Tuzu daha yakından tanıyın : tuz dosyası

TUZ NEDİR? NE İŞE YARAR?

Beyaz kristal hali ile sofralarımızda mekan alan tuz kimyasal olarak “sodyum” ve “klor” minerallerinden oluşur. Suda çözünme özelliğine de sahip olan tuz, denizlerde çözünmüş halde, kaya tuzu biçiminde yahut göl yataklarında doğal olarak bulunur. Çeşitli süreçlerden geçirilen tuz rafine yani sofra tuzu haline gelir ve tuzluklardaki mekanını alır.

Sofra tuzu, insan sıhhati açısından son aşama kıymetlidir. Zira vücut sıvılarının basıncını sağlama da sodyum minerali gereklidir.

SODYUM İLE SOFRA TUZU BIREBIR MIDIR?

Sofra tuzu ile sodyum her ne kadar tıpkı olarak düşünülse de aslında farklıdır. Sodyum, sofra tuzunun yapısında konum alan bir bileşiktir ve sofra tuzunun %40’ını oluşturur.

SOFRA TUZU GEREKLİ Mİ?

Vücuttaki istikrarın sürdürülebilmesi için tuz tüketimi gereklidir. Tuz, içerdiği sodyum ile vücut sıvılarının istikrarını ve basıncın devamlılığını sağlar. Potasyum minerali ile birlikte vücutta kendi isimlerini taşıyan sodyum-potasyum isimli pompayı çalıştırarak hücrelerimizin içinde ve dışında yan alan suyun istikrarlı dağılımında rol oynar.

Gereğinden az sofra tuzu tüketimi, kusma, zihni bulanıklık, ağrılara neden olabileceği üzere sodyum zayıflığı tıpkı belirtiler ile birlikte teneffüs zayıflığına de neden olabilir. Ziyade tuz tüketimi ise vücutta ödeme yol açabilir. Ayrıyeten çok tuz tüketimi kan basıncının yükselmesine de neden olabilmektedir.

TUZ ile TANSİYON ARASINDA NASIL BİR ILGI VAR?

Gereğinden ziyade tuz tüketiminin tansiyonu arttırıcı tesir gösterdiği bilinir. Gelgelelim bu durum herkes için makbul değildir. Zira sodyum vücutta depolanan minerallerden biri değildir ve ziyadesi idrar ve ter yolu ile vücuttan atılır. Ancak kimi şahıslar sodyuma karşı hassas olabilir ve bu bireylerde haddinden fazla tuz tüketimi yüksek tansiyona neden olabilir.

TUZ YÜKSEK TANSİYONDA TEK DÜŞMAN MI?

Tansiyonu çok yüksek olan kimselerde tek hatalı tuz değildir. Bu bireylerin tansiyonunun olağana döndürülebilmesi için sofra tuzu yahut sodyumdan varlıklı besinlerinde günlük beslenme programında kısıtlanması gerekebilir.

Münhasıran hazır besinler başta olmak üzere birçok besin zımnî tuz kaynağıdır. Salamura besinler, turşular, tuzu alınmamış peynirler ve zeytinler beslenmemizde nokta alan saklı tuz kaynaklarındandır. Bu çeşit besinlerin yüksek tansiyonlu insanlar tarafından tüketilmemesi makuldür.

KUTU 1: KAPALI SODYUM KAYNAKLARINI YAKINDAN TANIYIN

· Ketçap

· Hardal

· Soya sosu

· Bulyonlar

· Salata sosları

· Kabartma tozu

· Tütsülenmiş yiyecekler

· Teriyaki sosu

· Tuzlu bisküvi ve çörekler

KUTU 2: SODYUMDAN GÜÇLÜ BESİNLER NELERDİR?

· Dereotu

· Sakatatlar

· Yumurta

Gayri besinlerde değişik nispetlerde sodyum içermektedir.

GÜNLÜK TUZ TÜKETİMİ NE KADAR OLMALI?

Sağlıklı bir kişi günde 6 gramdan ziyade tuz tüketmemelidir. Bu ölçüde tuz; 3 silme çay kaşığı kadar sofra tuzudur. Günlük sofra tuzu tüketimi; gün boyunca yenilen yemeklerden ve ekmeklerden sağlanır. Yani 6 gram tuz yalnızca (!) tuzluktan karşılanmamaktadır.


ADIM ADIM TUZ TÜKETİMİNİ AZALTMAK…

MESKENDE:

· Tuzluklar rafa kalksın… Yemeğin tadına bakmadan tuzlu olup olmadığına karar veremezsiniz. Aslında birçok kişi tuzluğu yemekleri beğenmediklerinden dolayı değil, alışkanlıklardan ötürü kullanırlar. Tuzluğu sofranızdan kaldırmanız bile günlük tuz tüketiminizi epey azaltacaktır.

· Yemeklere daha az tuz ekleyin… Pişirdiğiniz yemeklere kaşık kaşık tuz eklemenize gerek yok. Tuz kaşığınızı kaldırın ve tüm yemeklere birer tutam eklemek ile yetinin.

· Günlük tuz hakkınızı belirleyin… Tuz tüketiminizi dengeleme konusunda başarısız oluyorsanız, günlük tuz hakkınızı belirleyin. Her sabah bir tabağa 3 silme çay kaşığı tuzunuzu ayırın ve gün boyunca bu tuzu kullanın. Lakin kaçamak yapmamalısınız, bütün yemekleri tuzsuz pişirin, ekmeklerin tuzsuz olanlarını satın alın.

· Her şey tuzsuz diye bunalıma girmeyin, yemeklere lezzet katmayı deneyin… Tuz tüketme alışkanlığından vazgeçmekte zorlanıyorsanız yemeklerinize tat katmak için farklı usullerden faydalanabilirsiniz. Baharatlar ve değişik otlar hem damak tadınızı geliştirmek de hem de tuz alışkanlığınızdan vazgeçmenizde size yardımcı olur.

ALIŞVERİŞTE:

· Etiket okumayı alışkanlık haline getirin… Piyasadaki eserlerin birden fazla sofra tuzu içerdiğinden dolayı, satın almadan evvel etiketini denetim etmenizde yarar vardır. Besin etiketinden besinin sodyum ve tuz içeriğini öğrenebilirsiniz.

· Sodyum kaynakları tuz ile sonlu değildir… İşlenmiş eserlerin birçoğu sodyum içeriği olan ek unsurları içerir. Sodyum içeriği hakkında tam bir fikir sahibi olabilmek için besin etiketinde içindekiler kısmına dikkat etmeniz gerekir. Besin etiketinde aşağıda ismi geçen unsurlardan biri yahut birkaçı mahal alıyorsa satın alacağınız besinin sodyum içeriği varlıklı olabilir.

Sodyum içerikli unsurlar:

· Karbonat

· Kabartma Tozu

· Disodyum fosfat

· Monosodyum glutamat

· Sodyum sitrat

· Sodyum nitrat

· Sodyum sülfit


DIŞARIDA YEMEK BÖLGEYKEN:

· Hangi çeşit yemeklerin sodyum zengini olduklarını öğrenin… Fast-food besinler sodyum içeriği konusunda başı çeker. Soslar, kızartmalar ve salata sosları çokça ölçüde sofra tuzu içerir.


· Yalnızca tuzluların değil tatlıların da sodyum içeriği olabileceğini unutmayın… Hamur tatlılarının sodyum içerikleri yüksek olabilir. Bu nedenle sodyum içeriği daha düşük olan sorbe, dondurma üzere tatlıları yahut taze meyveleri tatlı olarak seçin.


· Balık siparişinizi akıllıca verin… Restoranda balık siparişi verirken balığın taze mi yoksa tuzlanmış mı olduğunu öğrenin ve siparişinizi bu malumata nazaran verin.


· Garsondan tuzluğu kaldırmasını rica edin… Tuzluk masada bulunduğu sürece sizi cezp ederek kendisine gerçek çekebilir. Bu nedenle garsondan tuzluğu kaldırmasını rica edin.


İYOTLU TUZ SATIN ALIN…

İyot zayıflığı yerkürede önlenebilir mental geriliğin esas sebebidir. Gebe anada iyot zayıflığı; düşüklere ve meyyit doğumlara neden olabilir. Büyüme ve gelişme çağında ise bilişsel performansı olumsuz tesirler şayet zayıflık önemli boyutlarda ise mental geriliğe neden olur. Sıradan yetişkinlerde iyot zayıflığı guatr denilen illete neden olabilir.


İyot mineralinin en güçlü kaynakları deniz eserleridir. Devletimizde deniz eserlerinin ehliyetsiz tüketildiği göz önünde bulundurulmalı ve kâfi iyot alımını sağlamak için iyotlu tuz kullanılmalıdır. Tuzlara iyot üretim aşamasında eklenmektedir.


Kimler iyotlu tuz kullanamaz? Hipertiroidi hastaları, tedavisi gereği iyot almaması gereken hastalar


TUZ SATIN ALIRKEN VE SAKLARKEN DİKKATLİ OLUN


· Gizli karanlık kutularda satılan tuzları satın alın. Işık alan paketlerde mekan alan tuzlarda iyot kaybı gerçekleşir.

· Satın aldığınız tuzun homojenize olmasına yani topak topak olmamasına itina gösterin.

· Tuzluklarınızın şeffaf cam olmamasına itina gösterin.

· Tuzu koyu renkli şişelerde yahut ışık geçirmez kutularda serin ve kuru bir meydanda koruma edin.

· Tuzunuzu saklarken içerisine birkaç adet pirinç ekleyin. Pirinçler nemi çekerek tuzunuzun nem çekmesini önler.