Uçuk ve aft lezyonları

Aft nedir?

Aft ağız içerisinde sıklıkla yanak ve dudak mukozasında, lisan üzerinde, yumuşak damakta, farenkste, diş eti üzerinde görülen solgun sarı-kırmızı hale ile çevrili epeyce ağrılı ülserleşmiş lezyonlardır. Topluluğun %18-20 az ya da çok aft sorunu ile karşı karşıyadır. Bayanlarda daha sıklıkla rastlanır. Aft çoklukla tek olarak seyretse de tıpkı anda birkaç nahiyede birden görülebilmektedir. Aftın oluş nedenini belirlemek için çeşitli araştırma yapılmıştır. Ama aftın oluşumunu hızlandırıcı ve seyrini kötüleştirici birçok faktör faktör saptanmasına rağmen oluş nedeni tam olarak belirlenememiştir. Bu nedenle aft oluşumunu hızlandıran ve düzgünleşmesini geciktiren faktörlerden bahsetmek mümkündür. Aft oluşumunun nedenleri: Gerilim Günümüzde migren, yüksek tansiyon ve gastrit üzere birçok illetin nedenleri arasında kabul edilen gerilim aft oluşmasının en kıymetli nedenlerinden birisidir. Hanımlarda premenstural gerginlik(adet öncesi dönem) de aft oluşumunu hızlandıran faktörlerdendir. Besinler Turunçgiller, sirke, turşu, patates cipsi, tuzlu ve baharatlı çerezler üzere ağız mukozasını tahriş edebilen yiyecekler aft oluşumunu hızlandıran değerli faktörler arasında sayılmaktadır.Bunların yanı sıra birtakım bünyeler için alerjik olabilen kara buğday, çavdar, arpa, çikolata, fındık, kabuklu deniz hayvanları, soya, domates, birtakım patlıcan, elma, incir, peynir üzere yiyecekle.de aft oluşumunu hızlandırırlar.

Travma Yanak lisan dudak ısırma, sert yiyeceklerin tahrişi ve yumuşak olmayan diş fırçalama süreçleri ve âlâ adapte olmayan protezlerin neden olduğu vuruklar aft için müsait yerin oluşmasına yardımcı olurlar. Diş macunları: Diş macunlarının temizleme özelliğini artırmak için köpük yapıcı olarak yapılarına katılan “sodyum lauryl sulhate” ( SLS ) mukoza hücrelerinin yıkımını artıran tahriş edici bir kimyasaldır. SLS bu özelliği ile aft oluşumu üzerine direkt tesirli olan bir husustur. Bilhassa aft sorunu olan şahısların kullanabilmesi için günümüzde daha az nispette (%1.25) SLS içeren diş macunları üretilmektedir. (Tom’s of Maine Natural Toothpaste , Oral-B Sensitive Fluoride Toothpaste.) Sistemik marazlar: Behçet Illeti: Genital ülser, konjuktivit, retinit, lokositoz üzere, birçok sistemik belirtiler yanında ağız içerisinde oluşan tekrarlayıcı aftlarla kendini gösteren bir hastalıktır. Birçok malign ve otoümmin marazlarla birlikte de tekrarlayıcı aftlar görülebilmektedir. Diğer sebepler: B12 vitamini ve demir noksanlığı,sigara içme, tütün çiğnemenin üzere alışkanlıkların de aft oluşumuna ekte bulunan değerli faktörler olduğu bilinmektedir. Tedavi: Aftlar rastgele bir tedavi uygulanmasa da çoklukla 7-10 gün sonra bizatihi güzelleşmektedir. Aft sorunu ile karşı zıdda olanların aşağıda sıralanan süreçlerden birini yada birkaçını uyguladıklarında daha rahat bir periyot geçirmeleri mümkündür:

Uçuk nedir?

Bunlar sıklıkla dudakta görülen içi likit dolu kabarcıklara verilen umum bir isimdir. Ağızda münhasıran dişetinde, sert damakta da görülebilirse de nadirdir. Uçuk umumiyetle ağrılıdır ve ağrı lezyonun ortaya çıkışından birkaç gün evvel ortaya çıkar. Bu kabarcıklar saatler içinde patlayarak kabuklanır. 7-10 gün sürer. Nedenler: Uçuk bir herpes simpleks virüsünün faal duruma geçmesi ile meydana gelir. Bu virüs, daha evvel bu enfeksiyonu geçiren hastalarda sessiz ve sinsi bir biçimde bekler ve gerilim, ateş, travma, hormonal değişiklikler ve güneş ışığına maruz kalma üzere durumlarda etkin hale makbul. Tekrarlayan lezyonlar tıpkı noktada yerleşme eğilimindedir Uçuk ağrısını azaltmak için gereken yollar: Sıcak, asidik ve tahriş edici besinlerden kaçınılmalır. “2% hydrogen peroxide” solusyonuna batırılan pamuk yada gazlı bez ile aft nahiyesi temizlenebilir. Su ile karbonat karışımından hazırlanan ince yapılı bir krem aft üzerine sürülebilir. Yarım bardak suya yarım kaşık tuz eği ile elde edilen solusyonla günde üç kere gargara yapılabilir, Yemeklerden evvel aft ortamına “xylocaine” solusyonu ya da ağız için hazırlanmış anestezik kremler uygulanabilir. Aft üzerine uygulanacak “orabase”, “Gly-oxide”, “Cankaid”,”Ambesol” üzere ağız içi kremler uygulanabilir. “sucralfate” tableti ılık suda eritip gargara yapılabilir. Mahsusen aftı başlangıç aşamasında “tetrasiklin” tableti suda eriterek elde edilen solusyon ile gargara yapmak aftın çokça büyümesini handikaplar ve ağrıyı azaltır. Tekrar aftın başlangıç safhasında kesime bir topikal steroid “%0.1 lik triamcinalone” uygulanması ya da steroidli bir gargara “betamethasone syrup” ile gargara yapmak aftın çokça büyümesini mahzurlar ve ağrıyı azaltır. “Chlorhexadine” gargaralar düzgünleşme periyodunu kısaltır. “Tetrasiklin” şurup la hazırlanan 12,500 unite “nystatin”, 1.25 mg “diphenhydramine”, ve 0.25 mg/m “hydrocortisone” karışımı ‘shotgun’ solusyonu olarak kullanılabilir.

Dr.Ahmet KİĞILI