Ülkemizde Nesli Tükenmekte Olan Kuşlar

Türkiyede Nesli Tükenmekte Olan Kuşlar,
Ülkemizde Nesli Tükenen Kuşlar,
Türkiyede Nesli Tükenen Kuşlar

Kelaynak (Geronticus eremita)

Kelaynaklar, dünyada nesli tükenmek üzere olan kuşlar arasındadır hemen dünyada sadece Fas ve Türkiye ’de koloni halinde yaşamaktadırlar Fas ’takiler 200 civarında, Türkiye ’dekiler (Birecik ilçesinde) 50 civarındadır
Kelaynakların bilimsel adı “Geronticus eremitadır Göçmen bir kuş olan kelaynaklar yüzyıllar baştan başa çabuk bir şekilde azalmıştır

Eski Mısırlıların hiyerogliflerinde yer alan kelaynaklar, Avrupa Alplerinden 400 sene önce kayboldular Kitle halinde yok oluşlar 1950 ’lerden daha sonra zirai ilaçlar, bilhassa DDT ’nin kullanımıyla başladı Türkiye ’de, Birecik ilçemizde yaz aylarında 1950 ’li yıllarda binlerle ifade edilen rakamlar da bulunan kelaynaklar 1950 ’li yılların sonlarında bölgede uygulanan yüksek dozdaki tarımsal ilaçlama sebebiyle sayıları şipşak azalmaya başlamıştır 1989 yılındaki ölümlerle sayıları 100 ’ün altına düşmüştür
Kelaynaklar olur ya kuşların en güzeli değildirler, lakin onların çirkinliği ve tuhaf görünüşleri, onlara bambaşka bir çekicilik kazandırır Çıplak kafaları ve enselerindeki tüyleri ile gülünç bir görünüm kazanırlar Oysa bunun yanında sağlam karakterli oluşları, vefalı ve beslenirken doğaya güvenleri, tek eşli ve hep aynı eşle çiftleşmeleri belki de günümüzde halk müziği arasında olmayan davranış ve hasletlerdir Şayet de bu yüzden kelaynakların nesli tükeniyor Siyah tüyleri ara sıra güneş ışığında, mor ve yeşil bir pırıltı alır Uçarken gösterdiği süzülüş, şıklık ve kıvraklık, Kelaynakların insanlara verdiği romantik ve şairimsi zevklerdir Kelaynaklar, böcekler, çekirgeler, karıncalar, salyangozlar, kertenkeleler ve öteki bilmediğimiz haşaratla beslenmeleriyle doğadaki dengeyi korumakta, bu yönüyle bununla beraber çevre dostu kuşlardır Görüldüğü gibi nesli tükenmekte olan kelaynaklar, bugün insanların özlemle hasret duyduğu, tükenen duygulara sahiptir

TURAÇ (Francolinus francolinus )

Tüm Avrupa ülkelerinde nesli tükenen kuşlardan en muhabere tüylere sahip olan Turaç, Kıbrıs'ta yaşamakta olan kuşlardandır Keklikten azıcık irice hoş bir kuştur Erkek ve dişisinde farklılıklar görülmektedir Erkek Turaç çoğunlukla yer yer beyaz lakin ağırlıklı olarak siyah renkte yanaklara, parlak kestane renkli bir gerdana, ve beyaz noktalı bir böğüre sahiptir Sırtı ve kanatları altın kahverengi alacalı olan, uca yakın kısmı sarımtırak kahverengi parlaklıkta bantlı ve direk kısmı solgun bir renge, ince beyaz çizgileri bulunan siyah bir kuyruğa sahiptir Dişi Turaç; üst tüyleri, kanatları ve kuyruğunun görünüşü itibariyle erkek Turaç'a' benzemesine rağmen, erkeğin sırtının daha alçak kısmındaki siyah renkler, dişide yerini kahverengi benekler ve kahverengi çizgilere bırakır ve ayrıca dişilerin kuyruklarının daha geniş olduğu görülür Boyu 35 cm' dir Ötüşü uzaklardan duyulur Flüte aynı sesle öter Fazla sıkıştığı süre dikine havalanır ve kanat gererek kısa kanat vuruşları ile süzülür Turaç da diğerleri gibi uçmaktan çok yürümeyi yeğlerBu kuşların yetiştiği doğal etraf Kıbrıs'ın güney batısı ve Karpaz yarımadasıyla sınırlıdır Son zamanlarda bu bölge genişlemektedir Bu kuşlar çoğunlukla güney batıda bulunan kıyısal kesimlerde ve 20 km' ye kadar iç arazilerde bulunur Turaç' ın işlenmiş ekinlere iyi adapte olduğu gözlemlenmektedir Ekinler uzun olduğu için kuşlara sığınak görevi görürler, ayni zamanda ekinlerin aşağısındaki açıklık kuşlar için kolay yolculuk ve uygun bir kaçış rotası imkanını sunmaktadır Yurdumuz haricen Türkiye, Suriye, Irak, Ürdün, Lübnan, İran, Pakistan ve Batı Hindistan'da yaşar


SAKA ( Carduelis carduelis)

Günümüzde avlanması, yakalanması ve bulundurulması yasaklanmış olan bu ötücü göçmen kuşlar yasaklanmadan önceki yıllarda “ağ tuzakları kurularak yakalanıyordu Günümüzde Saka, nesli tükenen ve koruma altında olan kuşlar bir ilişki olmaması gerekir Zaten kuşçuların çoğu da floryanın bedensel özellikleriyle iyi ya da fena ötümlü olması arasında bir bağlantı olmadığı düşüncesindedir

FLORYA ( Carduelis chloris )

Günümüzde, Florya, nesli tükenen ve koruma aşağı olan kuşlar olması sebebiyle yakalanması ve avlanması yasak olan hayvanlar kategorisine girmektedir Para ve hapis cezası vardır Florya ’ da da emin bir maddesel varyasyon vardır Normalde floryanın tüyleri yeşil sarı ağırlıklı olurken bir takım kuşlar daha fazla grikahverengiye çalar Bunlara “karadamar denir

Nesli Tükenmekte Olan Öteki Kuşlar

Yılan Kartalı
Atmaca Kartalı
Karadoğan
Alaca Baykuş
Yalıçapkını
Ötücü Kuğu
Kuğu
Turna
Toy
Akgöz
Kızıl Kerkenez
Bıldırcın Kılavuzu
Mazmuzlu Kız Kuşu
Kızıl Şahin
Kılıçgaga *