Uçakta Herkes Aniden Arkaya Koşsa Denge Bozulur mu?

Bu soruyu gördüğünüzde yanıtın o kadar da korkutucu olmadığını düşünmeniz çok olağan. Karşılığı öğrendiğinizde ise inanmakta zorlanabilirsiniz.

Çeşitli kaynaklardan teyit etmemize karşın karşılığın daha kesin olmasını istediğimiz için Yüksek Uçak Mühendisi Meriç Kahvecioğlu'na, Uçak Mühendisi Mustafa Okan Doksar'a ve Pilot Burcu Deniz'e de bu mevzuyu danıştık. O halde sizi daha fazla meraklandırmayalım ve çabucak karşılığa geçelim:

Aslında uçaklarda yolcuların hepsinin birden birdenbire koşabilecekleri kadar geniş bir alan bulunmuyor.


Koltukların olmadığını varsayalım ve bu durumun teorik olarak mümkün olup olmadığını inceleyelim.


Bazı uçak modelleri 170 yolcu alabilirken kimi modellerde kapasite 800'e kadar ulaşır. Biz 170 kişilik bir uçağı örnek olarak ele alalım. Bir yolcunun ortalama tartısını 60 kilo varsaydığımızda bile yolcuların toplam ağırlığı 10 tondan fazla eder.

Yani uçağa eşit bir halde dağılmış 10 tonluk bir yük birdenbire öne yahut geriye hareket edecek. Yolcu uçakları bir ölçü yük dengesizliğini tolere edebilir lakin 10 tonluk yük kayması işlerin önemli bir hal almasına neden olur.

Her uçağın CG(ağırlık merkezi) limitleri vardır.


Bu üzere istikrar bozulmalarında uçağın tekrar nötr konuma getirilmesini sağlayan oto trim işlevi, CG değişimine reaksiyon verir. Kokpit, verilen CG pahasına nazaran uçağı trimliyor lakin ani değişimlerde tekrar de sorunlar oluşabilir.


Uçağın doluluk oranı ve kalabalık bir biçimde oturan bir kümenin ani biçimde yer değiştirmesi tehlike oluşturabilir ve uçağın CG limitlerinin dışına çıkmasına sebep olabilir. Pilot, uçağı uçurmak için büyük gayret sarf eder lakin epey kararsız hale gelen uçak bu uğraşa karşılık veremeyerek büyük ihtimalle düşer. Daha evvel denenmediği için kesin düşer natürel ki diyemiyoruz lakin yanlışlı kargo yüklemeleri nedeniyle yaşanan pek çok kaza bulunuyor.

Örneğin bu kargo uçağı, misal bir istikrar sorunu nedeniyle düşmüştü.

• Videoyu YouTube'dan izlemeniz gerekiyor.

Uçakta tonlarca tartıda askeri araçlar bulunuyordu. Uçak havalanırken bu araçları tutan objeler fazla gerilme nedeniyle kopmuştu.





Onları tutan bir şey olmayınca uçağın ardına kayan araçlar yük birikmesine neden olmuş ve istikrar kaybeden uçak kısa müddet sonra düşmüştü.





Yani çeşitli örneklerinin de yaşandığı üzere bu sorumuzun karşılığı hayli ürkütücü.