Türkiye Odalar Ve Borsalar Birliği İle Odalar Ve Borsalar Kanunu

Kanun Numarası: 5174

Kabul Tarihi: 18052004

Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi: 01062004

Yayımlandığı Devlete Ait Gazete Sayısı: 25479

BİRİNCİ KISIM : MAKSAT, KAPSAM VE TANIMLAR

GAYE

Madde 1 Bu Kanunun amacı; ticaret ve sanayi odaları, ticaret odaları, sanayi odaları, deniz ticaret odaları, ticaret borsaları ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin kuruluş ve işleyişine ilişkin esasları düzenlemektir

KAPSAM

Madde 2 Bu Kanun; ticaret ve sanayi odaları, ticaret odaları, sanayi odaları, deniz ticaret odaları, ticaret borsaları ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin kuruluşlarına, organlarının nitelikleri ve seçim usulleri ile organlık vasfını yitirme hâl ve usullerine, tahsis ve yetkileri ile egzersiz usullerine, üyeleri ile olan müşterek hak ve yükümlülüklerine, kazanç ve harcamaları ile bütçelerine ilişkin esasları kapsar

TANIMLAR

Madde 3 Bu Kanunun uygulanmasında;

a) Bakanlık: Sanayi ve Ticaret Bakanlığını,

b) Oda: Ticaret ve sanayi odası, ticaret odası, sanayi odası ve deniz ticaret odasını,

c) Borsa: Ticaret borsası ve mahsul uzmanlaşma borsası unvanını içeren mahsul borsalarını,

d) Birlik: Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğini,

e) Personel: Oda, borsa ve Birlikte çalışanları,

Ifade eder

İKİNCİ KISIM : ODALAR

BİRİNCİ BIRIM : ODALARA İLİŞKİN GENEL ESASLAR

ODALAR

Madde 4 Odalar; üyelerinin ortak ihtiyaçlarını yerine getirmek, meslekî faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini karşılamak, mensuplarının birbirleri ve ahali ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmak üzere meslekî disiplin, ahlâk ve dayanışmayı korumak ve bu Kanunda yazılmış hizmetler ile mevzuatla odalara bahşedilen görevleri gerçekleştirmek amacıyla kurulan, tüzel kişiliğe sahip ulus kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarıdır

ODALARIN KURULMASI

Madde 5 Odalar illerde, Birliğin olumlu görüşü üzerine Bakanlığın kararı ile kurulur

Bir ilde oda kurulabilmesi için ticaret siciline açıklanmış ve bu Kanunda kayıtlı nitelikleri haiz en düşük bin tacir veya da sanayici ya da deniz ticareti ile iştigal edenlerin Birliğe yazılmış başvuruda bulunması zorunludur

Müstakil sanayi odası kurulabilmesi için o ilde etkinlik belirten sanayicilerin yarısından fazlasının yazılmış talebi şarttır

Mevcut ticaret ve sanayi odasından ayrılan sanayicilerin, Kanunda öngörülen usul ve esaslara uygun düşmek kaydıyla, müstakil sanayi odası kurması halinde, o ildeki ticaret ve sanayi odası, ticaret odası adını alır

Mevcut ticaret ve sanayi odasının öbür odalar halinde kurulmasıyla, ticaret ve sanayi odasına bir önceki sene sanayiciler kadar ödenmiş olan yıllık ve munzam ödenti tutarlarının yarısı, sanayi odasının organ seçimlerinin kesinleşmesinden itibaren üç ay içinde yeni kurulan sanayi odasına devredilir

Coğrafi bölge odaları kurulabilmesi; bölge illerindeki toplam aza sayısının yarısından fazlasının, Birliğe yazılı müracaatı ya da il oda meclislerinin ayrı ayrı aza tam sayısının üçte ikisinin kararıyla ve Birliğin olumlu görüşü üstüne Bakanlığın kararı ile gerçekleşir

Tezgâh, cihaz, makine gibi muharrik güç kullanarak ham madde, güya ve bütün mamulleri, özellik, içerik, bileşim ya da şeklini kısmen ya da ayrıntılarıyla başkalaşmak amacıyla işleyerek, seri halde veya standart olarak yeni bir ürün üretmek suretiyle katma değer yaratıcı işyerleri ile yer altı kaynaklarının çıkarılıp işlendiği yerleri işletenler ve bilişim teknolojisi ve yazılım üretenler asgari on işçi çalıştırmak şartıyla bu Kanunun uygulanması bakımından sanayici sayılır

Oysa;

a) sıralı hazır elbise üretmeyen terziler, fabrika halinde işletilmeyen fırınlar, lokantacı, elbise temizleyici ve benzerleriyle mamullerini toptan satmayıp perakende olarak direkt tüketiciye satan ayakkabıcı, şekerci, tatlıcı gibi işletmeler,

b) Şehir Halkı, kasaba ve köylerdeki su temizleme, temizleme, süzme ve dağıtma tesisleri,

c) Dağlamak üzere, üretimleri nev'inden hariçten çiğ madde almamaları şartıyla, arazide ekim, dikim, bakım ve yetiştirme yollarıyla bitki, hayvan ya da hayvan mahsullerinin, şahsen yetiştiricileri göre işlenip değerlendirilmesi işlerine devir edilen yerler,

d) Üniversiteler, iş liseleri ve benzeri okulların üretim yapan atölye ve lâboratuvarları, meslek kursları ve cezaevlerindeki atölyeler gibi öğretim ve eğitim amacıyla işletilen yerler,

e) doğrudan doğruya Milli Savunma Bakanlığı teşkilâtına alt olarak çalıştırılan askerî sanayi müesseseleri,

Sanayici sayılmazlar

Deniz ticaret odası hazırlamak için, ticaret siciline kayıtlı hakiki ve tüzel kişilerden;

a) Gemi sahipleri, donatanlar ve donatma iştirakleri, gemi işletenler,

b) Gemi acenteleri,

c) Gemi alım satım, navlun komisyoncuları, forvarderler,

d) Stivedor ve puantaj firmaları,

e) Gemi klas müesseseleri, deniz sigorta müesseseleri ve acenteleri ile deniz ekspertiz kuruluşları ve sürveyörleri,

f) Deniz malzemesi, kumanyacılar ve deniz sanayi malzemesi alım satımı yapan firmalar, gemi mazot ikmal ve sağlama işiyle uğraşan firmalar,

g) Yat Limanı ve liman işletme firmaları,

h) Balıkçılıkla ilgili gemi işleten firmalar,

ı) Yat turizmi, balıkçı gemiciliği, kafes balıkçılığı, denizaltı su hizmetleri, gezinti tekneleri, kruvaziyer turizmi, dip kaynakları ve deniz kumcuları, denizde atık ve çevre temizliği ile uğraşan firmalar, gemi ve yat inşa ve tabi sanayi firmaları, su üstü ve su altı deniz sporları ile uğraşan firmalar,

Başvuruda bulunabilirler Ancak, başvuru formu sahiplerinin en düşük yüzde onunun gemi sahibi olması gerekir

ODALARIN KURULUŞ VE ÇALIŞMA ALANLARI

Madde 6 Odaların kuruluş ve egzersiz alanları, il sınırlarıdır Kuruluş ve egzersiz alanları içinde benzer unvanda diğer bir oda kurulamaz

Odaların alıştırma alanları, çevre illeri de kapsayacak şekilde ve o illerde ilgili oda kuruluncaya değin geçerli olmak üzere, Birlik Idare Heyeti göre genişletilebilir ya da daraltılabilir

ODA ŞUBELERİ

Madde 7 İlçenin bulunduğu ilde kurulu oda nev'inden almak şartıyla, bir ilçede etkinlik gösteren tacir veveya sanayici sayısı bini aştığı takdirde ticaret ve sanayi odası şubesi ya da ticaret odası şubesi, etkinlik bildiren sanayici sayısı ikiyüzelliyi aştığı takdirde sanayi odası şubesi; faaliyet belirten deniz taciri sayısı yüzü aştığı takdirde deniz ticaret odası şubesi, ilgili oda yönetim kurulunun teklifi ve meclislerinin kararı ile kurulur

Alan odaları kapsadıkları illerde şube kurabilirler Alan odasının kurulması ile kurucu il odaları şube haline dönüşür İlçe odaları, meclislerinin aza tam sayısının üçte ikisinin kararıyla il odasının şubesine dönüşebilirler

Şubelerde, o ilçede faaliyet bildiren tacir ya da sanayici üyeler arasından hak gözetiminde yapılacak seçimle en düşük on şahsiyet meclis oluşturulur Meclis üyeleri kendi aralarından bir başkan ile bir başkan yardımcısı ve beş kişiden oluşan yönetim kurulu üyelerini seçer Aynı sayıda yerine koyma üyeler seçilir Yönetim, kendi arasından bir şube başkanı ve başkan yardımcısı ile bir sayman belirler

Odalar, idare kurulunun teklifi ve meclislerinin onayıyla bazı yetkilerini şube meclisine devredebilir

Şubelerin kuruluş ve işleyişi, bütçeleri, odaların görevlerinden hangilerinin şubeler tarafından yerine getirileceği ve öteki hususlara ilişkin yöntem ve esaslar Birlikçe hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir

ODA TEMSİLCİLİKLERİ

Madde 8 Oda şubesi bulunmayan ilçelerde, beldelerde ve endüstri bölgeleri ile organize sanayi bölgelerinde oda idare kurulunun teklifi ve meclis kararı ile oda temsilciliği kurulabilir

Oda temsilciliği, etkinlik belirten ve oda yönetim kurulu kararı ile belirlenen bir üye veya oda personeli tarafından yerine getirilir Oda temsilcisine yardım etmek üzere gereksinim duyulacak personel, yetkileri belirlenerek oda idare heyeti kadar atanır

Oda temsilcilerine verilecek tahsis ve yetkiler, Birlikçe hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir

Odalar, egzersiz alanları dışındaki yerlerde şube, temsilcilik ve yarı birimler açamazlar

ODALARA KAYIT ZORUNLULUĞU

Madde 9 Ticaret siciline açıklanmış tacirler ve 5 inci maddeye göre sanayici ve deniz taciri sıfatını haiz bütün reel ve tüzel kişiler ile bunların şubeleri ve fabrikaları, bulundukları yerdeki odaya kaydolmak zorundadırlar Iş gruplarına kadar yapılacak üye kayıtları, elektronik ortamda Bakanlık ve Birlik bünyesinde düzenlenen ortak veri tabanında aktüel olarak tutulur

Bir merkeze ast olduğu halde, ister merkezin bulunduğu odanın, ister başka odanın egzersiz alanı içinde olan müstakil sermayesi ve müstakil muhasebesi yer alan veveya muhasebesi merkezde tutulduğu ve müstakil sermayesi bulunmadığı halde kendi başına sınaî etkinlik ve ticarî muamele yapan yerler ve satış mağazaları bu Kanunun uygulanması bakımından şube sayılır

Sanayi odası kurulan illerde sanayiciler, sanayi odasına kaydolmakla ticaret odasına kaydolma yükümlülüğünü de yerine getirmiş olurlar Sanayi işletmesi sahiplerinin, sınaî kaliteli işlerinin gereği olarak meşgul oldukları ticaret işleri bunların sanayici vasfını ortadan kaldırmaz; bunlar isterlerse ticaret odasına da kaydolabilirler

Sanayiciler, kendi sanayi ürünlerini satış üzere birden fazla satış yeri açtıkları takdirde, fazlası için satmak yerlerinin bulunduğu ticaret ve sanayi ya da ticaret odasına da kaydolmak zorunda oldukları gibi; kendi sanayi ürünlerinin satışı açık havada diğer ticarî işlerle uğraştıkları takdirde, ticaret ve sanayi veya ticaret odasına da kaydolmakla yükümlüdürler

Sermayesinin tamamı Devlete ve özel idarelere ya da belediyelere veya bunların ortaklığına ait olan iktisadî müesseselerle bunların şubeleri, özel kanun ya da kontrat ile kurulmuş olup, Devletin ve özel idarelerin ya da belediyenin iştiraki yer alan tüzel kişiliği haiz müesseseler veya bunların şubeleri ve fabrikaları, bulundukları ildeki odalara kaydolmak zorundadırlar

Ticaret siciline belirtilmiş reel ve tüzel kişilerden 5 inci maddede belirtilen deniz tacirleri ile beşinci fıkra hükmünde belirtilenlerden deniz ticaretiyle uğraşanlar, bulundukları ildeki deniz ticaret odasına kaydolmak zorundadırlar Bu kapsamda sayılanlar, deniz ticaret odasına kaydolmakla diğer odalara kaydetme yükümlülüğünü de yerine getirmiş sayılırlar Oysa, bu kapsamdakiler, deniz ticaret odasına kaydolmasını gerektiren faaliyetler haricen diğer işlerle de uğraştığı takdirde, ayrıca ilgili odaya da kaydolmak zorundadır

Odalara kaydı zorunlu olan hakiki ve tüzel kişilerle bunların şubeleri, millet kurumu niteliğindeki diğer iş kuruluşlarına, birlik ve teşekküllere aza olmaya ve ödenti ödemeye mecbur tutulamaz

Bu maddede düzenlenen kayıt zorunluluğunu bir ay içinde yerine getirmeyenler, odalar göre re'sen kaydedilir ve şart kendilerine bildiri edilir

DEĞİŞİKLİKLERİN BİLDİRİLMESİ

Madde 10 Odalara tescil zorunluluğu bulunanlar, durumlarında meydana gelen ve Türk Ticaret Kanununa kadar tescil ve ilânı gereken her türlü değişikliği, gerçekleşmesinden itibaren bir ay içinde, kayıtlı oldukları odalara anlatmak zorundadır Ticaret siciline tescili zorunlu olup da yasal şekil ve sürede kayıt ettirilmemiş olan bir hususu haber bölge ilgili oda, bu yasal zorunluluğu yerine getirmeyenlerin durumlarını gerekli sicil değişikliklerinin yapılması için ilgili ticaret sicil memurluğuna bildirir Ticaret sicil memurluğu, bu bildirim üstüne gerekli işlemleri yapmakla yükümlüdür

İçinde bulunulan yıldan önceki iki yıldan itibaren adresleri ve durumları saptama edilemeyenler ile bu zaman dahilinde ücret ödemeyen üyelerin isimleri, oda yönetim kurulu kararıyla, iş grupları ve seçmen listelerinden silinir; ücret tahakkukları durdurulur Bu fıkra hükmünün gereğinin her yılın ocak ayı içinde yerine getirilmesinden oda yönetim kurulu sorumludur

Yukarıdaki fıkrada anılan oda yönetim kurulu kararını peşine düşüp takip eden yılbaşından itibaren iki sene içinde, ilgilinin üyesi bulunduğu odaya müracaatla adres ve durumunu bildirmemesi halinde, oda yönetim kurulunun teklifi ve meclis kararıyla ticaret sicil kaydının re'sen silinmesi için ticaret sicil memurluğuna ihbarda bulunulur İhbarı takip eden ayın birincil günü itibarıyla oda kaydı silinmiş sayılır Bu süre içerisinde durumunu bildiren üyelerin vergi tahakkukları başlatılır Ama bu durumda olanlar bütün ödenti borçlarını ödemedikçe seçmen listelerine bitmiş kaydedilemezler

Ticaret sicilinden re'sen ya da işin bırakılması halinde üyenin talebi üstüne kayıt silinmesine ilişkin ilânlar Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde bedava olarak yayımlanır

Sanayici vasfını yitirdikleri, başvuru üstüne ya da re'sen saptama olunan sanayi odası üyelerinin sanayi odasından kayıtları silinir Ama bunlardan ticaret odasına belirtilmiş olmayanların ticarî faaliyetlerinin devam etmesi halinde koşul, re'sen kayıtlarının yapılması için ilgili ticaret odasına bildirilir

Ticaret odasına kayıtlı iken daha sonra sanayicilik vasfını şampiyon üyelerin tacirlik sıfatı devam ediyorsa, kaydı silinmeden; etmiyorsa, kaydı re'sen silinerek, sanayi odasına üye kaydı yapılmak üzere durum değişikliğine ilişkin bildirim ticaret odasınca en geç otuz gün içinde ilgili sanayi odasına bildirilir

ODALARDA EHLIYET, TEMSIL VE İMZA YETKİSİ

Madde 11 Odalar, taşınır ve taşınmaz mülk almaya, satmaya, yapı, ifraz, tevhit ve rehin etmeye, ödünç para almaya, devletleştirme yapmaya, sosyal faaliyetleri desteklemeye, özendirmeye, bağış ve yardımlarda bulunmaya, okul ve sınıf yapmaya, burs vermeye, bu Kanun hükümleri çerçevesinde şirket ve vakıf kurmaya veya kurulu şirketlere ortak olmaya ve sözde hukukî işlemler yapmaya yetkilidirler

Odanın hukukî temsilcisi yönetim kurulu başkanıdır

Odayı, idare heyeti başkanı ile minimum bir idare heyeti üyesinin ya da genel sekreterin ortak imzaları bağlar

ODALARIN GÖREVLERİ

Madde 12 Odaların görevleri şunlardır:

a) Meslek ahlâkını, disiplini ve dayanışmayı gözetmek ve , ticaret ve sanayinin ulus yararına uygun olarak gelişmesine kastetmek

b) Ticaret ve sanayiyi ilgilendiren data ve haberleri derleyerek ilgililere ulaştırmak, ilgili kanunlar çerçevesinde resmî makamlarca istenecek bilgileri atamak ve bilhassa üyelerinin mesleklerini icrada gereksinim duyabilecekleri her çeşitlilik bilgiyi, başvuruları durumunda kendilerine saptamak ya da bunların elde edilmesini kolaylaştırmak, elektronik ticaret ve internet ağları konusunda üyelerine yol gösterecek girişimlerde bulunmak, bu konularda zorunlu alt yapıyı koymak ve işletmek

c) Ticaret ve sanayiye ait her türlü incelemeleri yapmak, bölgeleri içindeki iktisadî, ticarî ve sınaî faaliyetlere ait endeks ve istatistikleri tutmak, başlıca maddelerin piyasa fiyatlarını peşine düşüp takip ve kaydetmek ve bunları yerinde vasıtalarla dağıtmak

d) 26 ncı maddedeki belgeleri sıralamak ve kabul etmek

e) Meslek faaliyetlerine ait konularda resmî makamlara teklif, istek ve başvurularda bulunmak; üyelerinin tamamının ya da bir kesiminin meslekî menfaati olduğu takdirde meclis kararı ile bu üyeleri namına veya kendi namına dava başlamak

f) Alıştırma alanları içindeki ticarî ve sınaî örf, adet ve teamülleri tespit etmek, Bakanlığın onayına sunmak ve ilân etmek

g) Üyeleri tarafından uyulması zorunlu meslekî karar edinmek

h) Yurt içi ve yurt dışı fuar ve sergilere bulunma

ı) Gerektiğinde 507 sayılı Esnaf ve Minik Sanatkârlar Kanununun 125 inci maddesinde farzedilen mal ve hizmetlerin azamî fiyat tarifelerini, kendi üyeleri için, Bakanlıkça çıkarılacak yönetmeliğe uygun olarak tespit etmek ve kabul etmek

j) Deniz ticaretinin ulus yararına, millî ulaştırma ve deniz ticareti politikasına uygun bir şekilde gelişmesine çalışmak

k) Millî ve milletlerarası deniz ticaretine ait çalışmalar yapmak ve bu konudaki bilgileri karşılamak, Türkiye limanları arası ve yurt dışı navlun, acente komisyonu ve ücretleri ile liman masrafları gibi bilgileri biriktirmek ve bunları mümkün olan vasıtalarla en çabuk şekilde dağıtmak, dünya deniz ticaretindeki en son gelişmeleri izlemek, istatistikler tutmak ve bunları ilgililere duyurmak

l) Deniz ticaretine ait ticarî örf, teamül ve uygulamaları tespit ve ilân etmek, navlun anlaşmaları, konişmento ve sözde evraka ait herif formları hazırlamak

m) Tanıdık Olmayan gemi sahip ve donatanları ile denizcilikle ilgili müesseselere Türkiye limanlarının imkânları, alıştırma şekilleri, tarifeleri ve liman masrafları hakkında bilgi vermek ve onlardan yarı bilgileri sağlamak

n) Deniz ticareti ile ilgili milletlerarası kuruluşlara abone olmak ve temsilci bulundurmak

o) İlgililerin talebi üzerine deniz ticareti ile ilgili ihtilaflarda hakemlik yerine getirmek

p) Deniz acenteliği hizmet aidat tarifelerini düzenlemek ve Bakanlığın onayına arzetmek

r) Sair mevzuatın verdiği görevlerle, ilgili kanunlar çerçevesinde Birlik ve Bakanlıkça verilecek görevleri gerçekleştirmek

s) Birliğin belirlediği standartlara tarafından aza kayıtlarını tutmak ve üyelik aidatlarına ilişkin belgeleri gizlemek ve bunları Birliğe talep halinde anlatmak

t) Mevzuatla bakanlıklara veya diğer millet kurum ve kuruluşlarına bahşedilen işlerin, bu Kanunda belirli kuruluş amaçları ve devir alanı çerçevesinde odalara tevdii halinde bu işleri yürütmek

u) Üyelerinin ihtiyacı olan belgeleri vermek ve bunlara ilişkin gerekli hizmetleri yerine getirmek

v) Yurt içi fuarlar konusunda yapılacak müracaatları değerlendirip Birliğe teklifte bulunmak

y) Üyeleri hakkındaki alıcı şikâyetlerini araştırmak ve kuruluş amaçları doğrultusunda öteki faaliyetlerde bulunmak

z) Ticaret ve sanayi odalarınca, odalar bambaşka olan illerde ise sanayi odalarınca sanayiciler için kapasite raporları hazırlamak

Odalar, bunlardan başka yönetmelik hükümleri çerçevesinde;

a) Ticaret mallarının niteliklerinin belirlenmesine karşın lâboratuvarlar hazırlamak ya da bunlara iştirak etmek, uluslararası kalibrasyon, deneme ölçme lâboratuvarı ayarlamak ya da iştirak etmek, belgelendirme hizmetleri arzetmek,

b) Ulusal Eğitim Bakanlığının izin ve denetiminde ticaret, denizcilik ve sanayi ile ilgili kursları başlamak, açılan kurslara yardımda bulunmak, yurt içinde ve dışarıya gereklilik duyulan alanlar için öğrenci okutmak ve stajyer bulundurmak; meslekî ve teknik eğitim ve öğretimi geliştirme ve yönlendirme çalışmaları yerine getirmek, kendi üyelerinin işyerleriyle sınırlı elde etmek üzere, 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanunu kapsamına alınmamış meslek dallarında bu uygulamaya ilişkin belgeleri planlamak,

c) İlgililerin talebi halinde, ticarî ve sınaî ihtilaflarda hakem olmak, tahkim kurulları oluşturmak,

d) Açılmış ya da açılacak olan sergiler, panayırlar, umumi mağazalar, depolar, müzeler ve kütüphanelere bulunma,

e) Yetkili bakanlıkça yerinde görülen alanlarda sanayi siteleri, endüstri bölgeleri, organize sanayi bölgeleri, teknoloji geliştirme bölgeleri, teknoparklar, teknoloji merkezleri kurmak ve yönetmek; 3218 sayılı Özgürlük Bölgeler Kanunu çerçevesinde hür alan kurucu ve işleticisi veya işleticisi edinmek, antrepo işletmek ve fuar alanları, kongre merkezleri ile ticaret merkezleri hazırlamak, işletmek ya da sabit olanlara iştirak etmek,

Görevlerini de yaparlar *