Turkiyede İlk Muzecilik

Turkiyede İlk Muzecilik,


T urkiye’de muzecilik calışmaları Cumhuriyet’ten sonra buyuk bir gelişme gostermiştir Bunun temelinde Ataturk'un, kultur varlıklarının araştırılıp ortaya cıkarılmasına ve muzelerin ulke capında yaygınlaştırılmasına verdiği onem yatmaktadır Cumhuriyet ilan edildiği sırada Turkiye'de yalnızca Asarı Atika Muzesiadıyla anılan İstanbul Arkeoloji Muzeleri, Aya İrini'de kurulmuş olan Askeri Muze, Suleymaniye Kulliyesi'nin imaretinde yeralan Evkafı İslamiye Muzesi ile Anadolu'nun birkac buyuk kentinde acılmış Muzei Humayun şubeleri bulunmaktaydı

Cumhuriyet'in ilk yıllarında Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı olarak kurulan Turk Asarı Atikası, her turlu arkeolojik ve etnografik buluntunun toplanması ve korunmasına yonelik calışmaları ustlenmiştir Anadolu'nun bircok ilindeki kilise, cami, han gibi anıtsal yapılar onarılarak muzeye donuşturulmuştur

İcindeki eşyalar ile birlikte muzeye donuşturulen Topkapı Sarayı 1927'de ziyarete acılmıştır Yine aynı yıl Evkafı İslamiye Muzesi, Turk ve İslam Eserleri Muzesiolarak yeniden duzenlenmiş; Konya'daki Mevlana Dergahı muze haline getirilmiştir Ulkenin muze olarak tasarlanan ilk yapısı olan Ankara Etnografya Muzesi, 1930 yılında halkın ziyaretine acılmıştır Ayrıca Bursa, Adana, Manisa, İzmir, Kayseri, Antalya, Afyon, Bergama ve Edirne'de yeni muzeler kurulmuştur 1940 yılında Mahmut Paşa Bedesteni'nde kurulan Hitit Muzesi, 1968 yılında restore edilerek Anadolu Medeniyetleri Muzesiadını almıştır Bugun ulkede Kultur ve Turizm Bakanlığı'na bağlı 99 adet Muze Mudurluğu ve bu mudurluklerin denetiminde faaliyet gosteren 92 adet ozel muze ve 1204 adet koleksiyoner bulunmaktadır

Muzelerdeki koleksiyonları meydana getiren eserler, genellikle Anadolu'daki uygarlık cağlarına aittir Buyuk coğunluğu 1935'lerden itibaren başlayan arkeolojik kazılar sonucu cıkarılmıştır Tarih oncesi devirlerin eserleriyle, antik cağ urunlerinin oluşturduğu arkeolojik ağırlıklı koleksiyonların yanında; Doğu Sanatı ve Turkİslam Devirleri’nin eserleri ikinci buyuk grubu meydana getirir Bunun yanısıra ulkede Osmanlı Tarihi, Kurtuluş Savaşı ve devrimler ile ilgili, icindeki eşyalarla olduğu gibi korunarak restore edilen tarih muzeleri de bulunmaktadır

Ataturk'un Selanik'te doğduğu evin orneği rolove projesine uygun şekilde yaptırılarak muze haline getirilmiştir Ataturk'un hayatı ve ilkelerinin bilgi, belge ve dokumanlarla teşhir edildiği muze Ankara'da ziyarete acılmıştır Ayrıca, Kurtuluş Savaşı'nı yonlendirdiği ve ceşitli illeri ziyaretinde konuk edildiği yapılar da muzelere donuşturulmuştur

Ulkedeki muzelerin bir başka grubu ise Muze Evlerve Hatıra Muzeleridir Birgi'deki Cakırağa Konağı, Amasya'daki Hazeranlar Konağı, Diyarbakır'daki Ziya Gokalp Muze Evive İstanbul'daki Tevfik Fikret Aşiyan Evibu muzelerden bazılarıdır

Tarihsel yapıların muze olarak korunmasına 1930'larda girişilmiştir İstanbul'da Ayasofya, Dolmabahce Sarayı, Kariye Camii, Fethiye ve İmrahor Camileri ile Bursa'da Yeşil Turbe ve Muradiye Kulliyesi bu tur muzelerin en onemli ornekleridir Ulkede aynı zamanda bircok antik kent acık havamuzesi olarak duzenlenmiştir Boğazkoy, Efes, Bergama, Afrodisias, Aspendos, Karatepe, Goreme ve Perge acık hava muzeleri bunlardan bazılarıdır

Turkiye tarihsel miras ve muzecilik alanındaki faaliyetlerde uluslararası kuruluşlarla da işbirliği yapmaktadır UNESCO'ya bağlı Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi (ICOMOS) ile Milletlerarası Muzeler Konseyi'nin (ICOM), Turkiye Milli Teşkilatları bulunmaktadır Bu kuruluşlarla ortak mesleki calışmalar ve projeler yurutulmektedir 1984 yılında Avrupa Konseyi tarafından Seckin Muzeodulune layık gorulen İstanbul Turk ve İslam Eserleri Muzesi, 1988’de Europa Nostraodulunu alan Sadberk Hanım Muzesi ve 1996’da Avrupa Konseyi tarafından “Yılın Muzesi secilen İstanbul Rahmi M Koc Muzesi, odullu Turk muzelerinden bazılarıdır