Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Türkiyede madenler ve enerji kaynakları,türkiyede madenler,türkiyede madencilik,türkiyede enerji kaynakları
TÜRKİYE'DE MADENCİLİK ve ENERJİ KAYNAKLARI
MADENLER VE ENERJİ KAYNAKLARI
Ülkemiz hemencecik her bölgesinde çeşitli madenlerin bulunduğu ve bir takım madenlerce de zengin olduğu bir ülkedir
Türkiye'de zengin ve işletmeye kullanışlı madenler çeşitlidir Oysa, bugün bütün madenlerimiz hemen şimdi yeterince işletmeye konulmamıştır İşletilen madenlerimiz hem iç piyasaya verilmekte, keza de ham madde olarak ihraç edilmektedir Madenler, Türkiye'nin yeraltı zenginlikleridir Madenlerimizin bir kısmı çok eski çağlarda işletilmiş, madenciliğin bir takım bilgileri memleketimizden diğer ülkelere yayılmıştır Öyle vaktiyle kurşun, altın, gümüş, demir, bakır, kalay madenleri biliniyordu Türkler, eskiden beri madencilikle ilgilenmişlerdir Ergenekon Destanı Türklerin madene vermiş olduğu büyük değeri destanlaştırmıştır Madenler, yerden filizadı verilen bileşimler halinde, maden cevheriolarak çıkarılır, daha sonra ergitilerek başlıca maden dediğimiz duruma gelir fakat, bundan da istenilen eşya, cihaz ve makine yapılır Madenler, tabiatta nadir olarak saf halde bulunur çoğu, başka elemanlarla bileşikler halindedir ve minerallerle karışıktır içinde maden bulunan bu bileşikler maden filizleridir Yer altı veya yerüstü ocaklarda taş, toprak ve diğer maddelerle karmakarışık olarak elde edilen ve herhangi bir işleme demin bir tutulmamış bulunan maden cevherlerine tuvönan cevherdenilmektedir Filizlerdeki maden oranı bazen az olabilir Böyle durumlarda eksik bir tedarik maden elde yapabilmek için fazla miktarda filizi işlemek gerekir Maden filizinden yalnızca maden yok, diğer maddeler de çıkarılır Madenle başka maddelerin filizlerden ayrılması işleri bir bilim haline gelmiştir oysa, bu' metalürjinin bir bölümüdür Madenler, yer kabuğunun ana malzemesi olan taşlar aralarında maden damarlarıve maden yataklarıolarak bulunur, çoğunca başka elemanlarca da bileşikler halinde ve minerallerle karışık olurlar Maden damar ve yatakları, ya yerin içinde yatay ya da buna yakın duruşta olur, veya eğimli ve hatta düşey olarak uzanırlar Bu duruş ve uzanışın, madenlerin çıkarılmasında manâlı yeri vardır Bir yerdeki madenlerin tahmin olunan miktarları ve yerine geçen kimse durumu da maden rezervişeklinde açıklama olunur Maden işletmeleriyle bu kavram aralarında yakın temas vardır
Başlıca Maden Çeşitleri
Madenlerin oluşumu, çeşidi ve rezervleri arazinin jeolojik yapısına ve oluştuğu jeolojik zamana bağlıdır
Türkiye ’de 1 zamandan, 4 zamana kadar oluşmuş araziler vardırVolkanik faaliyetlerin sık olduğu 3 zamanda oluşan arazi geniştir bu nedenle krom, demir, bakır, kurşun, pirit gibi volkanik oluşumlu madenler çoktur
Demir : Demir – çelik endüstrisinin en kayda değer hammaddesidir Türkiye demir cevheri rezervleri bakımından epeyce zengindir Derhal her bölgemizde demir cevherine rastlanmıştır Fakat bu yataklardan 60 kadarı işletilebilmektedir
Sanayide ve insanın günlük yaşantısında önemli yeri olmuş bulunan demir, Türkiye'nin türlü yerlerinde zengin damarlar ve yataklar halinde bulunmaktadır Türkler, çok eskiden beri ve sırası gelmişken Osmanlılar devrinde demirden faydalanmış, demircilik alanında zamanlarında üstün seviyeye ulaşmışlardır Demir cevherinin çeşitleri vardır Yerine göre türlü sanayide bunlar aranır Bugün bütün metallerin en önemlisi demirdir Demir olmadan makineyi düşünmeye imkanı yoktur Demir, kolaylıkla oksitleşebilir ya da kimyasal bileşikler yapabilir böylece, demir çoğunca saf olarak yok, bileşimler içinde çıkar 19 yüzyılın sonlarından itibaren gittikçe büyüyen çelikyapımı demirin değerini geniş ölçüde artırmıştır
Çelik, mekanik, fizikoşimik ve ısı etkileri aşağı fazla değişik özellikler kazanabilen bir demir karbon alaşımıdır Bu alaşımdaki karbon oranı % 1,7 ye kadardır Çeliği fontdan (dikme demirden) ayıran nitelik, içinde fontdakinden daha az karbon bulunması ve bu nedenle yerinde şartlar içinde haddelenmeye (çubuk, levha ve diğer biçimlere sokulmaya) elverişli olmasıdır Çelik, bütün operasyon her tarafında eriyik halinde kalan çiğ demirin, pozitif karbondan ve başka yabancı maddelerden arıtılarak inceltilmesi yolu ile elde edilmektedir İhtiyaca göre çok değişik çelikler üretilmektedir Tekrar sırası gelmişken bileşik gerçekleştirmek üzere demir ile az oranda da olsa, birleştirilen ve yüksek nitelikli özel ve soy çelikler yapımına yarayan madenler vardır Bunlardan krom ve nikel ile manganez, volfram, molibden, titan, vanadium kayda değer yer tutmuşlardır Sözgelişi Widia adı verilen wolfam karbit çeliği elmas gibi sert bir maden alaşımı olmaktadır
Cumhuriyet devrinde demir madenlerimizden davranmak ve bu madene dayalı endüstriyi düzenlemek çabaları olmuştur 1932 de başlangıçta Kırıkkale Çelik Fabrikası işletmeye açı1arak günümüze değin gelişmiştir Bu fabrikanın külçe çelik yapımı 30 bin tonu geçmiştir 1937 de Sümerbank göre Karabük Demir ve Çelik İşletmeleri kurulmuştur Gelişme gös*teren bu tesisler, 1955 te bir kanunla bir genel müdürlük durumuna getirilmiştir Türkiye Demir ve Çelik İşletmeleri'adını alan bu kuruluşa Divriği Demir Madenleri İşletmesi de bağlanmıştır Karabük işletmelerinin i 957 de başlayan daha çok genişletilmeleriyle imal değeri üç katına Çıkarılmış, yeni yüksek fınn1ar eklenmiştir Bu işletmelere zorunlu denir çevberi Divriği'den, maden kömürü Zonguldak'tan getirti1mektedir Genişleyen işletmenin demir ihtiyacını yerine getirmek için Divriği demir üretimi yılda 1200000 tona yükselmiştir Demir çiğ maddesine dayanan büyük tesislerimizden biri de Ereğli Danir ve Çelik Fabrikalarıdır Kurulmasına 1961 de başlanan bu tarihteki ek bir kanunla Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları TAŞhalinde teşekkül eden bu büyük tesisler, özel bir anonim or*taklık durumundadır ki, kurucu ve ortakları arasında yabancı kurullar da var*dır Takvim ihtiyacı 850 bin ton kadar olan demir fılizi Hekimhan Otlukkilise, Çetinkaya, Akdağ (Sivas), Kesikköprü (Ankara), Karamadazı (Kayseri) ve Eğmir (Balıkesir) maden ocak1anndan kömürün Zonguldak bölgesinden sağlanması düşünülmüştür Tüm bu işletmeler dışarıda İzmir'deki metalürji fabrikası (Metaş) manâlı yer tutmuştur
Bakır : Prehistorik çağlarda insanların ilk kullandığı madenlerden biridir Bakır rezervleri yerkabuğunun volkanik yaradılış belirten bölgelerinde yaygın olarak bulunmaktadır Saf bakır üretimi ülke gereksinimini karşılamadığı için dışarıdan saf bakır alınır
Soğuk da dökülebilen ve haddeden geçirilme kabiliyeti çok olan bakır, tarihten önceki çağlarda insanların birincil kullandıkları madendir Sonraları önce kalay ile bileşik yapılarak daha sert olan tunç elde edilmiş lakin sert ve elverişli olan demir, zamanla bakır ve alaşımlarının yerini almıştır Bakır, elektrik enerjisi çağının da ilk önce gelen madenlerindendir Kolay işlenebilmesi ve renginin altına benzemesiyle bakır ve alaşımları bugün de önemini kaybetmemiştir
Türkiye'nin türlü yerlerinde bakır madeni vardır, Bunların işletmekte olan başlıcaları Ergani, Murgol, ve Küre madenleridir Ayrıca, ufak ölçüde özel sektör işletmeleri vardır Tüm bu işletmelerden yılda 920 bin ton kadar tuvönan cevher çıkarılmaktadır Bakır işletmesi işleri, Etibank'a bağlıdır Bunlardan Ergani Bakır İşletmesiElazığ'n Maden ilçesindedir Buradaki bakırlar 1850 den beri aralıklarla, 1939 dan beri aralıksız olarak işletilmiştir Ergani madeninin yüksek bakır özü vardır Bir diğer bakır maden alanımız Murgol Bakır İşletmesidir Artvin' in Borça ilçesindeki bu maden 1951 de işletmeye açılmıştır Ergani'de olduğu gibi, burada da açık işletme sistemiyle cevher çıkarılır Üçüncü bakır madenimiz Küre Bakırımsı Pirit İşletmesidir Kastamonu' nun Küre ilçesindeki bu maden, eskiden de yer yer işletilmiş ise de, başlıca işletme 1959 dan beri yapılmaktadır
Krom : Fazla sert, iyi cilalanabilen ve paslanmayan bir madendirVolkanik alanlarda yaygındırMakine ile motor endüstrisinde ve paslanmaz çelik yapımında kullanılan kayda değer bir madendir Günümüz verilerine göre, Dünya krom üretiminde Türkiye 4 sıradadırYurtdışına satılan önemli bir madenimizdir
Krom, 18 yüzyılın sonlarından beri aşina bir madendir Fazla sert, mükemmel cilalanabilen, paslanmayan bir madendir bu nedenle, nikel gibi bu da madeni eşyayı kaplamakta kullanılır Bu Nedenle nikelaj gibi, üstelik kromla kaplamavardır Oysa, krom geniş ölçüde çelik endüstrisinde yer tutmuş, çeliğin sertliğini veren ve paslanmasını önleyen, yüksek nitelikli çelik elde etmeye yarayan önemli bir maden olmuştur Çeliğin keza nikel, hem de krom ile olan alaşımları değer kazanmıştır
Türkiye, krom madeni bakımından dünyanın en varlıklı ülkelerinden biridir Krom tümdengelim bakımından da ülkeler aralarında ilk önce gelenlerindendir Öbür krom memleketleri Güney Afrika Birliği, Güney Rodezya, Filipinler, Küba, Yugoslavya, Sovyetler Birliği, Japonya'dır Krom, Türkiye'nin manâlı bir ihraç maddesi olmuştur Dıştan olan isteğe tarafından yıldan yıla farklı krom üretimi durumu belirmiştir Türkiye'nin birçok yerlerinde krom vardır yerleri Güneybatı Ana*batmış (Fethiye Marmaris, Dalaman Havzası), Kütahya Bursa arası, Ergani Maden bölgesi' (Guleman krom madeni), Eskişehir doğukos, Maraş, Kayseri, Sivas bölgeleriyle Doğu Anadolu'nun türlü çevreleridir Memleketimizin büyüklü küçüklü fazla sayıda krom işletmesi vardır (I 978 verilerine kadar i 03 kadar) Bunun birçok (88) özel sektör işletmeleridir Bunların en büyüklerinden olan Guleman krom yatakları 1934 de bulunmuş, Etibank' a bağlı bir kuruluş olarak Şark Kromları İşletmesiadıyla i 939 da işletmeye açılmıştır
Cevher sonuç işi yeraltı sistemi ile yapılmaktadır Temizlenen cevherler İskenderun limanına gönderilmektedir Buradan 1939 dan 1970 e kadar 4 milyon ton satılık cevher elde edilmiştir Hem Muğa'nın Fethiye ilçesinde Üçköprü Maden İşletmesinde de krom çıkarılır 1969 verilerine tarafından, tüm krom madenlerimizde üretilen tuvönan krom miktarı 662 bin ton olmuştur Bunun 410 bin tonu özel sektöründür
Bor Mineralleri (Boraks) : Kimya endüstrisinin en önemli hammaddesidir Türkiye rezerv bakımından Dünya ’da ilk sırada yer alır Ama üretimi ve dış satımı az olduğundan ekonomiye katkısı da azdır
Kükürt : Yapay gübre üretimi ve tarım ilaçları ilk olarak elde etmek üzere kimya endüstrisinde kullanılır En büyük rezervlerimiz Göller Yöresi ’ndedir Imal, tüketimin az bir bölümünü karşılayamazbu nedenle yurtdışından da alınmaktadır
Volfram (Tungstein) : Uzay ve savaş endüstrisinde kullanılan, az bulunan madendir En zengin rezervler Uludağ ’dadır
Manganez : Türkiye ’de düzensiz yataklar halindedirSaf olarak bulunmaz Üretim tüketimi karşılamadığından dıştan satın alınır
Boksit : Ülkemizin en zengin rezerve sahip olduğu madenlerden biridir Boksit işlendikten sonra alüminyum elde edilir Endüstride demir cevheri ürünlerinden daha sonra en fazla tüketilen maden durumundadır Bilhassa uçak gövdelerinin yapımında yaygın olarak kullanılmaktadır
Boksit, alüminyum üretiminde yararlanılan ve bileşiminin esası AlıO3 olan kayda değer bir taştır İnce taneli ve katı killer halinde görülür Fazla hafif olması (özgül ağırlığı 2,6) sebebiyle uçak sanayiinde, araba yapımında ev eşyaları imalinde, hatta elektrik malzemesi yapılmasında gitgide ağırlık kazanmıştır Fakat, alüminyum üretilmesi için çok elektrik enerjisine ihtiyaç olduğundan, yapılanların ucuza mülk edilebilmeleri için bilhassa de sugücü ile elde edilen elektriğin çok olduğu yerlerde bu sanayi yer tutmuştur Sözgelişi, su gücü elektrik enerjisi çok olan ama baksit madeni bulunmayan Norveç ve İsveç gibi ülkeler, bu madeni dışardan ithal etmişlerdir
Türkiye'de alüminyum ham maddesi olan boksit yatakları, son zamanlarda Batı Toroslar bölgesinde (Konya ilinin Seydişehir ilçesi taraflarında) zengin olarak bulunmuştur Bunu ölçmek üzere yakınındaki Oymapınar (Homa) santralinden faydalanılarak alüminyum üretimine geçme hazırlıklarına girişilmiştir
Zımpara Taşı : Metamorfik taşlar içinde bulunan, uygulama alanı geniş olan bir madendir En zengin rezervler Ege Bölgesi ’ndedir
Civa: Doğada sıvı halde bulunan tek madendirTıpta ve fotoğrafçılık alanında kullanılır
Tuzlu : Tad belirlemek için yemek tuzu ve bakterilerin çoğalmasını önlemek için tuzlama tuzu olarak kullanılırOysa son yıllarda kimya endüstrisinin önemli bir hammaddesi konumuna gelmiştirTuz Gölü ve İzmirÇamaltı, tuzlu rezervlerinin maksimum olduğu yerlerdir *
TÜRKİYE'DE MADENCİLİK ve ENERJİ KAYNAKLARI
MADENLER VE ENERJİ KAYNAKLARI
Ülkemiz hemencecik her bölgesinde çeşitli madenlerin bulunduğu ve bir takım madenlerce de zengin olduğu bir ülkedir
Türkiye'de zengin ve işletmeye kullanışlı madenler çeşitlidir Oysa, bugün bütün madenlerimiz hemen şimdi yeterince işletmeye konulmamıştır İşletilen madenlerimiz hem iç piyasaya verilmekte, keza de ham madde olarak ihraç edilmektedir Madenler, Türkiye'nin yeraltı zenginlikleridir Madenlerimizin bir kısmı çok eski çağlarda işletilmiş, madenciliğin bir takım bilgileri memleketimizden diğer ülkelere yayılmıştır Öyle vaktiyle kurşun, altın, gümüş, demir, bakır, kalay madenleri biliniyordu Türkler, eskiden beri madencilikle ilgilenmişlerdir Ergenekon Destanı Türklerin madene vermiş olduğu büyük değeri destanlaştırmıştır Madenler, yerden filizadı verilen bileşimler halinde, maden cevheriolarak çıkarılır, daha sonra ergitilerek başlıca maden dediğimiz duruma gelir fakat, bundan da istenilen eşya, cihaz ve makine yapılır Madenler, tabiatta nadir olarak saf halde bulunur çoğu, başka elemanlarla bileşikler halindedir ve minerallerle karışıktır içinde maden bulunan bu bileşikler maden filizleridir Yer altı veya yerüstü ocaklarda taş, toprak ve diğer maddelerle karmakarışık olarak elde edilen ve herhangi bir işleme demin bir tutulmamış bulunan maden cevherlerine tuvönan cevherdenilmektedir Filizlerdeki maden oranı bazen az olabilir Böyle durumlarda eksik bir tedarik maden elde yapabilmek için fazla miktarda filizi işlemek gerekir Maden filizinden yalnızca maden yok, diğer maddeler de çıkarılır Madenle başka maddelerin filizlerden ayrılması işleri bir bilim haline gelmiştir oysa, bu' metalürjinin bir bölümüdür Madenler, yer kabuğunun ana malzemesi olan taşlar aralarında maden damarlarıve maden yataklarıolarak bulunur, çoğunca başka elemanlarca da bileşikler halinde ve minerallerle karışık olurlar Maden damar ve yatakları, ya yerin içinde yatay ya da buna yakın duruşta olur, veya eğimli ve hatta düşey olarak uzanırlar Bu duruş ve uzanışın, madenlerin çıkarılmasında manâlı yeri vardır Bir yerdeki madenlerin tahmin olunan miktarları ve yerine geçen kimse durumu da maden rezervişeklinde açıklama olunur Maden işletmeleriyle bu kavram aralarında yakın temas vardır
Başlıca Maden Çeşitleri
Madenlerin oluşumu, çeşidi ve rezervleri arazinin jeolojik yapısına ve oluştuğu jeolojik zamana bağlıdır
Türkiye ’de 1 zamandan, 4 zamana kadar oluşmuş araziler vardırVolkanik faaliyetlerin sık olduğu 3 zamanda oluşan arazi geniştir bu nedenle krom, demir, bakır, kurşun, pirit gibi volkanik oluşumlu madenler çoktur
Demir : Demir – çelik endüstrisinin en kayda değer hammaddesidir Türkiye demir cevheri rezervleri bakımından epeyce zengindir Derhal her bölgemizde demir cevherine rastlanmıştır Fakat bu yataklardan 60 kadarı işletilebilmektedir
Sanayide ve insanın günlük yaşantısında önemli yeri olmuş bulunan demir, Türkiye'nin türlü yerlerinde zengin damarlar ve yataklar halinde bulunmaktadır Türkler, çok eskiden beri ve sırası gelmişken Osmanlılar devrinde demirden faydalanmış, demircilik alanında zamanlarında üstün seviyeye ulaşmışlardır Demir cevherinin çeşitleri vardır Yerine göre türlü sanayide bunlar aranır Bugün bütün metallerin en önemlisi demirdir Demir olmadan makineyi düşünmeye imkanı yoktur Demir, kolaylıkla oksitleşebilir ya da kimyasal bileşikler yapabilir böylece, demir çoğunca saf olarak yok, bileşimler içinde çıkar 19 yüzyılın sonlarından itibaren gittikçe büyüyen çelikyapımı demirin değerini geniş ölçüde artırmıştır
Çelik, mekanik, fizikoşimik ve ısı etkileri aşağı fazla değişik özellikler kazanabilen bir demir karbon alaşımıdır Bu alaşımdaki karbon oranı % 1,7 ye kadardır Çeliği fontdan (dikme demirden) ayıran nitelik, içinde fontdakinden daha az karbon bulunması ve bu nedenle yerinde şartlar içinde haddelenmeye (çubuk, levha ve diğer biçimlere sokulmaya) elverişli olmasıdır Çelik, bütün operasyon her tarafında eriyik halinde kalan çiğ demirin, pozitif karbondan ve başka yabancı maddelerden arıtılarak inceltilmesi yolu ile elde edilmektedir İhtiyaca göre çok değişik çelikler üretilmektedir Tekrar sırası gelmişken bileşik gerçekleştirmek üzere demir ile az oranda da olsa, birleştirilen ve yüksek nitelikli özel ve soy çelikler yapımına yarayan madenler vardır Bunlardan krom ve nikel ile manganez, volfram, molibden, titan, vanadium kayda değer yer tutmuşlardır Sözgelişi Widia adı verilen wolfam karbit çeliği elmas gibi sert bir maden alaşımı olmaktadır
Cumhuriyet devrinde demir madenlerimizden davranmak ve bu madene dayalı endüstriyi düzenlemek çabaları olmuştur 1932 de başlangıçta Kırıkkale Çelik Fabrikası işletmeye açı1arak günümüze değin gelişmiştir Bu fabrikanın külçe çelik yapımı 30 bin tonu geçmiştir 1937 de Sümerbank göre Karabük Demir ve Çelik İşletmeleri kurulmuştur Gelişme gös*teren bu tesisler, 1955 te bir kanunla bir genel müdürlük durumuna getirilmiştir Türkiye Demir ve Çelik İşletmeleri'adını alan bu kuruluşa Divriği Demir Madenleri İşletmesi de bağlanmıştır Karabük işletmelerinin i 957 de başlayan daha çok genişletilmeleriyle imal değeri üç katına Çıkarılmış, yeni yüksek fınn1ar eklenmiştir Bu işletmelere zorunlu denir çevberi Divriği'den, maden kömürü Zonguldak'tan getirti1mektedir Genişleyen işletmenin demir ihtiyacını yerine getirmek için Divriği demir üretimi yılda 1200000 tona yükselmiştir Demir çiğ maddesine dayanan büyük tesislerimizden biri de Ereğli Danir ve Çelik Fabrikalarıdır Kurulmasına 1961 de başlanan bu tarihteki ek bir kanunla Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları TAŞhalinde teşekkül eden bu büyük tesisler, özel bir anonim or*taklık durumundadır ki, kurucu ve ortakları arasında yabancı kurullar da var*dır Takvim ihtiyacı 850 bin ton kadar olan demir fılizi Hekimhan Otlukkilise, Çetinkaya, Akdağ (Sivas), Kesikköprü (Ankara), Karamadazı (Kayseri) ve Eğmir (Balıkesir) maden ocak1anndan kömürün Zonguldak bölgesinden sağlanması düşünülmüştür Tüm bu işletmeler dışarıda İzmir'deki metalürji fabrikası (Metaş) manâlı yer tutmuştur
Bakır : Prehistorik çağlarda insanların ilk kullandığı madenlerden biridir Bakır rezervleri yerkabuğunun volkanik yaradılış belirten bölgelerinde yaygın olarak bulunmaktadır Saf bakır üretimi ülke gereksinimini karşılamadığı için dışarıdan saf bakır alınır
Soğuk da dökülebilen ve haddeden geçirilme kabiliyeti çok olan bakır, tarihten önceki çağlarda insanların birincil kullandıkları madendir Sonraları önce kalay ile bileşik yapılarak daha sert olan tunç elde edilmiş lakin sert ve elverişli olan demir, zamanla bakır ve alaşımlarının yerini almıştır Bakır, elektrik enerjisi çağının da ilk önce gelen madenlerindendir Kolay işlenebilmesi ve renginin altına benzemesiyle bakır ve alaşımları bugün de önemini kaybetmemiştir
Türkiye'nin türlü yerlerinde bakır madeni vardır, Bunların işletmekte olan başlıcaları Ergani, Murgol, ve Küre madenleridir Ayrıca, ufak ölçüde özel sektör işletmeleri vardır Tüm bu işletmelerden yılda 920 bin ton kadar tuvönan cevher çıkarılmaktadır Bakır işletmesi işleri, Etibank'a bağlıdır Bunlardan Ergani Bakır İşletmesiElazığ'n Maden ilçesindedir Buradaki bakırlar 1850 den beri aralıklarla, 1939 dan beri aralıksız olarak işletilmiştir Ergani madeninin yüksek bakır özü vardır Bir diğer bakır maden alanımız Murgol Bakır İşletmesidir Artvin' in Borça ilçesindeki bu maden 1951 de işletmeye açılmıştır Ergani'de olduğu gibi, burada da açık işletme sistemiyle cevher çıkarılır Üçüncü bakır madenimiz Küre Bakırımsı Pirit İşletmesidir Kastamonu' nun Küre ilçesindeki bu maden, eskiden de yer yer işletilmiş ise de, başlıca işletme 1959 dan beri yapılmaktadır
Krom : Fazla sert, iyi cilalanabilen ve paslanmayan bir madendirVolkanik alanlarda yaygındırMakine ile motor endüstrisinde ve paslanmaz çelik yapımında kullanılan kayda değer bir madendir Günümüz verilerine göre, Dünya krom üretiminde Türkiye 4 sıradadırYurtdışına satılan önemli bir madenimizdir
Krom, 18 yüzyılın sonlarından beri aşina bir madendir Fazla sert, mükemmel cilalanabilen, paslanmayan bir madendir bu nedenle, nikel gibi bu da madeni eşyayı kaplamakta kullanılır Bu Nedenle nikelaj gibi, üstelik kromla kaplamavardır Oysa, krom geniş ölçüde çelik endüstrisinde yer tutmuş, çeliğin sertliğini veren ve paslanmasını önleyen, yüksek nitelikli çelik elde etmeye yarayan önemli bir maden olmuştur Çeliğin keza nikel, hem de krom ile olan alaşımları değer kazanmıştır
Türkiye, krom madeni bakımından dünyanın en varlıklı ülkelerinden biridir Krom tümdengelim bakımından da ülkeler aralarında ilk önce gelenlerindendir Öbür krom memleketleri Güney Afrika Birliği, Güney Rodezya, Filipinler, Küba, Yugoslavya, Sovyetler Birliği, Japonya'dır Krom, Türkiye'nin manâlı bir ihraç maddesi olmuştur Dıştan olan isteğe tarafından yıldan yıla farklı krom üretimi durumu belirmiştir Türkiye'nin birçok yerlerinde krom vardır yerleri Güneybatı Ana*batmış (Fethiye Marmaris, Dalaman Havzası), Kütahya Bursa arası, Ergani Maden bölgesi' (Guleman krom madeni), Eskişehir doğukos, Maraş, Kayseri, Sivas bölgeleriyle Doğu Anadolu'nun türlü çevreleridir Memleketimizin büyüklü küçüklü fazla sayıda krom işletmesi vardır (I 978 verilerine kadar i 03 kadar) Bunun birçok (88) özel sektör işletmeleridir Bunların en büyüklerinden olan Guleman krom yatakları 1934 de bulunmuş, Etibank' a bağlı bir kuruluş olarak Şark Kromları İşletmesiadıyla i 939 da işletmeye açılmıştır
Cevher sonuç işi yeraltı sistemi ile yapılmaktadır Temizlenen cevherler İskenderun limanına gönderilmektedir Buradan 1939 dan 1970 e kadar 4 milyon ton satılık cevher elde edilmiştir Hem Muğa'nın Fethiye ilçesinde Üçköprü Maden İşletmesinde de krom çıkarılır 1969 verilerine tarafından, tüm krom madenlerimizde üretilen tuvönan krom miktarı 662 bin ton olmuştur Bunun 410 bin tonu özel sektöründür
Bor Mineralleri (Boraks) : Kimya endüstrisinin en önemli hammaddesidir Türkiye rezerv bakımından Dünya ’da ilk sırada yer alır Ama üretimi ve dış satımı az olduğundan ekonomiye katkısı da azdır
Kükürt : Yapay gübre üretimi ve tarım ilaçları ilk olarak elde etmek üzere kimya endüstrisinde kullanılır En büyük rezervlerimiz Göller Yöresi ’ndedir Imal, tüketimin az bir bölümünü karşılayamazbu nedenle yurtdışından da alınmaktadır
Volfram (Tungstein) : Uzay ve savaş endüstrisinde kullanılan, az bulunan madendir En zengin rezervler Uludağ ’dadır
Manganez : Türkiye ’de düzensiz yataklar halindedirSaf olarak bulunmaz Üretim tüketimi karşılamadığından dıştan satın alınır
Boksit : Ülkemizin en zengin rezerve sahip olduğu madenlerden biridir Boksit işlendikten sonra alüminyum elde edilir Endüstride demir cevheri ürünlerinden daha sonra en fazla tüketilen maden durumundadır Bilhassa uçak gövdelerinin yapımında yaygın olarak kullanılmaktadır
Boksit, alüminyum üretiminde yararlanılan ve bileşiminin esası AlıO3 olan kayda değer bir taştır İnce taneli ve katı killer halinde görülür Fazla hafif olması (özgül ağırlığı 2,6) sebebiyle uçak sanayiinde, araba yapımında ev eşyaları imalinde, hatta elektrik malzemesi yapılmasında gitgide ağırlık kazanmıştır Fakat, alüminyum üretilmesi için çok elektrik enerjisine ihtiyaç olduğundan, yapılanların ucuza mülk edilebilmeleri için bilhassa de sugücü ile elde edilen elektriğin çok olduğu yerlerde bu sanayi yer tutmuştur Sözgelişi, su gücü elektrik enerjisi çok olan ama baksit madeni bulunmayan Norveç ve İsveç gibi ülkeler, bu madeni dışardan ithal etmişlerdir
Türkiye'de alüminyum ham maddesi olan boksit yatakları, son zamanlarda Batı Toroslar bölgesinde (Konya ilinin Seydişehir ilçesi taraflarında) zengin olarak bulunmuştur Bunu ölçmek üzere yakınındaki Oymapınar (Homa) santralinden faydalanılarak alüminyum üretimine geçme hazırlıklarına girişilmiştir
Zımpara Taşı : Metamorfik taşlar içinde bulunan, uygulama alanı geniş olan bir madendir En zengin rezervler Ege Bölgesi ’ndedir
Civa: Doğada sıvı halde bulunan tek madendirTıpta ve fotoğrafçılık alanında kullanılır
Tuzlu : Tad belirlemek için yemek tuzu ve bakterilerin çoğalmasını önlemek için tuzlama tuzu olarak kullanılırOysa son yıllarda kimya endüstrisinin önemli bir hammaddesi konumuna gelmiştirTuz Gölü ve İzmirÇamaltı, tuzlu rezervlerinin maksimum olduğu yerlerdir *
