Türklere Anadolu Topraklarını Açan Efsane Komutan: Alp Arslan ve İlginç Hayat Hikâyesi

Alp Arslan'ın ismini sıkça Malazgirt ile birlikte duymuşuzdur. Pekala onun Türk tarihindeki kazanımlarını ne kadar güzel biliyoruz? 

Not: Prof. Osman Turan'ın Selçuklular Tarihi Ve Türk-İslam Medeniyeti isimli yapıtından faydalandık.


Ünlü kumandan Davet Bey'in oğlu; Tuğrul Bey'in yeğeniydi.



Alp Arslan'ın yaklaşık 1030'lu yıllarda doğduğu iddia edilmektedir. 1040 Dandanakan Savaşı sonrasında Davet Bey'e Merv ve etrafının idaresi verilmişti. Alp Arslan gençliği boyunca babasıyla bir arada bu bölgedeki çabalara katıldı ve 1050'li yıllara gerçek babasının yaşlanması üzerine büsbütün onun yerini aldı.

Alp Arslan, Büyük Selçuklu tahtının en keskin varislerinden birisiydi.



Alp Arslan'ı tasvir eden bir minyatür. (Diyanet İslam Ansiklopedisinden)


Babası Davet Beyefendi 1059 yılında vefat etti. Tuğrul Beyefendi bunun üzerine yeğeni Alp Arslan'ı, kendi buyruklarından dışarı çıkmayacak biçimde Davet Bey'in makamına getirdi. Alp Arslan amcasına hürmette kusur etmedi. Çünkü Tuğrul Bey'in çocuğu yoktu. Bu sebeple Alp Arslan, amcasından sonra kendisinin Büyük Selçuklu tahtına geçebileceğini tasarlamıştı.


1063'te Tuğrul Bey'in vefatı sonrasında taht hengameleri başladı.



Tuğrul Beyefendi ölmeden önce, üvey oğlu Süleyman'ı kendisine varis bırakmıştı. Halbuki Süleyman'ı kimse tınmadı. Hanedan tam bir düzensizlik içerisine girmişti. Alp Arslan'ın ağabeyi Kara Arslan Kavurd Beyefendi; amcası Musa Yabgu ve Çağrı-Tuğrul Beyefendilerin amcası Kutalmış (Süleyman Şah'ın babası) taht gayretine girdiler. Kutalmış direkt, Sultan ilan edilen Süleyman'ın üzerine yürüdü.

Alp Arslan bu yerde çok süratli karar vererek harekete geçmek zorundaydı.



Evvela ardını sağlama almak üzere amcası Musa Yabgu'nun üzerine yürüdü ve onu kendine bağladı. Akabinde vezir ,Amidülmülk'ün de kendisini çağırmasıyla, başşehir Rey'e hakikat harekete geçti. Kardeşinin başşehre geldiğini duyan Kara Arslan Kavurd Beyefendi ise geri çekilerek ona itaat etti. 

Başşehri kuşatmış bulunan Kutalmış da Damgan civarında Milh vadisine çekildi ve savaş durumu aldı. Alp Arslan burada büyük bir zafer kazandı ve Kutalmış dahi hayatını kaybetti. Böylelikle Alp Arslan 1064 yılında tartışmasız Büyük Selçuklu Sultanı oldu.

Sultanın birinci seferleri Doğu Anadolu üzerineydi.



Dandanakan Savaşı sonrasında akın eden onlarca Türkmen şuurlu bir halde Anadolu'ya yönlendiriliyordu. Çünkü Selçuklu toprakları bu insanlara yetemezdi. Ancak çeşitli Bizans ve Ermeni güçleri bu göçü zorlaştırıyordu. Tıpkı vakitte Anadolu topraklarının uygun bir yurt olabileceği de biliniyordu. İşte bu sebeplerle Alp Arslan batıya hakikat sefere çıktı. Bu sırada oğlu Melikşah da babasının yanındaydı.

İstikrarları değiştiren bir muharebe: Malazgirt



Selçukluların Anadolu topraklarında kazandıkları muvaffakiyetlere karşı, 1068 yılında İmparator olan IV. Romanos Diogenes bir nokta koymayı kararlaştırmıştı. Birkaç ses getiren sefer düzenlediyse de Türklerin ilerleyişini tam manasıyla durduramadı. Temel düğüm 1071'de Malazgirt Ovasında çözülecekti...

Diogenes rahat, Alp Arslan gergin ve gerilimliydi.



Bizans için 600.000 üzere sayılar verilse de bunu mübalağa olarak addetmek gereklidir. Lakin tekrar de Bizans'ın 60.000'e 200.000 üzere bir üstünlüğü olduğu varsayım edilmektedir. İki kumandan da ordularının başında tıpkı Büyük İskender üzere merkezde duruyorlardı. Türkler için kazanmaktan öbür yol yoktu. 

Bizans kuvvetleri geçersiz bir atakla savaş meydanına çekildi. Daha sonra Selçukluların sağ ve sol kanatları Bizans ordusunu bir hilal biçiminde sarmaya başladı. Hilal kapandığında artık Bizans ordusu kapana kısılmış vaziyetteydi. Takviye kuvvetlerin kumandanı Andronikos, İmparatorun yenildiğini görünce savaş meydanını terk etti.

Anadolu'nun Fethi Emrediliyor!



Romanos Diogenes esir alındıysa da pek düzgün muameleler gördü. Yapılan barış antlaşmasına nazaran Bizans resmen Selçuklu tâbiyetine giriyordu. Ama Romanos Diogenes İmparatorluğu kaybedecek ve bu antlaşma asla geçerli olmayacaktı. Alp Arslan, meyyit doğan bu antlaşma sonucunda Anadolu'nun fethini emretti. Artuk Bey'i de bu akınların başına kumandan tayin etti.

Beklenmedik bir suikast ve sessiz gelen vefat.



Alp Arslan, Türkistan üzerine özellikle Karahanlılar'ı denetim altına almak için büyük bir orduyla sefere çıktı. Hiç elbet ki Karahanlı hükümdarı Şemsülmülk Nasr'ın evvelce evlendiği Alp Arslan'ın kızını, casusluk yaptığı savıyla dövmesi ve vefatına sebebiyet vermesi de Selçuklu Sultanını kızdırmıştı. 

Bu sefer sırasında Selçuklulara sıkı direnç eden Barzam kalesi düşürüldükten sonra, kale kumandanı Yusuf Harizmi Sultan ile görüşmek istediğini bildirdi. Alp Arslan'ın huzuruna çıktığında çizmesine sakladığı hançeri bir anda çıkartarak Sultanın üzerine atılıp onu yaraladı. Alp Arslan aldığı yaradan sonra 4 gün boyunca yaşama tutulma uğraşı verdi. 24 Kasım 1072 tarihinde, oğlu Melikşah'ın hükümdar olacağını def'aten tembih ederek hayata gözlerini yumdu.