Ünlü Milyarder, Yaşlanmaya Karşı Savaş Açtı! Peki Ama Yaşlanmak Nedir?

Jeff Bezos artık de yaşlanmayı yenmeyi amaçlıyor. Bezos, milyarlarca dolar yatırım ile kurduğu yeni yaşlanma aksisi şirket Altos Labs'a liderlik etmesi için GlaxoSmithKline'dan Hal Barron'u kısa bir mühlet evvel işe aldı. Yaşlanmayı yenebilmemiz konusunda bilimin gösterdikleri ise farklı bir soru.

Yaşlanma yalnızca nasıl hissettiğimiz yahut nasıl göründüğümüzdeki bir değişiklik değil ve hücresel düzeyde gerçekleşen bir olay. Bir laboratuvar kültür kabında, yetişkin cilt hücreleri durmadan evvel kabaca 50 sefer bölünür. Fakat yeni doğmuş bir bebeğin deri hücreleri 80 yahut 90 sefer bölünebilir. Yaşlı birinden alınan hücreler ise yaklaşık olarak yirmi defa bölünür.

Yaşlanma genlerimizde de açık bir biçimde görülebilen bir olgudur. Genetik gerecimiz vakitle değişir, hangi genlerin açılıp kapatılacağını değiştiren kimyasallar eklenebilir. Bunlara epigenetik değişiklikler denir ve biz yaşlandıkça ortaya çıkarlar.

Hücremizin DNA'sının uçlarında ise öbür bir değişiklik meydana gelir. Telomer ismi verilen tekrar eden DNA kesimleri, bir ayakkabı bağcığının plastik ucuna emsal bir vazife üstlenerek, genetik malzemenin bükülmüş sarmallarının uçlarında yıpranmasını yahut birbirine düğümlenmesini önler. Lakin bu telomerler, bir hücre her bölündüğünde kısalır. Kısa telomerlerin beyaz saç üzere yalnızca yaşlanmanın bir işareti mi yoksa hücrelerin yaşlanma sürecinin bir modülü mı olduğunu ise kesin olarak bilmiyoruz.

Bağışıklık hücreleri, canlı kalmak ve bölünmeye devam etmek için, tıpkı kanser hücreleri üzere çoğaldıklarında telomerlerinin kısalmasını pürüzler. Neredeyse ölümsüz üzere görünmelerine muhtemelen bu sürecin katkıda bulunduğu kestirim edilebilir. Telomerazın çalışmasını engelleyen ilaçlar da kansere karşı umut vaat ediyor, lakin kanser hücreleri bu ilaçlara direnç geliştirebiliyor.

Verilen bu birkaç örnek ile bile yaşlanmanın hücrelerimiz ve genlerimiz üzerinde bu kadar derin bir tesiri olduğu düşünüldüğünde, bu sürecin neden gerçekleştiği ve neden yaşlandığımız üzere çok daha büyük sorular ortaya çıkıyor.

Bir vakitler, çeşitlerin devam eden evrimi için yaşlanmanın gerçekleştiği düşünülüyordu. Öteki bir deyişle, bir tıbbın evrimi, yaşayan bireylerin değişmesini gerektiriyor. Lakin bu teklifin kıymetli bir sorunu, Dünya'daki birden fazla ömrün hiçbir vakit yaşlanmamasıdır. Birçok yırtıcı hayvanlar, hastalık, iklim yahut açlıktan ötürü ölüyor. Münasebetiyle, bir hayvanın ömrüne ait genetik bir hudut, evrim için değerli olmayabilir.

Öbür bir görüş, yaşlanmanın, metabolizmanın yahut Güneş'ten gelen ultraviyole ışığına maruz kalmanın neden olduğu vakitle oluşan hasarın bir yan tesiri olduğudur. Yaşlandıkça genlerin ziyan gördüğünü biliyoruz, fakat bunun direkt yaşlanmayı tetiklediği kanıtlanmış değil. Öbür bir mümkünlük da yaşlanmanın kansere karşı bir savunma olarak evrimleşmiş olabileceğidir. Hücreler vakitle genetik hasar biriktirdikleri için, bu hasarın sonunda bir hücrenin kanserli hale gelmesine neden olması durumunda bedende çok uzun müddet kalmamaları için bir süreç gelişmiş olması mümkün.

Bedenin kimi hücreleri, yaşlandıkça bir hücrenin canlı kaldığı fakat bölünmeyi durdurduğu yaşlanma ismi verilen bir duruma girer. Yaşlanan hücreler bilhassa deri, karaciğer, akciğer ve dalakta olmak üzere bir ömür uzunluğu bedende birikir hem yararlı hem de ziyanlı tesirleri vardır.

Faydalı dokuları onarmaya yardımcı olan kimyasallar salgıladıkları için yararlıdır, fakat uzun bir mühlet içerisinde yaşlanan hücrelerin sayısı arttıkça organların ve dokuların olağan yapısını bozabilirler. Bu hücreler, yaşlanma ile ilişkilendirdiğimiz birçok sorunun altında yatan sebep olabilir. Yapılan birtakım deneylerde, yaşlanan hücrelerden arındırılan fareler, yaşlanma belirtileri göstermede büyük ölçüde gecikti.

Yaşlanma sırasında meydana gelen birçok şeyi genlerimizde, hücrelerimizde ve organlarımızda fizikî olarak nelerin gerçekleştiğine bakarak tanımlayabiliyoruz. Neden yaşlandığımız sorusunu cevaplayamasak da, muhtemelen birden fazla hakikat yanıt olduğunu söyleyebiliriz.

Bezos'un şirketinin insan ömrünü uzatmaya yardımcı olup olamayacağını elbette kimse bilmiyor. Lakin yaşlanmayı incelerken heyecan verici yeni keşifler yapacağına neredeyse kesin gözüyle bakabiliriz...