Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Ülkemizdeki Müzik Türleri Nelerdir?
İslamiyet Öncesi
Türklerin İslamiyet'i kabullerinden çok önce din törenlerini yöneten şaman, kam yada baksı, elinde belirli sesler çıkaran demir parçalarının emrindeki bulunduğu bir değnekle topluluğu etkiliyordu Bu törenlerde davulun da manâlı bir yeri vardır
Çin'in kuzeyinde yasayan Türkler de, Hun Türklerinde, Uygur Türklerinde, Selçuklular'da ve Osmanlılar'da müziğe büyük yer ve ağırlık veriliyordu Ozanları ve kopuzcuları olmayan hiçbir Selçuklu ordusu yoktur
Eski Türk Hakanlarının saraylarında ve ordugahlarında musiki takımları 9 kökdenilen eserleri her gün çalardı
Olağan Türk Müziği
Osmanlılar yalnız musiki sanatına değil musiki ilmine de büyük yük verdiler Türk müziğinin Arap, Acem, eski Yunan ve Bizans asıllı olduğunu ileri sürenler vardır Ama Türk Müziği genel nitelikleri bakımından Türk asıllıdır Her sanat dalı gibi müzik de çevrenin etkisinde kalmış dolayısı ile Türkler de yaşadıkları çevrelerin kültür ve sanatları ile birlikte müziklerin den etkiler almıştır Ancak bu tesir muhakkak bir taklit değildir Türk Müziği kendi öz sistemi içinde ve Türk sanat geleneği içinde şekillenerek ürünlerini vermiştir
Türk müziği çeşitli ortamlarda söyle belirir: Şehirde, saray çevresinde konakta, kâr, beste, semai, şarkı; camide; ezan, dua, sela, tekbir, temcit, münacaat; tekkede naat, ayin, durak, ilahi, nefes, niyaz; köyde türkü, bozlak, uzun hava, zeybek, oyun havası; sınır boylarında serhat türküsü; kışlada mehter müziği
İstanbul'un alınmasından daha sonra Topkapı Sarayında kurulan Enderun Musiki Mektebi ve özel meşk hanelerde eğitime geçilmesiyle daha kayıtlı olarak kurallaşan ve alışılmış bir müzik niteliği şampiyon Türk Müziğini altı dönemde inceliyoruz:
1 Başlangıcından Meragalkadir'e (13601435) değin uzanan hazırlayıcı dönem 2 Meragalı Abdülkadir'den Itri' ye (16401712) uzanan ilk olağan dönem 3 Itri' den Büyükbaba Efendi'ye (17781846) uzanan son olağan dönem 4 Büyükbaba Efendi' den Zekai Dede' ye (18251397)uzanan neoklasik dönem 5 Zekai Büyükbaba' den H Saadettin Arel' e (18801955) uzanan romantik dönem 6 H Saadettin Arel ile başlayan ve bugün devamlı reform dönemi
Alışılmış birincil dönemde kurallara tam tabi müziğin ürünleri yer alır Son alışılmış dönemde ise kurallar zorlanmaya başlanmıştır Neoklasik dönemde zorlanan klasik kuralların yıkılmaya başladığı görülür
III Selim vaktinde klasik kurallara yan kaldığı halde lirizm unsurunu geliştiren Sadullah Ağa' nın olağan kuralları yıkarak Mevlevi ayinindenköçekceye dek her türlü eser veren Büyükbaba Efendi' yi görüyoruz
Türk Müziği sistemi 24 aralığı ve 25 perdeyi kapsayan dizi, makamlar, usuller ve şekiller (formlar)'den oluşur
Millet
Türk Halk Müziği sözlü veya sözsüz olur Sözlü müzik tüm türleriyle ahali türkülerini ve türkülü oyun havalarını sözsüz müzik ise türküsüz halk oyunlarının ezgilerini kapsar
Irk türkülerinin ölçülü olanına kırık hava, ölçüsüz olanına uzun hava denir Uzun havalar Anadolu'nun öbür bölgelerinde bozlak, türkmani, maya, hoyrat, an, ağlama gibi adlarla anılır Bunlar genel olarak Karacaoğlan, Emrah, Ruhsati, Sümmani ve daha çoğu tanınmış halk ozanının deyişleri üstüne yakılmıştır
Kırık havalar ise koşma, yiğitleme, güzelleme, taşlama, ninni ve daha başka adlar aşağıda kümelenir Bunlar da genel olarak gurbet, ayrılık, sıla hasreti, vefat, askere gidiş, cesaret, düğün, çocuk sevgisi, kız kaçırma gibi köye has toplumsal bir olayı konu alır, sadelik, samimiyet, duygululuk gibi özellikler gösterir yerel renkler taşır Türk Irk'nin melodi yapısı incelendiğinde bu melodilerin ses genişlikleri bakımından bir oktav (sekiz ses sınırı) tamamlayan dizi ve tonaliteyi belli şekilde belirtmeyen ikili ile beşli aralıkları içinde yaratılmış olduğu görülür bununla birlikte dizi ve tonaliteyi emin eden sekizli ve daha geniş sınırlı melodiler de çoktur Basit ve birleşmiş ölçülerden başka aksak ölçüleri içeren Türk Halk, ezgiler ve formlardan oluşur
Cumhuriyet Dönemi
Türkiye'de Cumhuriyet Döneminde girişilen köklü değişiklik hareketleri sanat konularına da yöneldi
1924'de Ankara'da Musiki Muallim Mektebi kuruldu Osmanlı sarayındaki müzik topluluğu başkente getirilerek Riyaseti Cumhur Filarmoni Orkestrası adıyla konserler vermesi sağlandı
Yetenekli gençlerin Avrupa ülkelerine gönderilip yetiştirilmesi hareketi başladı İstanbul'da çalışmalarını sürdüren Darrültalimi Musiki adlı mektep yeni bir yönetmelikle konservatuar haline getirildi
polifonik sanat müziğinde sesini Batı'da ilk duyuran Türk sanatçı Cemal Reşit Rey oldu Öğrenimlerini devlet adına yurtdışında yapan Ulvi Cemal Erkin, Hasan Ferit Alnar, Ahmet Adnan Saygun, Necil Kazım Akses dönüşlerinde Ankara Musiki Muallim Mektebi 'nin öğretmen kadrosuna katıldılar Bu sanatçılar Türk Sanat Tarihinde sanat tarihinde Türk Beşleri olarak anıldılar Eserlerinde genellikle batı müziği ilkeleri irk müziğinden gelen ögelerle birleştirilmiştir
Ahmet Adnan Saygun'un Özsoy adlı bir perdelik operası 1924'de Ankara Halkevi'nde sahnelendi Benzer bestecinin ikinci eseri Taşbebek de 1934'de başarı ile oynandı Opera ve bale temsillerini yerine getirmek amacı ile Ankara Devlet Konservatuarı'na bağlı bir Tatbikat Sahnesi 1940 yılında çalışmalarına başladı Yetenekli gençlerin seçimi ile eğitime geçildi İzleyen yıllarda Ahmet Adnan Saygun' un Kerem, Nevit Kodallının Van Gogh ve Gılgamış, Sabahattin Kalender' in Nasrettin Hoca, Ferit Tüzün'ün Çeşmebaşı eserleri sergilendi Ankara'dan sonradan İstanbul ve İzmir' de kurulan devlet konservatuarları eğitime başladı
1940 yılından bu yana genç yetenekler için yerinde bir ortamın doğuşu yurtdışında da ün ve ilgi derleyen yorumcuların yetişip gelişmesini bağladı Soprano Leyla Gencer, bariton Orhan Günek bu hareketin öncüleri oldular Onları bas yorumcusu olarak Ayhan Baran, soprano Ferhan Onat ve soprano Suna Korat izlediler Çalgı yorumcusu olarak piyanist Erdoğan Saydam, kemancı Ülkü Erduran, Suna Kan, piyanist Ayşegül Sarıca, İdil Biret, Hülya Transparan, Verda Erman yurt içinde olduğu değin yurt dışında da büyük ilgi gördüler
Günümüzde Gazi üniversitesi Müzik Bölümü Bilkent Üniversitesi Müzik ve Sahne Sanatları Fakültesi ilk kez olmak üzere, belediye konservatuarları özel okullar, özel ve devlet bünyesinde kurulan korolar, amatör koro ve orkestraları ülkemizde tasavvuf, Türk sanat Müziği, millet müziğinin yanı sıra çok sesli müziğin benimsenip yaygınlaşmasında etkin olmuşlardır
Türkiye Müzik Kültürü
Türkiye'nin kültürel yapısı, tarihinin derinliklerinden gelen fazla zengin ve değişik kültürlerin birikiminden oluşmuştur Türkiye, coğrafi konumu gereği Doğu, Batı, Ortadoğu, Akdeniz, İslam kültürü gibi farklı kültürlerin merkezindedir Dünyanın en eski yerleşim bölgelerinden biri olan Anadolu, binlerce takvim geçmişi ve tarihinde var olan bir fazla farklı kültürün etkisiyle ender görülen kültürel zenginliğe sahiptir Bu öylesine bir zenginliktir fakat, birbirine çok yakın ikâmetgâh bölgelerinde bile bu zenginliğin yarattığı kültürel farklılıkları görebiliriz
Genel kültürel yapıdaki bu zenginlik doğal olarak müzik kültürümüze de yansımaktadır
Türkiye coğrafyasında oluşmuş ve yaşayan müzik türlerinigenel bir yaklaşımla üç başlık altında toplayabiliriz :
1Geleneksel Lokal Müzikler
Geleneksel Müzik Kavramı : Çoğunlukla iki taraflı bir biçim içinde yaratılıp, üretildiği zamandan bugüne dek yaşayan, bulunduğu yöre ve çevrelerde sevilerek çoğunlukla çalınan, söylenen ve çoğunlukla anonim müziklerdir Ülkemizde, yukarıdaki tanıma uygun özelliklerde, oturmuş kültürümüzün içinde üretilen ve yer alan, gelenekselleşmiş müzikleri, dinselve din dışıoluşlarına kadar ikiye ayırabildiğimiz gibi, bunları Halk Lokal Müzikve Osmanlı Müziğibaşlıkları altında da inceleyebiliriz Pek fazla iki taraflı yönleri yer alan bu iki öbekte yer alan yapıtları, Enstrüman müziğiya da Sözlü müzikoluşlarına tarafından de sınıflayabiliriz *
İslamiyet Öncesi
Türklerin İslamiyet'i kabullerinden çok önce din törenlerini yöneten şaman, kam yada baksı, elinde belirli sesler çıkaran demir parçalarının emrindeki bulunduğu bir değnekle topluluğu etkiliyordu Bu törenlerde davulun da manâlı bir yeri vardır
Çin'in kuzeyinde yasayan Türkler de, Hun Türklerinde, Uygur Türklerinde, Selçuklular'da ve Osmanlılar'da müziğe büyük yer ve ağırlık veriliyordu Ozanları ve kopuzcuları olmayan hiçbir Selçuklu ordusu yoktur
Eski Türk Hakanlarının saraylarında ve ordugahlarında musiki takımları 9 kökdenilen eserleri her gün çalardı
Olağan Türk Müziği
Osmanlılar yalnız musiki sanatına değil musiki ilmine de büyük yük verdiler Türk müziğinin Arap, Acem, eski Yunan ve Bizans asıllı olduğunu ileri sürenler vardır Ama Türk Müziği genel nitelikleri bakımından Türk asıllıdır Her sanat dalı gibi müzik de çevrenin etkisinde kalmış dolayısı ile Türkler de yaşadıkları çevrelerin kültür ve sanatları ile birlikte müziklerin den etkiler almıştır Ancak bu tesir muhakkak bir taklit değildir Türk Müziği kendi öz sistemi içinde ve Türk sanat geleneği içinde şekillenerek ürünlerini vermiştir
Türk müziği çeşitli ortamlarda söyle belirir: Şehirde, saray çevresinde konakta, kâr, beste, semai, şarkı; camide; ezan, dua, sela, tekbir, temcit, münacaat; tekkede naat, ayin, durak, ilahi, nefes, niyaz; köyde türkü, bozlak, uzun hava, zeybek, oyun havası; sınır boylarında serhat türküsü; kışlada mehter müziği
İstanbul'un alınmasından daha sonra Topkapı Sarayında kurulan Enderun Musiki Mektebi ve özel meşk hanelerde eğitime geçilmesiyle daha kayıtlı olarak kurallaşan ve alışılmış bir müzik niteliği şampiyon Türk Müziğini altı dönemde inceliyoruz:
1 Başlangıcından Meragalkadir'e (13601435) değin uzanan hazırlayıcı dönem 2 Meragalı Abdülkadir'den Itri' ye (16401712) uzanan ilk olağan dönem 3 Itri' den Büyükbaba Efendi'ye (17781846) uzanan son olağan dönem 4 Büyükbaba Efendi' den Zekai Dede' ye (18251397)uzanan neoklasik dönem 5 Zekai Büyükbaba' den H Saadettin Arel' e (18801955) uzanan romantik dönem 6 H Saadettin Arel ile başlayan ve bugün devamlı reform dönemi
Alışılmış birincil dönemde kurallara tam tabi müziğin ürünleri yer alır Son alışılmış dönemde ise kurallar zorlanmaya başlanmıştır Neoklasik dönemde zorlanan klasik kuralların yıkılmaya başladığı görülür
III Selim vaktinde klasik kurallara yan kaldığı halde lirizm unsurunu geliştiren Sadullah Ağa' nın olağan kuralları yıkarak Mevlevi ayinindenköçekceye dek her türlü eser veren Büyükbaba Efendi' yi görüyoruz
Türk Müziği sistemi 24 aralığı ve 25 perdeyi kapsayan dizi, makamlar, usuller ve şekiller (formlar)'den oluşur
Millet
Türk Halk Müziği sözlü veya sözsüz olur Sözlü müzik tüm türleriyle ahali türkülerini ve türkülü oyun havalarını sözsüz müzik ise türküsüz halk oyunlarının ezgilerini kapsar
Irk türkülerinin ölçülü olanına kırık hava, ölçüsüz olanına uzun hava denir Uzun havalar Anadolu'nun öbür bölgelerinde bozlak, türkmani, maya, hoyrat, an, ağlama gibi adlarla anılır Bunlar genel olarak Karacaoğlan, Emrah, Ruhsati, Sümmani ve daha çoğu tanınmış halk ozanının deyişleri üstüne yakılmıştır
Kırık havalar ise koşma, yiğitleme, güzelleme, taşlama, ninni ve daha başka adlar aşağıda kümelenir Bunlar da genel olarak gurbet, ayrılık, sıla hasreti, vefat, askere gidiş, cesaret, düğün, çocuk sevgisi, kız kaçırma gibi köye has toplumsal bir olayı konu alır, sadelik, samimiyet, duygululuk gibi özellikler gösterir yerel renkler taşır Türk Irk'nin melodi yapısı incelendiğinde bu melodilerin ses genişlikleri bakımından bir oktav (sekiz ses sınırı) tamamlayan dizi ve tonaliteyi belli şekilde belirtmeyen ikili ile beşli aralıkları içinde yaratılmış olduğu görülür bununla birlikte dizi ve tonaliteyi emin eden sekizli ve daha geniş sınırlı melodiler de çoktur Basit ve birleşmiş ölçülerden başka aksak ölçüleri içeren Türk Halk, ezgiler ve formlardan oluşur
Cumhuriyet Dönemi
Türkiye'de Cumhuriyet Döneminde girişilen köklü değişiklik hareketleri sanat konularına da yöneldi
1924'de Ankara'da Musiki Muallim Mektebi kuruldu Osmanlı sarayındaki müzik topluluğu başkente getirilerek Riyaseti Cumhur Filarmoni Orkestrası adıyla konserler vermesi sağlandı
Yetenekli gençlerin Avrupa ülkelerine gönderilip yetiştirilmesi hareketi başladı İstanbul'da çalışmalarını sürdüren Darrültalimi Musiki adlı mektep yeni bir yönetmelikle konservatuar haline getirildi
polifonik sanat müziğinde sesini Batı'da ilk duyuran Türk sanatçı Cemal Reşit Rey oldu Öğrenimlerini devlet adına yurtdışında yapan Ulvi Cemal Erkin, Hasan Ferit Alnar, Ahmet Adnan Saygun, Necil Kazım Akses dönüşlerinde Ankara Musiki Muallim Mektebi 'nin öğretmen kadrosuna katıldılar Bu sanatçılar Türk Sanat Tarihinde sanat tarihinde Türk Beşleri olarak anıldılar Eserlerinde genellikle batı müziği ilkeleri irk müziğinden gelen ögelerle birleştirilmiştir
Ahmet Adnan Saygun'un Özsoy adlı bir perdelik operası 1924'de Ankara Halkevi'nde sahnelendi Benzer bestecinin ikinci eseri Taşbebek de 1934'de başarı ile oynandı Opera ve bale temsillerini yerine getirmek amacı ile Ankara Devlet Konservatuarı'na bağlı bir Tatbikat Sahnesi 1940 yılında çalışmalarına başladı Yetenekli gençlerin seçimi ile eğitime geçildi İzleyen yıllarda Ahmet Adnan Saygun' un Kerem, Nevit Kodallının Van Gogh ve Gılgamış, Sabahattin Kalender' in Nasrettin Hoca, Ferit Tüzün'ün Çeşmebaşı eserleri sergilendi Ankara'dan sonradan İstanbul ve İzmir' de kurulan devlet konservatuarları eğitime başladı
1940 yılından bu yana genç yetenekler için yerinde bir ortamın doğuşu yurtdışında da ün ve ilgi derleyen yorumcuların yetişip gelişmesini bağladı Soprano Leyla Gencer, bariton Orhan Günek bu hareketin öncüleri oldular Onları bas yorumcusu olarak Ayhan Baran, soprano Ferhan Onat ve soprano Suna Korat izlediler Çalgı yorumcusu olarak piyanist Erdoğan Saydam, kemancı Ülkü Erduran, Suna Kan, piyanist Ayşegül Sarıca, İdil Biret, Hülya Transparan, Verda Erman yurt içinde olduğu değin yurt dışında da büyük ilgi gördüler
Günümüzde Gazi üniversitesi Müzik Bölümü Bilkent Üniversitesi Müzik ve Sahne Sanatları Fakültesi ilk kez olmak üzere, belediye konservatuarları özel okullar, özel ve devlet bünyesinde kurulan korolar, amatör koro ve orkestraları ülkemizde tasavvuf, Türk sanat Müziği, millet müziğinin yanı sıra çok sesli müziğin benimsenip yaygınlaşmasında etkin olmuşlardır
Türkiye Müzik Kültürü
Türkiye'nin kültürel yapısı, tarihinin derinliklerinden gelen fazla zengin ve değişik kültürlerin birikiminden oluşmuştur Türkiye, coğrafi konumu gereği Doğu, Batı, Ortadoğu, Akdeniz, İslam kültürü gibi farklı kültürlerin merkezindedir Dünyanın en eski yerleşim bölgelerinden biri olan Anadolu, binlerce takvim geçmişi ve tarihinde var olan bir fazla farklı kültürün etkisiyle ender görülen kültürel zenginliğe sahiptir Bu öylesine bir zenginliktir fakat, birbirine çok yakın ikâmetgâh bölgelerinde bile bu zenginliğin yarattığı kültürel farklılıkları görebiliriz
Genel kültürel yapıdaki bu zenginlik doğal olarak müzik kültürümüze de yansımaktadır
Türkiye coğrafyasında oluşmuş ve yaşayan müzik türlerinigenel bir yaklaşımla üç başlık altında toplayabiliriz :
1Geleneksel Lokal Müzikler
Geleneksel Müzik Kavramı : Çoğunlukla iki taraflı bir biçim içinde yaratılıp, üretildiği zamandan bugüne dek yaşayan, bulunduğu yöre ve çevrelerde sevilerek çoğunlukla çalınan, söylenen ve çoğunlukla anonim müziklerdir Ülkemizde, yukarıdaki tanıma uygun özelliklerde, oturmuş kültürümüzün içinde üretilen ve yer alan, gelenekselleşmiş müzikleri, dinselve din dışıoluşlarına kadar ikiye ayırabildiğimiz gibi, bunları Halk Lokal Müzikve Osmanlı Müziğibaşlıkları altında da inceleyebiliriz Pek fazla iki taraflı yönleri yer alan bu iki öbekte yer alan yapıtları, Enstrüman müziğiya da Sözlü müzikoluşlarına tarafından de sınıflayabiliriz *
