teknolojileri konusunda büyük atılımlar yapabilecek güçtedir Çünkü günümüzde Türk Telekom ’un haricinde, data teknolojileri ve elektronik araştırma enstitüsü; BİLTENSat adıyla uydu teknolojilerinin çekirdeğini oluşturacak teknoloji transferleri gerçekleştirmekte, YAY adı bir başka proje ile, yüksek çözünürlükte yeryüzü görüntüsü bölge bir alçak yükseklik uydusu geliştirilmekte, TÜBİTAKODTÜBİLTEN ise ortak çalışmayla, ülkemizin ilk mikro uydu üretimini, daha aşağı yapı oluşturma ve teknoloji transferleri projelerini başlatmaktadır Keza İTÜ, uzaya ilişkin önemli konularda çoğu uluslar arası kuruluşlarla birlikte çalışmalar yapmakta uydu yer müşteri istasyonu kurarak uzaktan sezgi ve uydu haberleşme teknolojileri konularında çalışmaktadır
Türkiye askeri alanda ise, orta doğuKafkaslar balkanlar üçgenini aralıksız teftiş edebilmeli, kendisine yöneltilerek her türlü askeri tehdidi evvelden tespit ve tanı edip ülke sınırları dışarısında verimsiz ışık halkası getirebilmelidir Günümüzde tehdidin birçok istikametten geldiğini ve üstün buluş kabiliyetinin yanına, ihbar ve ikaz zamanını azaltacak savunma uydu kabiliyetini de bünyesine bölge yeni bir zorlama yapısı oluşturulmalıdır Tabiî ancak uzaya karşın bu yeni kuvvet yapısı, dünyanın çoğu gelişmiş ülkesinde olduğu gibi kava kuvvetleri bünyesinde kurulmalı ve bir uzay konsepti ile desteklenmelidir
Bu düşünceden hareketle feza kavramının, havacılığın ötesinde uzayı da kapsadığını değerlendiren Türk hava kuvvetleri doğal bir yükümlülük anlayışı ile XXI Yüzyıla girerken havafeza savunmasını uzay boyutunu da kullanarak geliştirme amacındadır Bu kapsamda hava kuvvetleri komutanlığı konuya verdiği önemi, uzay şube müdürlüğünü teşkil ederek göstermiş, uzay teknolojileri alanında gereksinim duyulan kaliteli personel ve veri birikimi oluşturmaya başlamıştır Yakın bir gelecekte hava kuvvetleri için uzay teknolojilerini iyi anlamak ve bu konuda etkin olarak amaçlamak, hayal ötesi olmaktan çıkacak, gerçeğin kendisi olacaktır Bugüne dek kara ve deniz kuvvetlerine sadece hava desteği sağlayan Türk hava kuvvetleri, kazanacağı bu kabiliyetlerle tüm silahlı kuvvetlere uydu desteği sağlayacaktır
neticede; ülkemizdeki bu büyük potansiyeli değerlendirecek, üniversite, araştırma kuruluşları, enstitüler ve uzay tekmonojisine ihtiyaç duyan ya da üreten şirketler ile iş birliği yapacak ve bu kuruluşlar arasındaki koordinasyonu sağlayacak bir merkezin teşkil edilmesi; Türkiye ekonomisine, bilimine ve milli savunmasına çok olumlu katkılar sağlayacaktır Türkiye ’nin uzay politikasını belirleyecek “Türk uzay kurumunun çok geç olmadan kurulması; ülkemizi uluslar arası arenada uzay konularında temsilcilik edecek ve yüce ATATÜRK ’ün muhabere ettiği “çağdaş Türkiye ’nin yaratılması yolunda büyük bir atılım olacaktır
ANKARA: TSK Dergisi rakam 373