Türkiye Varlık Fonu'nun borcu bir yılda iki kat artarak 75 milyar TL’ye çıktı

Kanun gereği geçen yılın ekim ayında TBMM’ye sunulması gereken Türkiye Varlık Fonu’na (TVF) ilişkin 2018 Yılı Kontrol Raporu, yedi ay gecikmeli olarak teslim edildi. Devlet Denetleme Kurumu’nun raporuna göre Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın başında bulunduğu fon, kamunun değerli birçok kuruluşunu bünyesinde bulundurmasına karşın borcunu bir yılda neredeyse ikiye katladı.

Türk Hava Yolları, Türk Telekom, Ziraat Bankası, Halkbank, BOTAŞ ve PTT başta olmak üzere çok sayıda gelir getirici kuruluşu bünyesinde bulunduran TVF’nin 2017 yılında 37 milyar TL olan borcu 2018’de 75 milyar 404 milyon TL’ye yükseldi. Bu borçların 58 milyar TL’si uzun devir borçlardan oluşurken geri kalan borçlarının ise kısa vadeli olduğu bildirildi.

ŞAHISLARA 500 MİLYAR TL KREDİ VERİLDİ



TVF’nin talep eden kuruluşlara ve şahıslara verdiği borçlar da raporlarda kendisine yer buldu. Edinilen bilgiye nazaran, TVF, 2018’de tam 641 milyar TL’lik avans ve kredi kullandırdı. Bunun 500 milyar TL’si şahıslara verilen kredileri oluşturdu. Bu borçların kimlere verildiği ise raporda yer almadı.

ŞİRKETLERİNİ DENETİM EDEMİYOR

Birçok değerli kamu işletmesini elinde bulunduran TVF’nin bu şirketleri denetim edemediği de ortaya çıktı. Kontrol raporunu hazırlayan uzmanlar, fona devredilen birçok şirkete ilişkin hisse sahipliğinden doğan idare hakkının kullanılamadığını bildirdi.

Bakanlar Konseyi tarafından şirketlerin fona devredilmesi, idarelerinin fon tarafından yapılacağı manasına gelmediği belirtildi. TVF bünyesinde olmasına rağmen Türk Telekom, Halk Bankası, Ziraat Bankası, Türksat, PTT, BOTAŞ, ETİ Maden üzere şirketlerin fon tarafından denetim edilemediği için yeni bir yasal düzenlemeye gereksinim duyulduğu bildirildi.

Kanunda yer alan son tarihten yedi ay sonra TVF’nin kontrol raporlarının TBMM’ye sunulmasının nedeni de tekrar bu raporlarda ortaya çıktı.

Raporlara nazaran Cumhurbaşkanlığı tarafından geçen temmuzda kontrol için Devlet Denetleme Kurulu’nda talimat gönderildi. Lakin TVF, mali tablolara ait bağımsız kontrol raporlarını, Devlet Denetleme Kurumu’na teslim etmedi. Buna münasebet olarak ise “Henüz hazır değil” denildi.

Uzun uğraşlar ve kurumlar ortası yazışmalardan sonra Cumhurbaşkanlığı’nın talimatı, TVF tarafından altı ay sonra yerine getirildi. Devlet Denetleme Kurumu’nun raporu, ocaktan sonra hazırlanmaya başlandı.

Kontrol Raporu’nda, milyarlarca TL’lik kaynağı elinde bulunduran TVF idaresinin bir türlü toplantı yapmadığı da bildirildi. Buna nazaran ortalarında Erdoğan ve Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın yanı sıra Rifat Hisarcıklıoğlu, Fuat Tosyalı, Yiğit Bulut üzere isimlerin bulunduğu yöneticiler, iki katı borç artışının yaşandığı 2018 yılı faaliyet devrine ait hiç toplantı yapmadı.

ÖZEL: BORÇ YARATAN FONA DÖNÜŞMÜİŞ

Raporu incelediğini belirten CHP Küme Başkanvekili Özgür Özel, “Rapor, TVF’nin varlık yaratmak yerine borç yaratan bir yapılanma haline geldiğini ve adeta bir paralel hazineye dönüştüğünü ortaya koydu. Elimizdeki bilgiler fonun, Hazine garantisiyle 34 milyar TL’lik borç ürettiği yönünde” dedi.



Şirketin 2018 yılı faaliyet periyoduna ait mevzuata karşın 2019 yılının birinci 3 ayında olağan genel şura toplantısı gerçekleştirilmediğine de dikkat çeken Özel, şu değerlendirmelerde bulundu: “Kuruluşundan bu yana mevzuata karşıt iş ve süreçler yapan bir şirketten kelam ediyoruz.

Başkanlığını Tayyip Erdoğan’ın, başkanvekilliğini Berat Albayrak’ın yaptığı bir şirketin kontrol süreci başta olmak üzere neredeyse tüm faaliyetlerinde kanunun etrafından dolandığı anlaşılmaktadır. Birebir vakitte yürütmenin başı da olan şirketin başının kanun tanımaz, hukuk tanımaz bir idare sergilediğini gözler önüne sermektedir.

Şirketin yalnızca mali kontrole tabi tutulmuş olmasını, hukuka uygunluk ve performans kontrolü yapılmamış olmasını da not etmek durumundayız. Norveç Varlık Fonu yöneticisi, bir öteki fon yöneticisinin kiraladığı uçakla seyahat ederek kurumun prestijini ve kültürünü zedelediği için istifa etmişti. Türkiye’de ise ülkemizin geleceğindeki varlıklarının bile içine konduğu TVF’nin kamu kaynaklarının ne halde kullandığı ya da iktisada nasıl yararlı olabileceğine yönelik denetlemelerinin yapılmamış olmasını önemli bir eksiklik olarak görüyoruz.”

Hüseyin Şimşek/Birgün