Türkiye'nin Basın Özgürlüğü Raporu: 'Medyada Kanalizasyon Patladı'

Basın Kurulu, 2021 yılı 'Basın Özgürlüğü' raporunu yayımladı. Raporda, Türkiye'de hükümete yakın medya kuruluşlarına yapılan takviyeler ve muhalif medyaya yapılan baskılara yer verilirken, iktidarın muhalif medyayı çökertmek için RTÜK, BİK ve yargıyı aparat olarak bu yıl da sınırsızca kullandığı savunuldu.




Independent Türkçe'nin aktardığına nazaran raporda, siyasal ve ekonomik kuşatma altında geçen bir yılın geride bırakıldığına dikkat çekildi ve 'Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçişle birlikte iktidarın ‘tek adam’ idaresine evrildiği bu süreçte, ‘tek sesli’ medya yaratma planı, 2021 yılında ivme kazandı' denildi.

"180 ülke ortasında 153’üncü sıradayız"



'Türkiye’de medyanın maruz kaldığı antidemokratik uygulamalar elbette memleketler arası alandaki karnesine de zayıf not olarak yansıdı' denilen raporda şu bilgilere yer verildi:

2021 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nde 180 ülke ortasında 153’üncü sıradayız. Milletlerarası Hukukun Üstünlüğü Endeksi’nde139 ülke ortasında 117’nci sıradayız. Dünyada cezaevinde en fazla gazetecinin olduğu ülkeler sıralamasında, cezaevindeki gazeteci sayımız 37’den 17’ye düşse de tekrar 6’ncıyız. Dünya Demokrasi Endeksi’nde 167 ülke ortasında 110’uncu sırada hibrit rejimler kategorisindeyiz. Liberal Demokrasi Endeksi’nde ise 179 ülke ortasında 149’uncu sırada otokrat seçim demokrasisinde bulunuyoruz. İnternette Özgürlük Raporu’nda  ‘Özgür Olmayan Ülkeler’ ortasında yer alıyoruz. 

"Gazetecilik, hükümet memurluğu üzere görüldü"



Raporda, hükümet için çalışan medya kuruluşlarından da bahsedildi.

İktidarın, medyanın yüzde 95'inin denetimini elinde tuttuğu savunulan açıklamada, 'Söz dinleyen, buyruk komuta içinde manşetler atan, yayınlarda iktidar övgüsü eksik etmeyen gazete ve televizyonlara dayanağını sürdürürken, geride kalan yüzde 5’in susturulması için elinden geleni hayata soktu' görüşüne verildi.

Raporda ayrıyeten şunlar kaydedildi:

Toplumsal medya için ise, iktidar ‘düşman hukuku’ anlayışıyla yasal düzenleme yapıp susturma planlarına devam etti. 2021 yıl içinde iktidarın medyaya dönük uygulamasından kimilerini şu başlıklarla özetlemek mümkün:

Cumhurbaşkanlığınca yayınlanan tasarruf genelgesinde kamu kuruluşlarına günlük gazete alımı yasaklandı. Basın toplantıları ‘hülle’ oyununa döndü. Yanıtları evvelden hazırlanıp promtere yüklenen sorular, yandaş medyanın muhabirlerinin eline tutuşturularak sorduruldu. Gazetecilik, hükümet memurluğu üzere görüldü. İktidar medyasının gazeteleri tek merkezden atılan manşetlerle hükümet bülteni; televizyonlar propaganda aygıtı oldu. Bağımsız ve eleştirel yayın yapan medya ‘muhalif’ görülerek ötekileştirildi. Kamu kurum ve kuruluşlarının reklamları, satmayan okunmayan iktidar medyasına aktarıldı, muhalif medyaya tek kuruş verilmedi. Demokrasilerde yasama, yürütme ve yargının yanında dördüncü kuvvet olan basın bu iktidar mensuplarınca, buyruk komuta ile hareket eden propaganda aracı olarak görüldü.

"İktidar medyasına sonuna kadar açılan merasimleri, muhalif medyanın izlemesi yasaklandı"



İktidarın muhalif medyaya yönelik baskılarda bulunduğu vurgulanarak şöyle devam edildi:

İktidarın çıkarını önceleyen, bu nedenle de prestiji ve aktifliğini yitiren medya kuruluşlarına ve mensuplarına devletin tüm imkanları seferber edilirken; halkın çıkarlarını önceleyen bu nedenle de okunan ve izlenen ‘muhalif’ medyanın aktifliğini kırmak için her türlü mahzur çıkarıldı. 

İrtibat Başkanlığı, keyfi uygulamayla  beğenmediği yüzlerce gazetecinin basın kartını bir neden bulup iptal etti. Meslek kuruluşlarınca açılan davada Danıştay, Basın Kartları Yönetmeliğini kart iptaline münasebet gösterilen tüm hususlarını iptal etmesine rağmen mağduriyetler giderilmedi.

Kendisini yargının üzerinde gören İrtibat Lideri, “Basın Kartları Yönetmeliğimizin kimi unsurları Danıştay’ca iptal edilmiş. Misyonda olduğumuz sürece gazetecilik ismi altında terörizm propagandası yapanlarla uğraş edeceğiz. Terör seviciler boşuna sevinmesin” diyerek yargıya da baş tutup meydan okuyabildi.

Raporda ayrıyeten, iktidarın 'muhalif' medyayı çökermek için RTÜK, BİK ve  yargıyı aparat olarak bu yıl da sınırsızca kullandığı savunularak 'Eleştirel ve bağımsız yayın yapan ve sayıları bir elin parmaklarını geçmeyen ulusal gazete ve televizyon ile yüzlerce mahallî medya kuruluşu için şartlar her gün biraz daha zorlaştı' tabirleri kullanıldı.

"Kanalizasyon patladı"



Raporda, organize cürüm örgütü önderi Sedat Peker'in Haydi ve Süleyman Özışık kardeşler ile Veyis Ateş hakkındaki savları sonrası medyada yaşanan tartışmalara da yer verildi.

'Kurallarını tek tek kaybeden, genleriyle oynanan medyaya gazeteci kılığında sızan, hatta iktidar tarafından yerleştirilen ‘kullanışlı’ şahısların, kirli ilgiler sarmalı ortaya çıktı' denilen raporda şunlar kaydedildi:

Bu kelamda gazeteciler tarafından kirletilen medyada sözün tam manasıyla kanalizasyon patladı, pislik ortaya saçıldı. İktidar yandaşı kelamda gazeteciler Haydi ve Süleyman Özışık kardeşler ile  televizyon haber sunucusu Veyis Ateş’ın, siyaset- medya- mafya üçgenindeki faaliyetleri, haksız kazanılan mal varlıkları, gazetecilik görünümünde yaptıkları… Bu kelamda gazetecilerin bakanlarla, yargı mensuplarıyla akçeli münasebetleri; milyon dolarlarla söz edilen rüşvetler, servetleri… Kara paracı kaçak iş insanı ‘Abla’ dediği gazeteci, ses kasetleri, rüşvetin paydaşları… Yenilir yutulur işler değildi.

Bu rezaleti ortaya çıkaran ne acıdır ki ülkenin yargısı ve polisi değil, yurt dışına kaçan ve kırmızı bültenle aranan bir mafya başkanı oldu. Siyaset- mafya- medya üçgeninde kuşatılmaya çalışılan Türkiye’nin kurtulması için öncelikle medyanın temizlenmesi gerekiyor.

Gazeteci, mafyanın ve siyasetin çıkarı için değil halk ismine vazife yapar, kamu haklarının bekçisidir. Gazeteci aç kalır fakat ,Sedat Simavi’nin dediği üzere, “Mesleğine sahip çıkar, şayet kalemine sahip çıkamaz ise kırar, fakat satmaz.” Onurunu ise asla.