Uçaklarda Bulunan Bu Küçük ama Etkili Pırpır Ne İşe Yarıyor?

Muhtemelen daha evvel fark etmediğiniz bu hava türbinleri, kimi modellerde gövdede bulunurken kimilerinde ise kanatta bulunur.

İlk bakıldığında o kadar da kıymetli değilmiş izlenimi verse de aslında hayati bir değere sahiptir. Tam olarak ne işe yaradığını, nasıl oluyor da bu kadar kıymetli olduğundan ayrıntılı bir biçimde bahsedelim:

Bu pervaneli sistem, acil durumlarda devreye girerek uçağın gereksinimi olan elektriği üretir.


Ram air turbine, bünyesinde bir elektrik motoru bulundurur ve uçak için hayati bir değere sahip olan elektrik sistemleri için güç üretir. Yalnızca acil durumlarda devreye girer zira olağan kurallarda uçağın muhtaçlık duyduğu elektriği motorlar üretir.

Ram air turbine, uçağın suratı sayesinde oluşan hava akımından güç üretir.


Uçağın yedek sistemlerinden olan bu türbinler, pervanelerine 5000-6950 RPM dönü sağlar; böylelikle ana uçuş kumanda sistemlerine ve yedek elektrik jeneratörüne -gerekli hidrolik basıncı da temin ederek- uçağın emniyetle uçmasını sağlar.

İki motorun birden durduğu bir senaryoda; ram air turbine, kurtarıcı vazifesini üstlenir.


Acil durumlarda -uçağın modeline bağlı olarak- tabiatıyla devreye girer yahut pilotlar tarafından devreye sokulur. Uçuş için gerekli olan en temel fonksiyonları sürdürebilmek bu türbin sayesinde mümkün olur.

Küçük desek de aslında bu hava türbinlerinin pervane çapı ortalama 80 cm'dir. Yani uçağa kıyasla küçüktür.


Dünyanın en büyük yolcu uçağı olan Airbus A380'deki versiyonu ise 163 cm'dir. Bu türbinin birinci olarak kullanıldığı yolcu uçağı modeli ise 1960'larda İngiltere'de üretilen Vickers VC10'du.

Acil durumlarda devreye girerek çok sayıda hayat kurtaran ram air turbine, "Sully" isimli sinemaya de husus olan meşhur bir kazada hayati bir rol üstlenmişti.


15 Ocak 2009'da New York'ta bir uçak, kalkıştan çabucak sonra bir kuş sürüsünün içine girmiş ve uçağın iki motoru da tamamen güç kaybetmişti. Pilotlar çok kısa bir mühlet içerisinde karar alarak uçağın yardımcı güç ünitesini (APU: auxiliary power unit) ve hava türbinini devreye sokmuştu.

Bu sayede elektrik devrelerini kullanabilen pilotlar, US Airways'in 1549 sefer sayılı uçuşunu icra eden Airbus A320 tipi uçağı kumanda etmeye devam edebilmiş ve ardından Hudson Nehri'ne başarılı bir acil iniş yapmayı başarmıştı.

Bu türbinler her modelde bulunmuyor.


Örneğin; Boeing 737'nin uçuş denetim sistemi, uçaktaki elektrik kaynakları tükense bile pilotlar tarafından en az 60 dakika boyunca denetim edilebilecke formda tasarlanmıştır.

Yolcu uçakları haricinde de kullanılabilmektedir.


Pervanelerin dönmesi için çok sürat yapmaya gerek yoktur. Ayrıyeten, küçük olmasına rağmen çok gürültülü çalışır.

Kaynaklar: Sky Brary, Havayolu 101