Ünlü ekonomist: Dövize yöneliş hayra alamet değil

İbrahim Kahveci'nin köşe yazısından alıntı

Baz periyot olarak 12 Temmuz haftasını alıyorum. Zira o hafta Merkez Bankası Lideri değişimi yaşandı ve 1. Murat gidip, yerine 2. Murat geldi.

Bu değişim tıpkı vakitte sert bir faiz indirim haberinin de mutlaklaşması demekti. Zira Merkez Bankası idaresinde daha çok ben indiririm argümanının öne geçtiği basına yansıdı ve nihayette de gerçekleşti.

Biliyorsunuz Merkez Bankası 25 Temmuz günü 425 baz puan ve 12 Eylül’de de 325 baz puan faiz indirimine gitti.


Dikkat ederseniz burada şimdi 12 Eylül faiz indirimi sonrasının sayıları yok. Bu faiz oranları Merkez Bankası sitesinde ‘akım veri’ yani son verilen oranlar olarak yer almaktadır.

Artık gelelim ikinci tabloya.

12 Temmuz haftası Yabancı Para (YP) mevduatları 215,8 milyar dolardı. 13 Eylül haftasında bu meblağ artık 222,3 milyar dolara yükselmiş oldu.



Yabancı para mevduatları yalnızca iki ay içerisinde 6,5 milyar dolar ile yüzde 3,0 artış gösterdi.

Bu artışın nerede ise tamamı yurtiçi yerleşikler dediğimiz bizim vatandaşlar tarafından yapılan döviz alımları sonucu oldu. Lakin burada bir farkı belirtmem gerekiyor. 2019 yılında yaşanan döviz alışlarında (23,2 milyar dolar %12,1) gerçek bireylerin çok yükte olduğunu görüyorduk (16,5 milyar dolar %18,7). Halbuki son iki ay içerisinde döviz alışları daha çok kurumsal taraftan geldi. Mevduat bankaları hesaplarında 5,5 milyar dolar alışın 1,8 milyar doları (%1,76) gerçek şahıslar tarafından yapılırken, 3,2 milyar dolar (%5,04) kurumsal şirketler tarafından yapıldı.   

Bir diğer dikkat çeken taraf ise değerli maden alışı oluyor. Yalnızca son iki ayda 7,5 milyar dolardan 8,4 milyar dolara yükselen bir değerli maden varlığımız oluştu.

Bir öteki nokta ise şuydu: Döviz alışları yalnızca Kurban Bayramı haftası sonrasında döviz alışlarının tekrar sürat kazanmasıydı. Son üç hafta içerisinde YP mevduatları 219,4 milyar dolardan 222,3 milyar dolara çıkmış oldu.

Burada yine söyleyeceğim nokta şudur: Şimdi son faiz indiriminin mevduat faizlerinde ne seviyede bir düşüşe tesir yaptığını görmüyoruz. Ve asıl değerli nokta. Şimdi son faiz indiriminin döviz hesaplarında da ne tıp bir etki gösterdiğini göremiyoruz.



BDDK günlük bilgilerine göre  döviz hesaplarında yüksek düzey 16 Temmuz günü de korunuyor.

***

Uygun ancak bir öbür durum daha var. Mesela TL mevduatlarında da artış yaşanmaya başlanmış ve bu artış devam etmektedir.

Bilhassa son haftada (06-13 Eylül) TL mevduatları 1 trilyon 101 milyar liradan 1 trilyon 121 milyar liraya yükseldi. Bu artışın nerede ise tamamı mevduat bankalarından ve yurtiçi yerleşiklerden geldiği görülüyor.

Tekrar son bir haftalık TL mevduatlarında yaşanan 20 milyar liralık artışın ayrıntısında şunu görüyoruz: Aktör kamu bankaları...

20 milyar liralık TL mevduat artışında 15,5 milyar dolar ile kamu bankaları birinci sırada geliyor. Onları 2,7 milyar liralık mevduat artışı ile özel bankalar ve 1,3 milyar liralık mevduat artışı ile yabancı bankalar izliyor.

Burada sorun şu oluyor sanırım: Kamu bankaları eliyle bir kaynak yaratılıyor. Ancak bu kaynağın gerisinde nasıl bir döngü var bilmiyoruz.



Nasıl oluyor da hem kurumlar, hem de  gerçek bireyler ısrarla paralarını kamu bankalarına yatırmak istiyorlar. Fakat birebir vakit diliminde tasarruf sahipleri bir o kadar da parasını dövize yatırıyor.

Düzgün lakin ülkeye ne bu türlü bir sermaye girişi görülüyor, ne de bu türlü bir TL mevduatında cazibe kelam konusu.

Piyasamızda değişik gelişmeler oluyor lakin haydi iyisi diyelim.

İnşallah telkin piyasaları üzere yeni bir kağıttan kale örmüyoruzdur. Aksi halde başımıza örülecek çorap çok daha büyük olabilir.

Kaynak: Karar