Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Raporda 137 ülke ortasında 77’nci sırada gelen Türkiye için “de facto diktatörlük” nitelendirmesi yapıldı.
Bertelsmann Vakfı’nın 2004 yılından bu yana iki yılda bir yayınladığı “Dönüşüm Endeksi” (BTI) araştırması, dünya genelinde demokrasilerin zayıfladığını ortaya koydu. Demokrasinin zayıfladığı ülkeler ortasında Türkiye de yer aldı.
Çarşamba günü yayınlanan raporun Türkiye ile ilgili kısmında, 2017’deki anayasa değişikliği referandumunun akabinde Haziran 2018’de yeni sisteme geçilmesiyle “Türk siyasetinde yeni bir periyodun başladığına” atıfta bulunularak “Parlamenter sistemin yerine çok güçlü bir cumhurbaşkanının mevcut olduğu yeni bir başkanlık sistemi geldi. Bu de facto diktatörlüğün, Türk demokrasisi ve dış siyaseti üzerinde tesirleri oldu” sözlerine yer verildi.
Endekste “yeni bir Türkiye’nin” oluştuğunun gözlemlendiği kaydedilirken, “Ülkenin iç siyaseti ve memleketler arası münasebetlerinde radikal bir dönüşüm gerçekleşti” kelamlarına yer verildi. Raporda, son devirde yaşanan gelişmeler ışığında “Türkiye’nin artık bir demokrasi olarak sınıflandırılamayacağı” belirtildi.
Üç alanda düşük not
İncelenen ülkeler ortasında Türkiye, “Demokrasi Statüsü” sıralamasında 10 üzerinden 4,9 puanla 77’nci sırada geldi. Bu puan ile Türkiye, orta kategori olan “ılımlı otokrasiler” kümesinde sınıflandırıldı. Böylelikle Türkiye, Bertelsmann tarafından birinci sefer “otokrasi” olarak sınıflandırılmış oldu. Buna basın özgürlüğünün kısıtlanması, insan haklarının ihlal edilmesi ve güçler ayrılığı prensibinin saf dışı bırakılması münasebet gösterildi.
Türkiye, kelam konusu statü derecelendirilirken göz önüne alınan faktörler olan “devletin temel fonksiyonlarını yerine getirme kabiliyetinde” 10 üzerinden 7, “siyasi katılım” alanında 5,80 ve “siyasi ve toplumsal entegrasyon” alanında 5,30 puan ile derecelendirildi. “Hukuk devleti” ve “demokratik kurumların istikrarlılığı” kalemlerinde ise Türkiye sırasıyla 3,50 ve 3 puan aldı.
Ortadoğu ve Kuzey Afrika kümesine dahil edilen Türkiye’nin “Ekonomi Statüsü” değerlendirmesindeki puanı ise 10 üzerinden 6,1 oldu. Bu listede 50’nci sırada gelen Türkiye, orta düzey olan “sınırlı” ülkeler ortasında yer aldı. Bu kategoride hesaba katılan faktörlerde Türkiye, “sosyoekonomik seviye” alanında 5, “pazar örgütlenmesi” alanında 7,8, “para ve mali istikrar” alanında 6,5 puan alırken, Türkiye’nin “özel mülk” notu 6,5, “sürdürülebilirlik” notu 4,5 ve “ekonomik performans” notu 6 oldu.
“Yönetişim (governance) Endeksi” sıralamasında ise 95’inci sırada gelen Türkiye, göz önüne alınan kategorilerden olan “uluslararası işbirliği” alanında 5,7 ve “uzlaşıya varma” alanında 3 puan aldı. Türkiye’nin bu sıralamadaki ortalama puanı da 10 üzerinden 4,1 oldu.
Koronavirüs durumu daha da kötüleştirecek
Bertelsmann araştırması, güçler ayrılığı prensibinin son 10 yılda 60 ülkede gözle görülür biçimde ziyan gördüğünü su yüzüne çıkardı. Değerlendirmeye alınan 137 ülkeden 74’ü demokrasi ve 63’ü otokrasi olarak nitelendirildi. Buna nazaran bu raporda demokrasilerin oranı yüzde 54 oldu. Bu oran, 2010 yılında yüzde 57 idi.
Araştırmayı yürüten uzmanlar, koronavirüs pandemisinin de bu trendi şiddetlendireceği görüşünde. Raporda buna örnek olarak Macaristan’da birkaç hafta evvel yürürlüğe giren ve güçler ayrılığı prensibinin süreksiz olarak ortadan kalkmasını beraberinde getiren acil durum kanunları örnek verildi. Kimi devlet önderlerinin otoriter yapıları sağlamlaştırmak için krizi kullanacağını savunan Bertelsmann uzmanları, “COVID-19 ile uğraş, yürütmenin daha da güçlü hale gelmesini teşvik ediyor” tabirini kullandı.
DW
